آشنایی با ساز ویولن و انواع آن (انواع جنس و تصاویر این ساز)
ویولن یکی از سازهای اصیل و آرامش بخش در کل جهان می باشد. ویولن و خانواده آن در ایتالیا و سده هفدهم بوجود آمدند. خانواده ویولن شامل ساز های ویولن سل، ویولا و ویولن می باشد. اگر بخواهیم به تفاوت این ساز ها بپردازیم، هر کدام در منطقه خاصی از ساز صدای متفاوتی دارند، به این شکل که ویولن در منطقه زیر، ویولا در منطقه میانی و ویولن سل منطقه بم صدا تولید می کنند. برای بیشتر آشنا شدن با این خانواده ساز، در ادامه مطلب با ما همراه باشید.
آشنایی با انواع ویولن
ویولن سازی با قدمت اوایل دوره رنسانس و قرون وسطی، سازی پرطرفدار و محبوب بین تمام کشور ها می باشد. امروزه ویولن در بیشتر سبک های موسیقی به کار گرفته می شود. اما باید دانست که استفاده از ویولن در ابتدا برای هر کسی سخت خواهد بود و نباید این انتظار را داشت که با یک بار دست گرفتن این ساز ارزشمند، بتوانید با آن کار کنید. برای اینکه بدانید برای شروع به چیزی نیازمند هستید، مرحله اول آشنایی با انواع ویولن و انتخاب درست این ساز می باشد.
ویولن الکتریک
نسخه مدرن تر ویولن را ویولن الکتریک می گویند. فرق ویولن الکتریک با ویولن، اضافه شدن یک سیستم الکتریکی است که به آن قابلیت استفاده از صدا های الکتریکی متفاوتی را می دهد. از لحاظ ظاهری، ویولن الکتریک شبیه به ویلون آکوستیک می باشد، با این تفاوت که ساختار و طراحی متفاوت تری دارد. در طراحی ویولن الکتریک نیاز به یک سیستم صوتی خارجی داریم که از طریق این اتصال، به صورت مستقیم به آمپلیفایر یا سیستم صوتی وصل شده تا نوازندگان بتوانند به راحتی صدای ساز را تنظیم و تقویت کنند.
به همین دلیل است که این نوع ویولن را نوازندگانی انتخاب می کنند که در محیط های با سطح صدای بالا، آهنگ سازی می کنند. در واقع با اتصال سیستم صوتی به این ویولن، نوازندگان می توانند رنگ بندی صدا، افکت های صوتی متفاوت و صداها را تغییر دهند. ویولن الکتریک برای نوازندگان امکاناتی جدید مثل متصل شدن به نرم افزار های موسیقی و رایانه را بوجود می آورد که با توجه به این ویژگی ها، صدا ها را تغییر داده و پنجره ای مدرن و پیشرفته را به دنیای موسیقی باز کرده اند.
ویژگی های ویولن الکتریک
پردازش های الکترونیکی که در این ویولن به کار رفته، نوازندگان می توانند به راحتی صدایی دلخواه تولید کنند. تعداد سیم هایی که در این ویولن بکار رفته است، نسبت به ویولن آکوستیک بیشتر هستند. از ویژگی های مهمی که می توان برای این ساز نام برد استفاده آن در سبک های موسیقی راک، پاپ و دیگر سبک ها می باشد. بدنه این ساز از جنس فلز بوده و طراحی آن، طراحی غیر سنتی است. فرق ویولن الکتریک با دیگر ویولن ها، وجود یک خروجی الکتریکی برای تولید صدا می باشد.
ویولن سِل
بزرگترین نوع ویولن، ویلون سِل می باشد. این نوع ویولن از لحاظ ابعاد و صدا به ویولن آکوستیک معمولی شباهت دارد. از این ساز فوق العاده بدلیل صدای بم، حجیم و قوی که دارد در اجرای موسیقی کلاسیک و ارکستر ها به عنوان یک ساز کلاسیک ارکسترال استفاده می کنند. کار با این نوع از ساز به دلیل اینکه خود حدود چهار برابر ویولن آکوستیک معمولی است، نیازمند افرادی با جثه بزرگ می باشد تا در نواختن آن مشکلی نداشته باشد.
