مجله تاپ‌ناز‌

قصور پزشکی و مجازات آن؛ مراحل شکایت از پزشک خاطی

سالانه افراد زیادی به دلیل قصور پزشکی جان و سلامت خود را از دست می دهند. پزشکان هم مانند سایر افراد در مشاغل دیگر ممکن است اشتباه کنند اما اشتباه آنها ممکن است منجر به آسیب جدی و حتی مرگ شود. از این رو خطا های پزشکی بسیار جدی و لازم به توجه است. کار پزشک ارتباط مستقیم با جان انسان ها دارد و همین مسئله برای پزشکان مسئولیت هایی را به دنبال دارد.

در قوانین تمام کشور ها و همچنین ایران به این مسائل پزشکی بسیار توجه می شود. این مشکل در قوانین مجازات اسلامی به تفصیل مورد بررسی قرار داده شده و برای آن مجازات هایی در نظر گرفته شده است. این قوانین طبق تبصره سه ماده دویست و نود و پنج مجازات اسلامی جزء جرائم شبه عمد است.

قصور پزشکی چیست؟

قصور پزشکی و مجازات آن؛ مراحل شکایت از پزشک خاطی

قصور در لغت به معنای کوتاهی کردن است بنابراین قصور پزشکی به معنای کوتاهی پزشک است. به وجود آمدن چنین مشکلاتی در دنیایی طبابت بسیار رایج است. تعریف آن به زبان ساده تر این است که پزشک با بی توجهی و کوتاهی مرتکب اشتباهی نسبت به جان بیمار خود شده است. از پزشکان، بیمارستان ها و پرستاران این انتظار می رود که قواعد و قوانین خاصی را رعایت کنند. گرچه کادر درمانی مقابل تمام آسیب ها و اتفاقاتی که برای بیمار پیش می آید مقصر نیستند؛ اما مسائلی که مربوط رعایت نکردن اصول پزشکی و اشتباهات انجام شده توسط پزشک باشد از لحاظ قانونی مسئولیت های را به دنبال دارد.

باید توجه کرد گاهی این اشتباهات قصور نیست و تقصیر است. تقصیر شامل اشتباهات سهوی نیست و کوتاهی در کار نیست بلکه قصد و عمد همراه عمل است؛ اما قصور سهوی و نتیجه کوتاهی کردن و غفلت است. قصور به گونه های مختلفی چون فراموش کردن، انجام دادن کاری که نتیجه عکس داده، زیاده روی و تشخیص اشتباه است.

قصور پزشکی در قوانین جمهوری اسلامی

طبق قوانین مجازات اسلامی قصور پزشکی جرم است. این جرم به این صورت تعریف می شود (برابر ماده 336 قانون مجازات اسلامی قصور شامل بی مبالاتی، بی احتیاطی، عدم مهارت و رعایت نکردن مقررات دولتی است.) این قانون شامل تعریفات، موارد و نکات زیر است:

بی مبالاتی

بی مبالاتی به معنی ترک فعل است. در این جا بی مبالاتی در مورد فعلی است که پزشک باید ان را انجام دهد اما در انجام آن صورت نگرفته است. تهیه موارد لازمی همچون آزمایشات، تصویربرداری ها، دریافت شرح حال کامل و معینه دقیق جزء وظایف پزشک می باشد. در صورتی که هر یک از این موارد انجام نشود قصور است و بی مبالاتی صورت گرفته است.

بی احتیاطی

در این لفظ حالت مثبتی وجود دارد به این معنی که کاری انجام شده ولی انجام آن اشتباه بوده است. در این مورد پزشک توجه و دقت کافی در درمان بیمار خود نداشته یا اینکه در انجام کاری زیاده روی کرده است. در نتیجه این اعمال برای بیمار ضرر های جانی و روانی را به دنبال داشته است. از دیگر موارد بی احتیاطی میتوان به جا گذاشتن وسایل در موقع جراحی و دستکاری اشتباه اعضا اشاره کرد. همچنین تجویز دارو بیش تر از حد لازم جزء موارد بی احتیاطی است

عدم مهارت

گاهی پزشک در انجام کاری علم و تبحر کافی را ندارد با انجام دادن ان مرتکب جرم می شود. بی مهارتی شامل مواردی مانند نداشتن سرعت عمل، ناتوانی در تصمیم گیری و جلوگیری از مشکلات قابل پیش بینی است. مهارت یک پزشک به علم، توانایی، کارایی و تبحر در جراحی و امور پزشکی بستگی دارد.

