مجله تاپ‌ناز‌

مرتضی احمدی |بیوگرافی بازیگر و گوینده و خواننده ایرانی مرتضی احمدی

مرتضی احمدی

بیوگرافی مرتضی احمدی بازیگر قدیمی ایرانی

مرتضی احمدی (زاده ۱۳۰۳) بازیگر سینما و تلویزیون و گوینده و خواننده ایرانی است.

 زندگی

تولد و تحصیلات

احمدی در ۱۳۰۳ در جنوب تهران به دنیا آمد. پدرش سَقط‌فروش بود. برای تحصیل ابتدا به مکتب و سپس به دبستان منوچهری در میدان گمرک رفت و بعد از آن به دبیرستان شرف و دبیرستان روشن رفت.

نوجوانی

در شانزده‌سالگی ورزش باستانی و فوتبال را شروع کرد و به همراه تیم فوتبال دبیرستانش در مسابقات آموزشگاه‌های تهران رتبه‌هایی به دست‌آورد. بعدها در تیم فوتبال راه‌آهن تهران و پس از آن در باشگاه راه‌آهن بازیکن و مربی (تا سال ۱۳۲۵) شد.

فعالیت حرفه‌ای

پس از چند تلاش آماتوری در تئاتر در ۱۳۲۱ با کمک عده‌ای از دوستانش «تماشاخانه ماه» را روبه‌روی باغ فردوس دایر کرد، ولی پس از چند هفته مجبور به ترک آنجا شد. در اوایل پاییز ۱۳۲۲ در تئاتر فرهنگ برای اولین بار پیش پرده‌خوانی کرد و در نتیجه آن بازیگر تئاتر هم شد. مدتی بعد پدرش از فعالیت او در تئاتر مطلع شد و او را از خانه بیرون کرد.مرتضی احمدی پس از مدتی هم‌زمان با هنرپیشگی در راه‌آهن تهران به‌عنوان تعمیرکار استخدام شد.

مرتضی احمـدی برای اولین بار به سبک بیات تهران در پیش پرده‌ها آواز خواند و نیز اولین بار (در ۱۳۲۲) ترانهٔ گلپری جون را اجرا کرد، که بسیار محبوب شد و به خاطر آن برای کار در رادیو تهران دعوت شد. در یکی از پیش پرده‌ها ترانه‌ای دیگری به نام «کارگرم من» را اجرا کرد که به استقبال کارگران راه‌آهن و پس از آن منجر به اعتصاب کارگران راه آهن گردید که در نتیجه، مرتضی احمدی به بخش حسابداری راه‌آهن منتقل شد و پس از پایان اعتصاب دستگیر شد و در کلانتری تعهد کرد از آن به بعد ازاجرای آن پیش پرده خوداری کند.

پیش‌پردهٔ دیگری نیز با اجرای احمدی به نام «قدس شاهین» (دربارهٔ ماجرای تجاوز جنسی عده‌ای از سربازان آمریکایی به یک زن ایرانی) توقیف شد. ولی پس از اجرای مجدد آن در پاییز ۱۳۲۳ در جمعی خصوصی، محکوم شد شش ماه به کرمان تبعید شود که با پیگیری محمد مسعود، مدیر روزنامهٔ مرد امروز که تصادفاً به تئاتر فرهنگ آمده بود ملغی شد.چندتا از پیش‌پرده‌های دیگر با اجرای احمدی نیز توقیف شده است، از جمله پیش‌پرده‌ای به نام «پیرهن زرده» که دربارهٔ گروه‌های فشار حزب دموکرات ایران که پیراهن زرد می‌پوشیدند بود و به کتک خوردن مرتضی احمدی و بازداشت او انجامید و پیش‌پرده‌ای به نام «کارمند دولت» که منجر به انفصال موقت او از خدمت در راه‌آهن شد ولی با اعتراض احمدی به دیوان عالی کشور لغو شد.

مرتضی احمدی در بهار ۱۳۲۴ از طریق مسابقات فوتبال با ناصر فخرآرایی که در تیم «آفتاب شرق» بازیکن و مربی بود آشنا شد. در ۱۵ بهمن ۱۳۲۷ به دعوت فخرآرایی به مراسم سالگرد افتتاح دانشگاه تهران رفت و در آن جا شاهد ترور محمدرضا شاه به دست فخرآرایی بود که به کشته شدن فخرآرایی و دستگیر شدن احمدی انجامید که پس از بازجویی و اثبات بی‌اطلاعی‌اش از ماجرا، آزاد شد.

