همه چیز درباره طب کار و خدمات آن
طب کار، به‌عنوان یکی از جنبه‌های حیاتی بهداشت عمومی، بر ارتقاء و حفظ سلامت جسمانی، روانی و اجتماعی کارکنان در تمامی مشاغل تمرکز دارد. این حوزه طیف وسیعی از اهداف را در بر می‌گیرد، از جمله اهداف این شاخه می‌توان به؛ ارتقاء سطح سلامت و توانمندی کاری کارکنان، بهبود شرایط و محیط کار برای تضمین ایمنی، و توسعه‌ی فرهنگ کاری مبتنی بر ارزش‌های کلیدی مانند ایمنی و سلامت اشاره کرد.
قانون طب کار در ایران
طبق قانون، طب کار در کشور ما اجباری است. قانون کار جمهوری اسلامی ایران (۱۳۶۳): این قانون که در سال ۱۳۶۳ به تصویب رسید، به‌طور کلی به موضوعاتی مانند بهداشت و ایمنی محیط کار، معاینات لازم و بیماری‌های ناشی از کار می‌پردازد.
آیین‌نامه اجرایی تبصره یک ماده ۹۰ قانون کار (۱۳۷۲): این آیین‌نامه که توسط هیأت وزیران در سال ۱۳۷۲ تصویب شد، جزئیات مربوط به معاینات را شامل زمان انجام معاینات، نوع آزمایش‌ها و معاینات و وظایف کارفرمایان و کارگران در قبال این معاینات، مشخص می‌کند.
مسئولیت‌های کارفرمایان بر اساس قانون
- فراهم آوردن محیط کار ایمن و سالم برای کارگران
- انجام معاینات برای کارگران قبل از استخدام، دوره‌ای و در صورت نیاز
- ارائه آموزش‌های لازم در زمینه بهداشت و ایمنی محیط کار به کارگران
- تهیه و توزیع وسایل حفاظت فردی (PPE) مناسب برای کارگران
- نظارت بر حسن اجرای قوانین و مقررات
مسئولیت‌های کارکنان بر اساس قانون
- رعایت قوانین و مقررات مربوط به بهداشت و ایمنی محیط کار
- استفاده از وسایل حفاظت فردی در حین انجام کار
- شرکت در معاینات
- گزارش هرگونه مشکل یا نقص در محیط کار به کارفرما
آزمایش‌های طب کار شامل چه مواردی است
آزمون‌ها و معاینات در حوزه بهداشت حرفه‌ای، اقداماتی اساسی برای ارزیابی و نظارت بر سلامت و رفاه کارکنان در صنایع مختلف به شمار می‌روند. ارزیابی‌های صورت گرفته در طب کار پرانا می‌تواند شامل طیف گسترده‌ای از آزمایش‌های پزشکی، غربالگری‌ها و سنجش‌هایی باشد که به منظور کشف و پیشگیری از مشکلات بهداشتی مرتبط با کار انجام می‌شود.
انواع معاینات طب کار
آزمایش‌های متداول شامل تست‌های ریه، شنوایی‌سنجی، بررسی‌های پوستی، ارزیابی ارگونومیک ایستگاه کاری، ارزیابی سلامت روان، تست اعتیاد و تست‌های بینایی باشد. پایش سلامت جنبه مهمی است که شامل معاینات دوره‌ای سلامت برای کارکنان در معرض خطرات بهداشتی خاص مانند سر و صدا، ارتعاش یا مواد خطرناک است.
معاینات طب کار چه زمانی انجام می‌شوند؟
انجام معاینات، نه تنها از سلامت فردی کارکنان محافظت می‌کند، بلکه به ایجاد محیط کاری ایمن، بهبود بهره‌وری و انطباق با قوانین و مقررات بهداشت حرفه‌ای نیز کمک می‌کند. پایش و ارزیابی منظم سلامت کارکنان نقشی حیاتی در تضمین محیط کاری سالم و ایمن برای همه‌ی کارمندان ایفا می‌کند. آزمایش‌های لازم در سه موقعیت انجام می‌شوند؛ معاینات قبل از استخدام، معاینات در طول کار، معاینات بازگشت به کار بعد از یک دوره طولانی. این معاینات باید در مراکز معتبر همچون مرکز تخصصی طب کار پرانا انجام شوند.