گاهی عدم مهارت ناشی از کم تجربگی و ناآگاهی پزشک است. در هر صورتی زمانی که قصور صورت بگیرد مسئولیت آن با پزشک است و به سادگی از آن گذشت نمی شود. بعضی اوقات بی مهارتی در جراحان تازه کار نتیجه هول زدگی و دستپاچگی در زمان واقعه های غیر عادی است. از یک پزشک این انتظار می رود که از تمام نکات علمی و فنی کار خود آگاه باشد و آن را در موقع ضروری به کار گیرد.

مطلب مشابه: مجازات اعاده حیثیت | چگونه می توانیم اعاده حیثیت کنیم؟

عدم رعایت مقررات قانونی

این مورد به معنی عدم توجه به دستورالعمل ها، نظام پزشکی، وزارت بهداشت و آموزش پزشکی است. رعایت نکردن ضوابط مربوط به نسخه ها و تابلوی مطب از جمله موارد نقص قانون است. همچنین قبول نکردن بیمار در حالت اورژانسی هم مغایر مقررات قانونی است.

طرح شکایت در مورد قصور پزشکی

مطابق قاعده لاضرر هر ضرری که وارد شود باید جبران شود و قصور پزشکی هم شامل این قاعده است؛ به عبارت دیگر پزشک ضرر و خسران وارد کرده و لازم است آن را جبران کند. در بسیاری از موارد دادخواست خواهان خسارت جهت رسیدگی و دریافت حق و حقوق بیمار تقدیم محکمه می شود.

شکایت به این صورت است که ابتدا شکواییه تنظیم می شود. این شکواییه توسط دفاتر خدمات قضایی الکترونیک ثبت می شود. لازم به ذکر است که این شکایت به هر میزان و نوعی که باشد موجب طرح پرونده علیه پزشک می شود.

مجازات قصور پزشکی

قصور پزشکی و مجازات آن؛ مراحل شکایت از پزشک خاطی

پزشک زمانی برای قصور پزشکی مجازات می شود که با انجام خطای پزشکی بیمار آسیب دیده باشد. در شرایطی که با اشتباه پزشک این آسیب به وجود بیاید طبق ماده 469 قانون مجازات اسلامی مجازات می شود. چون معمولا این اشتباهات عمدی نیسند مجازات شدیدی برای پزشک در نظر گرفته نمی شود. در این حالت پزشک مجازات جرم عمومی را بر عهده می گیرد.

مجازات عمومی قصور پزشکی

در زمانی که قصور پزشکی صورت میگیرد علاوه بر دیه ای که باید پرداخت شود مجازات عمومی نیز اعمال می شود. در زمان اثبات خطا و قصور، دکتر بعد از دادن دیه به بیمار و نزدیکانش و کسب رضایت از آنان باید مجازات عمومی را بگذراند. معمولا این مجازات عمومی حبس است. میزان حبس تعیین شده بستگی به میزان جراحت دارد. بیشترین اندازه حبس تعیین شده مربوط به فوت بیمار است.

مطلب مشابه: جرم تجاوز به عنف | مجازات تجاوز به عنف در قانون مجازات اسلامی

نحوه رسیدگی به قصور پزشکی

اولین مرحله در رسیدگی به قصور پزشکی دادسرای ویژه جرایم پزشکی است. در کمیسیون مربوط به شکایت گروهی از متخصصان و بهترین پزشکان وجود دارند که شکایت را از لحاظ پزشکی مورد بررسی قرار می دهد. در نهایت نظر قطعی و پایانی خود را در قالب یک نظریه کارشناسی و علمی به دادگاه ارائه می دهند. دادگاه این نظریه را بررسی و طبق آن حکم می دهد.