ویژگی های ویولن سِل
سیم بم این ویولن صدایی ضخیم و سیم اولین آن صدایی درخشان ایجاد می کنند. بدلیل اینکه سایز و ابعاد بزرگی دارد، نوازنده نمی تواند آن را روی دوش قرار بدهد بلکه لازم است که نوازنده روی یک صندلی بنشیند و ویولن سِل روی پایه ای یا بین دو پای نوازنده قرار بگیرد. ویولن سِل دارای صدایی زنگ دار، غنی و قوی بدلیل گستردگی در وسعت صدای آن می باشد. نسبت به ویولن آلتو و معمولی، سطح زیر و بمی پایین تر و بم تر دارد.
ویولن آکوستیک
از محبوب ترین ساز های ارکستر، ویولن آکوستیک می باشد که بدلیل ساده تر بودن نسبت به دیگر ویولن ها، برای استفاده و شروع افرادی که تازه می خواهند ویولن دست بگیرند، توصیه می شود. این نوع از ویلون صدایی طبیعی و آکوستیک دارد که به صورت گسترده در هر دو سبک مدرن و کلاسیک موسیقی به کار گرفته می شود. ویلون آکوستیک به دلیل داشتن صدای برجسته، گرم و طبیعی که دارد آن را در بیشتر اجرا های زنده موسیقی و سولو به کار می گیرند. این دسته از ویولن ها جنس چوب، شکل و اندازه های متفاوتی دارند، به همین دلیل انتخاب برای نوازندگان آزاد بوده و با توجه به سلیقه و سبک موسیقی خود ویولن مورد نظرشان را استفاده می کنند.
آشنایی با ساز ویولا
یکی دیگر از انواع خانواده ساز ویولن، ویولا است. از ویولا به عنوان ساز بین نوع ویولن سِل و ویولن آلتو یاد می شود. استفاده این ویولن با توجه به تولید صدای زیبا و خاصی که دارد، بیشتر در سبک های ارکسترال و کلاسیک کاربردی است. از لحاظ ایجاد صدا، ویولا صدایی نزدیک به ساز سِل و با وسعت بیشتر از ساز آلتو شناخته می شود. ویولا از چهار سیم تشکیل شده است که عمدتاً جنس این سیم ها آلیاژ هایی از تیتانیوم، نقره، آلومینیوم و فولاد می باشد. از لحاظ جنس بدنه، بدنه این ساز از چوب های ماهاگونی آفریقایی و صنوبر است. صداهای تولیدی از ساز ویولا عمدتاً غمگین، احساسی و عمیق بوده که در قطعه های کلاسیک و سبک های سمفونیک بکار گرفته می شود. صدای این ساز کیفیتی عمیق تر و گرم تر نسبت به ویولن نوع آکوستیک معمولی دارد. از این ساز در سلو به عنوان ساز اصلی در گروه ویولا مورد استفاده قرار می گیرد.
ویژگی های ساز ویلولا
ویولا نسبت به دیگر ویولن ها دارای میدان صوتی تنگ تری می باشد. در مقایسه با دیگر ویولن ها، میدان زیر و بمی کمی پایینتر را دارا هستند. از لحاظ ابعادی، حدود پنج سانتی متر در مقایسه با دیگر انواع ویولن بزرگترند، به همین دلیل است که افراد مبتدی نمی‌توانند تفاوت ابعادی اش را با دیگر ویولن ها تشخیص دهند. ساز ویولا از نظر ظاهری، شبیه به ویولن آکوستیک بوده و برای کار کردن با آن همانند نحوه قرار گیری دیگر ویولن ها، آن را بر شانه چپ جا ساز کنید. ویولن ویولا صداهایی سبک و آرامش بخش، غنی و تیره را شامل می شود.
کنترباس یا دابل باس
در این نوع ویلون بخاطر بزرگی بیش از حد سایز و ابعاد، نوازنده به صورت ایستاده شروع به نواختن کرده و کنترباس را کنار خود قرار می دهد، برای نواختن دابل باس دسته ساز بالاتر از شانه چپ نوازنده جا داده می شود و با کشیدن آرشه به سمت افق، ساز به صدا در می آید. به همین دلیل است که این ساز در ویولن ها به عنوان بزرگترین نوع ساز های آرشه ای در گروه ویولن محسوب می شود. صدای ویولن دابل باس پر، زنگ‌دار و قوی می باشد. چابکی این ساز نسبت به دیگر ساز های زرهی کمتر بوده که دلیل آن سنگینی سیم هایش می باشد.