معاینات بدو استخدام
در طول معاینات بدو استخدام، علائم حیاتی، سلامت شکم، وضعیت پوست و همچنین معاینات قلب و ریه مورد بررسی قرار می‌گیرد. در برخی موارد، آزمایش‌های دیگری مانند غربالگری مواد مخدر و الکل، تست بینایی و آزمایش‌های آزمایشگاهی نیز برای ارائه‌ی ارزیابی جامع از سلامت فرد انجام می‌شود.
این ارزیابی‌ها برای کاهش خطرات بالقوه‌ی سلامتی، پیشگیری از حوادث و صدمات در محیط کار و ایجاد محیط کاری ایمن و سالم برای همه‌ی کارکنان، حیاتی به شمار می‌روند. علاوه بر این، آن‌ها امکان شناسایی زودهنگام شرایط زمینه‌ای سلامتی را فراهم می‌آورند و از این طریق، فرهنگ پیشگیری از بیماری در محیط کار را تقویت می‌کنند.
معاینات حین کار
کارکنان موظف هستند بعد از استخدام و با فاصله‌های از پیش تعیین شده، سلامتی خود را ارزیابی کنند. معاینات دوره ای شغلی، ابزاری حیاتی برای پایش و حفاظت از سلامت کارکنانی است که در معرض خطرات مرتبط با کار قرار دارند. این معاینات ممکن است شامل غربالگری‌های بهداشتی دوره‌ای، مانند تست‌های شنوایی، ارزیابی عملکرد ریه و معاینات بینایی باشد تا سلامت و ایمنی مداوم در محیط کار را تضمین کند.
علاوه بر این، معایناتی برای سنجش توانایی جسمی و روانی کارکنان انجام می‌شود. این سری آزمایش‌ها به انجام مؤثر وظایف شغلی کمک می‌کند. ارزیابی‌های پایش سلامت نقشی اساسی در شناسایی و مدیریت ریسک‌های مرتبط با مواد خطرناک و شرایط محیط کار ایفا می‌کنند. این معاینات برای پیشگیری از بیماری‌های ناشی از کار، ارتقاء سلامت کارکنان و حفظ محیط کاری سالم، نقشی محوری دارند.
معاینات بازگشت به کار
معاینات بازگشت به کار، برای کارکنانی که پس از دوره طولانی غیبت به دلیل بیماری یا مصدومیت به سر کار باز می‌گردند، الزامی است. این ارزیابی‌های دقیق، آمادگی جسمی و ذهنی کارکنان را مورد سنجش قرار می‌دهد تا از توانایی آن‌ها برای از سرگیری ایمن و مؤثر وظایف شغلی اطمینان حاصل شود. با انجام این معاینات، کارفرمایان می‌توانند خطرات بالقوه سلامتی را کاهش دهند، از سلامت کارکنان خود محافظت کنند و سطح بالایی از بهره‌وری را حفظ نمایند.
فرایند بازگشت به کار شامل ارزیابی‌های جامع از وضعیت سلامت کارکنان می‌شود که اغلب شامل بررسی سابقه پزشکی، معاینات فیزیکی، ارزیابی‌های عملکردی و تدوین توصیه‌ها و برنامه‌های درمانی اختصاصی است. علاوه بر این، معاینات بازگشت به کار با شناسایی مشکلات احتمالی سلامتی، کاهش صدمات و بیماری‌های ناشی از کار و تسهیل روند بازگشت به کار، به نفع هر دو طرف یعنی کارفرمایان و کارکنان عمل می‌کند.
جمع‌بندی
طب کار با ترویج محیط کاری سالم، به نفع کارفرمایان و کارکنان عمل می‌کند. انجام معاینات پیش از استخدام، ارزیابی‌های بازگشت به کار و ارزیابی‌های دوره‌ای سلامت محیط کار، از جمله اقدامات اساسی این حوزه محسوب می‌شوند. این اقدامات به تشخیص زودهنگام مشکلات سلامتی کمک می‌کند و امکان مداخله به موقع برای پیشگیری از پیشرفت بیماری‌ها را فراهم می‌سازد. در نهایت، این امور نه‌تنها با حفظ سلامت و ایمنی کارکنان به نفع آن‌ها عمل می‌کند، بلکه با ایجاد نیروی کاری سالم، باعث موفقیت و پایداری کلی کسب و کارها می‌شود.
