مجله تاپ‌ناز‌

اطلاعاتی در مورد هورمسیس

هورمسیس

واژه هورمسیس (Hormesis) از لغت یونانی (Hormesis) به معنی حركت تند و اشتیاق به تحرك مشتق شده است. هورمسیس به پروسه‌ای اطلاق می‌شود كه یك سلول، ارگانیسم یا گروهی از موجودات زنده پاسخ دو فازی (دوگانه) از خود در برابر مقادیر فزاینده از یك ماده یا شرایط خاص (شیمیایی، محرك بویایی یا استرس متابولیكی) نشان می‌دهند.

معمولا تماس با دوزهای پایین، اثرات تحریكی یا سودمند و دوزهای بالا اثرات مهاری یا سمی ایجاد می‌كنند و این پدیده اغلب در مشاهدات سم‌شناسی رخ می‌دهد. در بدن انسان سیگنال‌های داخل سلولی و بین سلولی، هورمون‌ها، نوروترانسمتیرها، فاكتورهای رشد، كلسیم و پروتئین كینازها از این قانون تبعیت می‌كنند.

به علاوه فاكتورهای موثر در روند سلامتی انسان مانند ورزش و محدودیت دریافت انرژی روزانه نیز تا حدودی با مكانیسم‌های هورمتیك مطابقت دارند.مكانیسم دقیق بیوشیمیایی هنوز ناشناخته است ولی عقیده بر این است كه دوزهای پایین یك سم می‌تواند مكانیسم‌های ترمیمی خاص را در بدن تحریك نماید و این مكانیسم‌ها نه تنها قادرند اثرات سم را خنثی كنند بلكه می‌توانند باعث بهبود سایر اختلالاتی شوند كه ناشی از اثرات سم نیستند.

هورمسیس چیست؟

این فرضیه نظر بسیاری از دانشمندان را در علوم مختلف در سالهای اخیر به خود جلب کرده است. در این مورد آقای Calabresse بیش از 1000 مورد موفق هورمسیس در زمینه بیولوژی٬ سم شناسی٬ بیولوژی٬٬ پزشکی و تشعشع شناسایی کرده است که در ذیل به برخی از آنها اشاره می شود.<>واژه هورمسیس (Hormesis) از لغت یونانی (Hormesis) به معنی حرکت تند و اشتیاق به تحرک مشتق شده است. هورمسیس به پروسه ای اطلاق می شود که یک سلول، ارگانیسم یا گروهی از موجودات زنده پاسخ دو فازی (دوگانه) از خود در برابر مقادیر فزاینده از یک ماده یا شرایط خاص (شیمیایی، محرک بویایی یا استرس متابولیکی) نشان می دهند.

هورمسیس

پروسه هورمسیس چیست؟

معمولا تماس با دوزهای پایین، اثرات تحریکی یا سودمند و دوزهای بالا اثرات مهاری یا سمی ایجاد می کنند و این پدیده اغلب در مشاهدات سم شناسی رخ می دهد. در بدن انسان سیگنال های داخل سلولی و بین سلولی، هورمون ها، نوروترانسمتیرها، فاکتورهای رشد، کلسیم و پروتئین کینازها از این قانون تبعیت می کنند.

به علاوه فاکتورهای موثر در روند سلامتی انسان مانند ورزش و محدودیت دریافت انرژی روزانه نیز تا حدودی با مکانیسم های هورمتیک مطابقت دارند.مکانیسم دقیق بیوشیمیایی هنوز ناشناخته است ولی عقیده بر این است که دوزهای پایین یک سم می تواند مکانیسم های ترمیمی خاص را در بدن تحریک نماید و این مکانیسم ها نه تنها قادرند اثرات سم را خنثی کنند بلکه می توانند باعث بهبود سایر اختلالاتی شوند که ناشی از اثرات سم نیستند.

امروزه پدیده هورمسیس برای عوامل متعدد مانند جیوه، آرسنیک، حشره کش ها و تشعشع به اثبات رسیده اند و می توان گفت تمامی موجودات زنده اعم از باکتری ها، کرم ها، پرندگان، جوندگان از این مکانیزم حیاتی برای زنده مانده استفاده می کنند. Calabresse

محقق پیش روی است که موفق شده حدود 1000 مورد از پاسخ های هورمتیک را در زمینه های بیولوژیک، سم شناسی و پزشکی توکسیکولوژی شناسایی و دسته بندی کند.

مقادیر کم کادمیوم ظرفیت تولیدمثل حلزون را تقویت کرده اما دوزهای بالای آن کشنده است.

دوزهای پایین تشعشع باعث افزایش میزان رشد گیاهان و افزایش طول عمر در موش می شود. مواد شیمیایی که می توانند بعد از مصرف در مقادیر زیاد ایجاد سرطان کنند، در مقادیر کم باعث مهار شدن سلول سرطانی می شوند.