انواع چوب های مورد استفاده در ویولن ها
برای ساخت انواع ویولن از دو نوع چوب آبنوس و صنوبر استفاده می شود.از چوب آبنوس سخت و مقاومت بالایی دارد و برای ساخت صفحه های انگشت گذاری و گوشه ها استفاده می شود تا بتواند فشار سیم ها را تحمل کند. اما چوب صنوبر استفاده بیشتری در این ساز دارد، صنوبر را در ساخت تنظیم کننده و گردن، به دلیل وزن مناسب و چگالی خاصش مورد استفاده قرار می دهند، همچنین به دلیل اینکه صنوبر به خوبی صدا را ارتعاش می دهد در ساخت صفحات پشتی و جلویی کاربردی تر است.
آشنایی با قسمت های مختلف ویولن
جعبه ریزونانس
زوار های دور، صفحه رویی و صفحه زیرین سه قسمت تشکیل دهنده این جعبه هستند. درون جعبه ریزونانس استوانه ای تعبیه شده که ارتعاشات را به صفحه زیرین منتقل می کند. یکی دیگر از مزایای استوانه کوچک درون این جعبه، از شکسته شدن صفحه رویی به دلیل فشار زیاد خرک و سیم ها جلوگیری می کند.
خرک
خرک را پل بین جعبه طنینی و سیم ها معرفی می کنند. کار خرک تقسیم راه مرتبط به سیم های ویولن و ثابت نگه داشتن سیم ها در یک ارتفاع خاص در جهت حرکت بر جعبه طنینی می باشد. منتقل کردن ارتعاشات سیم ها به طرف جعبه طنینی هم از دیگر وظایف خرک می باشد.
آرشه یا کمان
آرشه یا کمان به ترکه چوبی گفته می شود که در طول آن رشته هایی از دم اسب به کار برده شده است و در دو سر ترکه ثابت و متصل شده است.
گردن یا دسته
جعبه کوچکی که در انتهای دسته تعبیه شده است و سیم ها را به دور گوشی های کوک درون آن می پیچانند. یک قسمت از دنباله چوب آبنوس تکیه سیم ها را شامل می شود که نوازنده ها انگشتان خود را در قسمت بالایی آن جای می دهند و به علاوه در تمام طول چوب آبنوس، می توانند انگشت ها را جا به جا کنند.
آشنایی با قسمت سیم گیر ویولن
این قسمت را چوب آبنوس تشکیل می دهد. بین تنه و انتهای خرک به فاصله کوتاهی جای داده شده است. به کمک زهی پلاستیکی سیمی از جنس روده و با استفاده از یک دکمه در پایین دیواره اتصال داده شده است.
سیم ها
سیم ها در ویولن ها از جعبه کوچک بالای ساز شروع شده و به سیم گیر ختم می شوند. این سیم ها روی خرک عبور کرده و در طول آبنوس تکیه گاه ادامه دارند. سیم ها معمولا از دو جنس شامل مفتول فلزی برای سیم های زیر تر و روده گوسفند برای سیم های بم که توسط یک روکش نازک فلزی پوشیده شده اند، تشکیل می شوند.
گریف
گربف متشکل از آبنوس می باشد و در طول دسته ساز تا میانه جعبه ساز ادامه دارد. به کمک گریف نوازنده می تواند طول سیم را کوتاه کرده و انواع نت را بنوازد. با استفاده از این قسمت ویولن، نوازنده سیم را به کمک انگشتش می چسباند.
بهترین برند های ویولن و سطوح آنها
انواع ویلون با کیفیت های متفاوتی در بازار ها عرضه می شود. جنس هر کدام با توجه به چوب کار شده، متفاوت می باشد. حال که با ساز ویولن، انواع و قیمت های مختلف آن آشنا شدید بهتر است که چند ویولن با کیفیت را هم بشناسید تا بتوانید به راحتی و طبق سلیقه خود آن را انتخاب کنید. بعضی از ویولن های موجود در بازار با توجه به اینکه مناسب چه سطحی هستند را برای شما آماده کرده ایم. ویولن های مولر، سندرم و آلوی مناسب سطوح حرفه ای، ویولن های یاماها، زک و استگ برای همه سطوح، ویولن تی اف برای سطح مبتدی و ویولن رناتو مناسب برای سطوح مبتدی و متوسط موجود هستند.