احمدی در ۱۳۲۳ به رادیو تهران (چندی بعد در رادیو ایران و بعد از آن در رادیو و تلویزیون ایران)به کار کردن اشتغال گزید، تا برنامه‌های کمدی اجرا کند. در دوره‌های مختلفی در رادیو کار کرد و از جمله تیپی به نام «بابا جاهل گریان» اجرا کرد و به سبک‌های مختلف ترانه و آواز خواند. در فروردین ۱۳۵۳ نقش اول سریال پربینندهٔ هردمبیل، نوشتهٔ پرویز خطیبی را بازی کرد در نظرخواهی‌از مردم در سال ۱۳۵۶ به‌عنوان محبوب‌ترین هنرپیشهٔ رادیو انتخاب شد.

وی در ۱۳۲۶ گویندهٔ فیلم‌های خارجی شد و از اعضای اولیهٔ انجمن گویندگان و سرپرستان گفتار فیلم (تأسیس در ۱۳۴۲) بود.

پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ احمدی بازیگری را کنار گذاشت و به مدت هفت سال به اهواز رفت. ولی پس از بازگشت به تهران از نو کار بازیگری را در سریالی تلویزیونی به نام تک‌مضراب از سر گرفت. از سریال‌های تلویزیونی دیگری که بازی کرده است می‌توان از سلطان صاحبقران، هفت شهر عشق (۱۳۵۶)، آئینه و زیر بازارچه (۱۳۷۷، رضا ژیان) نام برد.

در فروردین ۱۳۴۹ نیز احمدی به دعوت علی حاتمی ترانهٔ عنوان‌بندی فیلم حسن کچل را، ضربی‌خوانی کرد (که به نام روحوضی نیز شناخته می‌شود). در همین سبک در ۱۳۲۸ پنج صفحهٔ موسیقی برای یک شرکت انگلیسی ضبط کرد. مرتضی احمدی بیش از چهارصد ترانهٔ ضربی و صد و پنجاه ترانهٔ فکاهی خوانده است، این ترانه هااز نوشته‌های نصیری‌فر،[۵] نویسندهٔ کتابی است به نام مردان موسیقی سنتی و نوین ایرانکه بیشتر کارهای موزیکال مرتضی احمدی از آن کتاب گرفته شده است.

مرتضی احمدی

ازدواج

احمدی در ۹ مرداد ۱۳۳۴ با یکی از همکارانش در راه‌آهن به نام زهرا جوانشیر ازدواج کرد که در۲۵ اردیبهشت ۱۳۵۰ بر اثر سرطان درگذشت. احمدی از این ازدواج یک فرزند دختر به نام آزیتا (متولد ۱۳۳۷) و یک فرزند پسر به نام مازیار (متولد ۱۳۴۰) دارد.

آثار

دوبله

از ماندگارترین آثار مرتضی احمدی می‌توان به کار صدایی (نوعی دوبله) وی در مجموعه پینوکیواشاره کرد که در آن در نقش «روباه مکار» به خواندن متن می‌پرداخت.

این مجموعه از محصولات شرکت «چهل و هشت داستان» است که در اواخر دوران شاه و اوایل انقلاب به تولید محصولات فرهنگی برای کودکان ایرانی می‌پرداخت. دیگر اعضای این گروه عبارت بودند از ناهید امیریان در نقش «جینا»، نادره سالارپور در نقش پینوکیو و کنعان کیانی در نقش «گربه نره». ویژگی اصلی این اجرا از داستان پینوکیو، ادغام آن با سازوضرب ایرانی و ترانه‌های سبک روحوضی است که به این داستان خارجی حال و هوای کاملاً ایرانی می‌دهد؛ تا آنجا که قسمتی ویژه، جدااز خط سیراصلی قصه، برای نوروز و سفره هفت سین تهیه می‌شد و در آن قسمت شخصیت‌های داستان (پینوکیو، جینا، آقا روباهه و گربه نَره) به شمردن سین‌های، هفت‌سین و خواندن آواز جوجه خروس می‌پردازند! شایان ذکر و گفتنی یست که همین گروه چهار نفره کار دوبله کارتون ژاپنی این داستان را نیز بر عهده داشتند که بالطبع شرایط زبان و فرهنگ ژاپنی، در آن کارتون، جایی برای اضافه کردن ِقطعات روحوضی، ساز و آواز ایرانی و یا تیکه کلام‌های فرهنگ فارسی از قبیل شمردن هفت سین و غیره را میسر نمی‌نمود.