مجازات قصور پزشکی در فوت بیمار

اگر پزشک با قصور پزشکی منجر آسیب به بیماری شود برای او دیه در نظر گرفته می شود. نحوه محاسبه دیه در حالت جراحت کاری دقیق و تخصصی است و توسط دادگاه تعیین می شود؛ اما اگر این قصور منجر به فوت شخص شود و بیمار جان خود را از دست بدهد پزشک به پرداخت دیه کامل محکوم می شود. مجازات عمومی در هنگام فوت به طور معمول محکومیت به سه سال حبس است. مدت زمان حبس پزشک ممکن است با توجه به دلیل فوت و غیر عمد بودن عمل دکتر کاهش یابد.

شرایط قصور پزشکی

قصور پزشکی در بهترین حالت و توسط بهترین پزشک هم امکان دارد اتفاق بیفتد. این قصور شامل شرایط زیر است:

1- پزشک خاطی مسئول درمان بیمار باشد.

2- پزشک در هنگام انجام کار خود دچار خطا و اشتباه شده باشد.

3- اشتباه پزشک باعث ایجاد آسیب های جسمانی و روانی برای بیمار شده باشد.

4- استانداردهای لازم مانند گرفتن آزمایشات و رادیولوژی ها را انجام نداده باشد.

5- پزشک بیمار را به خوبی معاینه نکرده باشد و بدون دریافت شرح حال اقدام به معالجه کرده باشد.

6- اتفاقاتی مانند شکستن سر سوزن در بدن بیمار به عهده پزشک است.

7- حقایق را برای بیمار بازگو نکرده باشد.

8- قصور جنایی رخ بدهد به این معنی که پزشک مست باشد و هوشیار نباشد.

مجازات قصور پزشکی در آسیب های جسمی

معمولا آسیب های جسمی در قصور پزشکی شامل دیه می شوند. این دیه توسط خود پزشک یا از اموال او پرداخت می شود. مقدار دیه پرداختی به میان جراحت و آسیب وارده تعین می شود. معمولا دیه ایی که باید پرداخت شود توسط دادگاه و قاضی تعیین می شود. در مواردی که جراحت سنگین و زیاد است پزشک باید دیه کامل پرداخت کند.

قصور پزشکی شامل کادر درمان و پرستاران می شود

طبق ماده 495 قانون مجازات اسلامی پرستاران و کادر درمانی که در قصور پزشکی دخالت دارند نیز مجازات می شوند. در حالت های این چنینی قاضی علاوه بر پزشک کسانی که در این قصور دخالت داشته اند را به حبس و دیه محکوم می کند. گاهی ممکن است که خطای پیش آمده توسط کادر درمان و پرستاران باشد و پزشک هیچ دخالتی در آن نداشته باشد.

شرایط احزار پزشک در قصور پزشکی

در قانون اساسی اصل بر این قرار داده می شود که پزشک دچار قصور پزشکی و اشتباه نمی شود. اگر بیماری یا شخصی بر علیه یک پزشک چنین ادعای بکند ابتدا باید با دلایل قوی ادعای خود را ثابت کند. این شخص باید مدارک و ادله ای قوی مبتنی بر بی مبالاتی یا بی احتیاطی پزشک به دادگاه ارائه دهد. این مدارک و ادله شامل پرونده پزشکی، تصاویر و آزمایشات، شرح حال قبل و بعد عمل، دفترچه درمانی و حتی نسخه ها می باشد. قاضی بعد از بررسی این موارد و تایید خطای پزشک او را به دادگاه احضار می کند و رای به محکومیت می دهد.

مراجع بررسی قصور پزشکی

قصور پزشکی و مجازات آن؛ مراحل شکایت از پزشک خاطی

 مراجع متفاوتی برای رسیدگی به قصور پزشکی وجود دارد. اگر مشکل پیش آمده از لحاظ حقوقی و قضایی قابل پیگیری باشد می توان آن را در دادگاه عمومی مطرح کرد. معمولا شکایاتی که مبلغ آن زیر بیست میلیون تومان باشد در شورای حل اختلاف مطرح می شود. اگر تخلف بسیار حرفه ای و صدمه وارده سنگین باشد توسط سازمان نظام پزشکی مورد بررسی قرار می گیرد.