موارد مهم در خرید ویولن
سبک ایرانی یا خارجی
اساتیدی که ویولن آموزش می دهند همیشه توصیه می کنند که اول انتخاب کنید چه نوع سبک ویولنی را دوست دارید آموزش ببینید، سپس خرید کنید. در مجموع ما دو نوع ویولن به سبک کلاسیک و ایرانی داریم که اغلب همه ویولن های موجود در بازار جنس چینی هستند. ویولن کلاسیک و ویولن ایرانی تفاوت هایی از جمله تفاوت در اندازه قوس صفحات پشت و رو دارند. به همین دلیل اول نوع آموزش خود را انتخاب کنید و سپس به سراغ خرید ویولن بروید.
محدوده قیمت ها
ویولون ها معمولا از محدوده قیمت یک و نیم میلیون تومان شروع شده و بالا می رود. توصیه ما این است که مقدار بودجه را اول تعیین کنید سپس تصمیم به خرید بگیرید. اما دقت کنید که اگر مبتدی هستید، اصلا ویولن های با کیفیت و گران قیمت خریداری نکنید، با توجه به تجربه افراد اکثرا اوایل آموزش ویولن های گران قیمت و با کیفیت برای خود انتخاب می کنند، اما بعد از مدتی که با سختی آموزش رو به رو شدند آموزش و ویولن را کنار می گذارند.
تنظیم بودن ساز
وقتی ویولنی خریداری کردید، توجه کنید که حتما ساز شما تنظیم شده یا به عبارتی کوک شده باشد تا بتوانید براحتی شروع به کار کنید. هزینه تنظیم کردن ساز در بازار چیزی بین ۱۰۰ تا ۳۰۰ هزار تومان می باشد. توجه داشته باشید که با توجه به کلاسیک یا ایرانی بودن نوع ساز خود، تنظیم کردن را انجام دهید.
کیفیت
مهمترین ویژگی که برای خرید ویولن باید در آن دقت کنید، کیفیت آن است. کیفیت فقط صدای خوب نیست، بلکه خم نشدن ساز حین فشار دادن شما است. قطعا شما با توجه به بودجه خود ساز خریداری میکنید، پس دنبال این نباشید که با یک هزینه کم یک ویولن قوی داشته باشید.
لوازم جانبی
لوازم جانبی که حین خرید ویولن باید به آن دقت کنید شامل مواردی مثل سیم ها که در اکثر موارد سیم های تست اولیه خود ویولن کار شده است، خرک که در صدا گذاری قابل توجه است از جنس هایی چون بوش و تلر، گوشی ها تا حد امکان از جنس آبنوس، جعبه چهار گوش مرغوب، زیر چانه با داشتن یکی از سه خاصیت جنس از آبنوس یا روزبوت، ضد حساسیت و برند آلمانی وسترن و آرشه هشت پر می باشد.
ویولن نو یا دست دوم
باز هم بحث مقدار بودجه برای شما اهمیت زیادی دارد. با بودجه کم خرید ویولن دست دوم منفعت بیشتری برای شما دارد.
اندازه ویولن
ویولن ها دارای اندازه های متفاوتی هستند. ویولن های با سایز های ۱/۲-۱/۴-۱/۸-۱/۱۰-۱/۱۶-۱/۳۲ و ۳/۴ مناسب برای بچه ها می باشند. ویولن های فول سایز که اندازه آن ها ۴/۴ است مناسب برای سنین بزرگ سال و ۹ به بالا می باشند.
کلام آخر
در این بحث سعی کردیم مهمترین مسائل درباره داشتن یک ویولن خوب را برای شما بیاوریم. ویولن سازی با گستردگی صدای متفاوت و مناسب برای مجالس مختلف می باشد. برای اینکه بتوانید ویولن آموزش ببینید حتما مهم است که احزا، نحوه کارکرد، تولید صدا و اصول پایه آن را بلد باشید. جنس، نوع ویولن ها و سبک هایی که ویولن را می توان در آن استفاده کرد برای انتخاب یک ویولن با کیفیت بسیار مهم هستند.