مرتضی احمدی

سینما

مرتضی احمدی در ۱۳۳۲ برای اولین بار در سینما بازی کرد، در فیلمی به نام «ماجرای زندگی» به کارگردانی «نصرت‌الله محتشم».از فیلم‌های دیگر او می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

سالنام فیلمکارگردان
۱۳۸۴ستاره‌ها ۳: ستاره بودفریدون جیرانی
۱۳۷۵مینا و غنچهمحمد حسین‌پور
جهان خادم‌المله
سرحداکبر صادقی
۱۳۷۳کلاه‌قرمزی و پسرخالهایرج طهماسب
عروسی خونمجید جوانمرد
حالا چه شود!محمد جعفری هرندی
تحفه هندمحمدرضا زهتابی
۱۳۷۲بلندی‌های صفرحسینعلی لیالستانی
۱۳۷۰یکبار برای همیشهسیروس الوند
ناصرالدین‌شاه آکتور سینمامحسن مخملباف
ساده لوحمهدی فخیم‌زاده
راه و بیراهسیامک شایقی
خانه خلوتمهدی صباغ‌زاده
۱۳۶۸ارثیهمحمدکاظم بلوچی
صنوبرهای سوزانعباس شیخ بابایی
۱۳۶۷گراند سینماحسن هدایت
ارثیهکاظم بلوچی
تا غروبجعفر والی
۱۳۶۶در انتظار شیطانحمیدالدین صفایی
۱۳۶۵جدال در تاسوکیفرامرز قریبیان
مأموریتحسین زندباف
معماحسین زندباف
۱۳۶۴اتوبوسیدالله صمدی
مدرک جرممنوچهر حقانی‌پرست
۱۳۶۳مردی که زیاد می‌دانستیدالله صمدی
۱۳۵۴خانه خرابنصرت کریمی
ذبیحمحمد متوسلانی
فرار از حجلهجواد طاهری
۱۳۵۳موسرخهعبدالله غیابی
آبحبیب‌الله کاوش
۱۳۵۲جعفر جنی و محبوبه اشرضا صفایی
تنها و گل‌هاابوالقاسم ملکوتی
۱۳۵۱مطرباسماعیل نوری‌علاء
قایقرانانرضا صفایی
فرار از زندگیرضا صفایی
قلندرعلی حاتمی
نانجیبعباس کسایی
۱۳۵۰شرارهاحمد نجیب‌زاده
باباشملعلی حاتمی
وحشی جنگلروبرت اکهارت
فریادسلیمان میناسیان
هراند میناسیان
۱۳۴۹جنجال عروسیاحمد نجیب‌زاده
میوه گناهمحمود کوشان
شیرین و فرهاداسماعیل کوشان
۱۳۳۲ماجرای زندگینصرت‌الله محتشم