خودداری از خدمات پزشکی، دخالت در امور دارویی و پزشکی و همچنین واگذاری بدون مجوز موسسات و ادارات پزشکی در دادگاه انقلاب بررسی می شود. پذیرش نشدن بیماران اورژانسی، راه اندازی مطب بدون پروانه و تاسیس موسسات پزشکی توسط افراد بدون صلاحیت توسط سازمان تعزیرات حکومتی بررسی می شود.

تاثیر بیمار در قصور پزشکی

گاهی در قصور پزشکی خود بیمار هم مقصر است. به عنوان مثال ممکن است بیمار مراقبت های لازم بعد از عمل را انجام نداده باشد؛ و گاهی ممکن است کل جراحت ایجاد شده به دلیل قصور و کوتاهی خود بیمار باشد. در حالت دیگری ممکن است نقص ایجاد شده ترکیبی از خطای پزشک و بیمار باشد. همگی این موارد در کاهش و افزایش میزان دیه پرداختی موثر است. قاضی مسئول پرونده معمولا همه ی این موارد را در هنگام صدور حکم در نظر می گیرد.

تنظیم لایحه برای قصور پزشکی

تنظیم لایحه در قصور پزشکی نوعی دفاعیه به شمار می آید. این لایحه هم از طرف پزشک و هم از طرف بیمار تنظیم شده تحویل دادگاه داده می شود. شاکی در این لایحه از خود دفاع کرده و سعی در متهم نمودن پزشک می کند. لایحه پزشک نیز به صورت دفاع و رفع بزه انجام می گیرد. معمولا این لایحه ها را وکیل ها و افراد وارد به امور حقوقی می نویسند.

نمونه های پرتکرار قصور پزشک

قصور پزشکی در تمام پزشکان و تمام تخصص ها ممکن است رخ دهد؛ اما آنچه امروزه بسیار پر تکرار شده است موارد زیر اند:

اشتباه در سقط جنین

این قصور امروزه بیشتر از هر خطای پزشکی دیگری انجام می شود. بیشترین مورد ایجاد مشکل در سقط جنین، انجام غیر قانونی آن است. بیشتر سقط های که در عصر حاضر انجام می گیرد غیر قانونی هستند. این سقط های غیرقانونی معمولا به صورت بدون مجوز، در مکان های غیر قانونی و توسط پزشکان بدون پروانه انجام می گیرد. سقط جنین های بدون مجوز میتواند سلامت مادر را نیز به خطر بیندازد و حتی در مواردی منجر به فوت مادر شود.

قصور در جراحی های زیبایی

در حال حاضر عمل های زیبایی روزانه و در تعداد بالا انجام می گیرد. عمل هایی مانند لیف سینه و باسن، عمل های مربوط به زیبایی صورت، عمل های لاغری و تزریق انواع ژل و چربی احتمال خطای بالایی دارند. معمولا قصور در این عمل ها جبران ناپذیر بوده و اثرات بسیار بدی از خود بر ای می گذارد.

ایجاد مشکل در عمل بینی

بهترین عمل زیبایی که انجام میگیرد عمل بینی است. به ور معمول امروزه بیشتر افراد به دنبال انجام عمل بینی هستند. زمانی که تعداد افراد خواهان عمل بالا باشد به طبع قصور و خطا های پزشکی هم در این زمینه افزایش می یابد. در اکثر شکایت های مطرح شده دفرمه شدن و دلخواه نبودن فرم بینی بعد از عمل مطرح می شود. گاهی خطا در عمل بینی ممکن است منجر به از دست دادن حس بویایی می شود.

مطلب مشابه: مجازات زنا | حکم شرعی انواع زنا | اعدام، سنگسار و شلاق حکم زنا

مطالب مشابه را ببینید!