عنصر سلنیوم یک ریزمغذی است و برای سلامت انسان ضروری می باشد زیرا در عملکرد صحیح حداقل 30 نوع پروتئین دخیل است ولی اگر در مقادیر زیاد مصرف شود سمی است و می تواند باعث مرگ شود.

ویتامین A جهت رشد مناسب اعضای مختلف بدن و حفظ سلامتی چشم و سایر بافت های بدن الزامی است در حالی که دریافت مقادیر زیاد آن می تواند منجر به آسیب کبدی و پوکی استخوان شود و نیز اثر معکوس بر دستگاه قلبی- عروقی خواهد داشت.

عنصر آهن برای سلامت گلبول های قرمز خون و تنظیم اعمال سایر انواع سلول های بدن الزامی است ولی مصرف مازاد آن می تواند باعث تخریب اکسیداتیو به بافت ها شود.

گازهایی مانند اکسیژن، منوکسید کربن و ازن نیز اثرات هورمتیک بر روی سلول ها و موجودات زنده دارند. در داخل بدن همواره رادیکال های آزاد اکسیژن تولید می شوند. مطالعات اخیر به وضوح نشان داده است که مقادیر بسیار کم بعضی از رادیکال های آزاد وظایف مهمی را در سلول هایی که شامل فعال سازی روند ACSRPS می شوند ایفا می کنند.

رادیکال های آزاد در بدن اثر هورمتیک دارند و در مقادیر طبیعی باعث تقویت پروسه فعال سازی کینازها و فاکتورهای Ternscription می شوند؛ و همچنین پاسخ سلول های ایمنی را برمی انگیزند. برای مثال در پاسخ به آلرژن ها ترشحات ماستسل ها رادیکال آزاد اکسیژن تولید می کنند که این خود باعث دگرانولاسیون، ترشح لوکوترین ها و تولید سیتوکینین می شوند.

رادیکال های آزاد نیز نقش بسزایی در تنظیم عملکرد سلول آندوتلیال عروقی و فشار خون ایفا می کنند. میتوکندری معمولا در جرقه هایی تولید رادیکال های اکسیژن می نماید. یکی از وظایف این رادیکال ها فعال سازی مسیرهای پروسه هورمسیس در میتوکندری است که بسیار فعال بوده و به همین دلیل میتوهورمسیس نامیده می شود.

اخیرا یافته های اپیدمیولوژیک بر عملکرد پروسه میتوهورمسیس صحت گذاشته و از آن حمایت می نمایند و حتی پیشنهاد می کنند که مصرف بعضی از مکمل های آنتی اکسیدانی با کاهش میزان آندوژن رادیکال ها می توانند باعث افزایش شیوع بیماری در انسان شوند. به تازگی نقش هورمسیس در ارتباط با پدیده پیری بسیار مورد توجه قرار گرفته است.

از آن جایی که ظرفیت حیاتی پایه هر نوع سیستم بیولوژیکی بستگی به توانایی همودینامیک (هومئوستاتیک) آن دارد، متخصصین کهولت شناسی بر این باورند که تماس سلول ها و ارگانیسم ها با شرایط خفیف استرس زا می تواند منجر به پاسخ تطبیقی یا هورمتیک همراه با اثرات سودمند بیولوژیکی متعدد شود.

اخیرا شواهد زیادی در اثبات این ایده به دست آمده است و پژوهش ها نشان می دهد که تماس با استرس خفیف اثرات ضد پیری دارد. ورزش نمونه ای در این زمینه به شمار می آید. بعضی از انواع استرس های خفیف که جهت مطالعه بر روی پدیده هورمسیس در تحقیقات پیری استفاده می شوند عبارتند از:

شوک گرمایی
تشعشع
پرواکسیدان ها
هیپرگراویته
محدودیت غذایی
بعضی از مولکول های طبیعی و مصنوعی مانند سلاسترول ها (Celasterols) و کورکومین ها با منشا گیاهی و کوئرسیتین و سولفورافان از میوه جات و سبزیجات اثرات سودمند هورمتیک دارند. چنین ترکیباتی که اثرات سودمند خود را بر سلامتی با تحریک و یا هدایت مسیرهای پاسخ استرس زا در سلول ها ایجاد می کنند هورمتین (hormetins) می نامند.

در نهایت شناخت و کاربرد تجربی پدیده هورمسیس می تواند منجر به ارایه راهکارهای جدیدی در پیشگیری و درمان بیماری ها مانند انواع سرطان ها، بیماری قلبی– عروقی و اختلالات نورودژنراتیو شود.

در مورد هورمسیس چه میدانید؟

منبع : بی باک

مطالب مشابه را ببینید!