تلویزیون

سالنامسمتکارگردانتوضیحات
۱۳۸۷-۱۳۹۲شکرستانراوی
صدا پیشه
بابک نظری
سعید ضامنی
برنامه کودک و نوجوان شبکه ۲
۱۳۸۹چاووش بهاربازیگرافشین اربابی
۱۳۸۸مجموعه عروسکی
«بچه‌های کوچه دوستی»
بازیگرهنگامه مفید
۱۳۸۶به همین سادگیبازیگرافشین اربابی
۱۳۸۴تا غروببازیگرمحمد بنایی
۱۳۸۴مثل همیشهبازیگرسیدوحید حسینی
۱۳۸۱توپ گردبازیگربهروز بقایی
۱۳۸۱زیرگذربازیگرمحمد عمرانی
۱۳۸۰تازه چه خبر همسایه؟بازیگربهروز بقایی
امیر سمواتی
شبکه ۲
۱۳۸۰رستوران خانوادگیبازیگر مهمانحسین سهیلی‌زادهشبکه تهران
۱۳۸۰خانه پدریبازیگر مهمانفریدون حسن‌پور
مسعود بهبهانی
شبکه تهران
۱۳۷۹خواستگاری پرماجرابازیگرمحمد بنائی
۱۳۷۹ماجراهای خانه قدیمیبازیگراسماعیل میهن‌دوستشبکه ۱
۱۳۷۹پانزده مسافربازیگرمهدی طاهریهر روز ظهر از برنامه «سیمای خانواده» پخش می‌شد.
۱۳۷۸دردسر بزرگبازیگرعلی عبدالعلی‌زادهپخش در تعطیلات نوروز ۱۳۷۹ از شبکه ۲
۱۳۷۸دانی و من – سری دومبازیگرعلی عبدالعلی‌زادهشبکه تهران
۱۳۷۷-۱۳۷۸زیر بازارچهبازیگررضا ژیانشبکه ۲
۱۳۷۶گل‌های آفتابگردانبازیگر مهمانمسعود شاه‌محمدیدر برنامه سیمای خانواده پخش می‌شد.
۱۳۷۵-۱۳۷۶تهران ۱۱- ۵۹۵ ج ۴۸بازیگرمرضیه برومندبازی در اپیزود «تحقیق»
۱۳۷۵ببخشیدبازیگررضا کرم‌رضایی
۱۳۷۵فروشگاهبازیگراحمد بهبهانیشبکه ۳
۱۳۷۵نوعی دیگربازیگر مهمانبهروز بقایی
۱۳۷۴مجموعۀ داستانهای «قصه شب سیما»بازیگرمسعود فروتنبازی در اپیزودهای «ضامن» و «خانه عشق» – شبکه ۱
۱۳۷۴کت و شلوار خواستگاریبازیگرسعید سلطانیپخش در نوروز ۱۳۷۵ – شبکه ۱
۱۳۷۴زائر غریببازیگراکبر صادقینویسنده: «بهمن زرین‌پور»
۱۳۷۳اشتباه در اشتباهبازیگرجواد انصافی
۱۳۷۱بیا تا گل برافشانیمبازیگرخسرو ملکان
۱۳۷۱آخرین سندبازیگررضا گنجی
۱۳۷۰-۱۳۷۱تعطیلات نوروزیبازیگرخسرو ملکاندر نوروز ۱۳۷۱ از شبکه ۱ پخش شد.
۱۳۶۹چای و لبخندبازیگراحمد بهبهانی
۱۳۶۹کمند خاطراتبازیگرسید ضیاءالدین دری
حسین خندان
هوشنگ پاکروان
۱۳۶۹آرایشگاه زیبابازیگرمرضیه برومند
۱۳۶۷بخش چهار جراحیبازیگرمسعود فروتنشبکه ۱
۱۳۶۶آئینه (سری سوم)بازیگرفریدون فرهودیشبکه ۱
۱۳۵۶چنگکبازیگرمحمد متوسلانی
جلال مقدم،
فریبرز صالح
فرخ ساجدی
۱۳۵۵مجموعه طنز تلویزیونی «پنجره‌ها»بازیگراسماعیل احمدی
۱۳۵۴سلطان صاحبقرانبازیگرعلی حاتمیاین سریال در ۱۳ قسمت و بصورت سیاه سفید،
برای نخستین بار از «۱۵ آبان ۱۳۵۴» و برای بار دوم،
از «۷ تیرماه ۱۳۵۶» پخش شد.
؟هفت شهر عشقبازیگرنظام فاطمی
۱۳۵۱-۱۳۵۲هردمبیل و هردم کلنگبازیگرپرویز خطیبی
؟چهره‌هابازیگرپرویز خطیبی
۱۳۴۰-۱۳۴۵تک‌مضراببازیگرعلی محزون

کتاب‌شناسی

  • کهنه‌های همیشه نو (ترانه‌های تخت حوضی)، مرتضی احمدی (گردآورنده)، ناشر: ققنوس
  • من و زندگی: خاطرات مرتضی احمدی، مرتضی احمدی، ناشر: ققنوس
  • پرسه در احوالات ترون و ترونیا، مرتضی احمدی، ناشر: هیلا
  • فرهنگ بر و بچه‌های ترون: کلمه‌های ویژه، واژه‌ها، اصطلاحات و ضرب المثل‌های تهرانی، مرتضی احمدی، ناشر: هیلا

مطالب مشابه را ببینید!