دریافت پروانه وکالت؛ بررسی شرایط اخذ و مراحل دریافت آن
امروزه مراودات اجتماعی و اقتصادی در جامعه افزایش یافته است. آسیب پذیر بودن حقوق افراد در این مراودات باعث افزایش طرح پرونده های قضایی می شود. (به رفتارهای دو طرفه یا چند طرفه که بین انسان ها برقرار می شود مراودات می گویند.)
در خصوص شکایت ها و دعاوی که در دادگاه ها مطرح می شوند یا خود اشخاص باید در دادگاه حاضر شوند و یا وکیل قانونی افراد به جای آن ها در دادگاه از آن ها دفاع کنند. به دلیل پیچیدگی هایی که مسائل حقوقی دارند و همینطور تغییرات مداوم قوانین، احساس نیاز افراد به وکیل مدافع بیش از پیش افزایش یافته است.
وکیل پایه یک دادگستری برای این که بتواند در دادگاه حاضر شود، نیاز به پروانه وکالت دارد. در این مطلب قصد داریم شما را با پروانه وکالت و شرایط لازم برای دریافت آن آشنا کنیم.
پروانه وکالت چیست؟
پروانه وکالت مجوزی است که اخذ آن لازمه وکالت می باشد و موجب سازماندهی به وظایف و تعهدات وکیل پایه یک دادگستری می باشد. استعلام پروانه وکالت از طریق شرکت در آزمون های وکالت می باشد. طبق قوانین جاری در کشور، این پروانه 3 سال اعتبار دارد و تمدید آن بستگی به درخواست وکیل دارد.
البته تا قبل از سال 1376 امکان اخذ پروانه وکالت بدون آزمون وجود داشت. به این صورت که متقاضیان وکالت دادگستری می توانستند با مراجعه به کانون وکلا و احراز شرایط پروانه وکالت اخذ نمایند.
بعد ها با تصویب قانون کیفیت اخذ پروانه وکالت دادگستری و تدوین آن در 7 ماده، شیوه کارآمد تری جهت صدور این مجوز به وجود آمد. آن هم اخذ پروانه وکالت از طریق شرکت و قبولی در آزمون وکالت و طی کردن دوره کارآموزی وکالت می باشد.
آزمون وکالت چیست؟
افرادی که در رشته هایی همچون حقوق و یا رشته های مشابهی مانند فقه و حقوق، فقه و مبانی تحصیل می نمایند و تمایل به حوزه وکالت دارند، باید در آزمون وکالت شرکت نمایند و موفق به کسب پروانه وکالت شوند. حتی افرادی که در حوزه های علمیه تحصیل می نمایند، پس از گذراندن تحصیلات خود تا سطح خاصی مجاز به شرکت در این آزمون می باشند.
در حال حاضر سالانه آزمون وکالت توسط دو نهاد کانون وکلای ایران و مرکز وکلا به صورت جداگانه و با شرایط متفاوت در کشور برگزار می شود. مجری آزمون وکالت اتحادیه سراسری کانون های وکلای دادگستری ایران (اسکودا) و توسط سازمان سنجش برگزار می شود.
تفاوت آزمون پروانه وکالت مرکز وکلا و کانون وکلا
در آزمون کانون وکلا که از سال های قبل برگزار می شود تنها قبولی در آزمون تستی به تنهایی کفایت می کند.
اما درباره آزمون مرکز وکلا (مرکز مشاوران سابق) شرایط متفاوت است. بعد از شرکت و قبولی در آزمون تستی، متقاضیان در مصاحبه های شفاهی از جمله مصاحبه های روانشناسی، علمی، عقیدتی و … شرکت می کنند.
در نهایت نتیجه آزمون تستی به همراه مصاحبه های شفاهی آن در مجموع حدود یک سال به طول می انجامد. البته این تنها تفاوت این دو آزمون نیست و تفاوت هایی در آیین نامه های این دو آزمون نیز وجود دارد.
شرایط اخذ پروانه وکالت و شرکت در آزمون وکالت
گرچه شرط اصلی برای اخذ پروانه وکالت، پذیرش در آزمون می باشد اما شرایطی دیگر وجود دارد که احراز برخی از آن ها ضروری و عدم وجود برخی از آن ها لازمه پذیرش می باشد. به بیانی ساده، متقاضی پروانه باید شرایطی را داشته باشد و در مقابل فاقد برخی ویژگی ها نیز باشد. طبق قانون افرادی که شرایط زیر را داشته باشند نمی توانند در آزمون وکالت شرکت نموده و پروانه وکالت کسب نمایند:
- متهم جنایت و جنحه که تحت محاکمه هستند.
- افرادی که بر اساس حکم دادگاه از وکالت محروم می باشند.
- قاضیان و کارکنان دولت
- کسانی که از خدمات دولتی به صورت ابدی ممنوع می باشند.
- افراد متهم به فساد اخلاقی، استعمال مشروبات الکلی و مواد مخدر
- اتباع خارجی
- وکلایی که پروانه خود را تمدید نکرده اند.
شرایط ضروری متقاضیان شرکت در آزمون وکالت و کسب پروانه وکالت
- اعتقاد به دین اسلام و تعهد به نظام جمهوری اسلامی
- فارغ التحصیل رشته حقوق (کارشناسی رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی و یا معادل آن) با مدرک کارشناسی و بالاتر
- دارای حداقل 25 سال و حداکثر 50 سال سن از شرایط سنی اخذ پروانه وکالت می باشد. البته این شرط برای تهرانی ها 40 سال می باشد. (البته شرایط سنی شرکت در آزمون با توجه به سیاست های نهاد مجری متفاوت می باشد.– برای شرکت در آزمون کانون وکلا حداقل 24 سال سن، برای شرکت در آزمون مرکز وکلا حداقل 22 سال می باشد.)
- قبولی در آزمون وکالت
- گذراندن دوره کارآموزی
مراحل اخذ پروانه وکالت پس از قبولی در آزمون
پس از مشخص شدن نتایج، کانون وکلا شرایطی را که در بالا ذکر نمودیم را از مراجع ذی صلاح استعلام می نماید. این مراجع ظرف مدت حداکثر 2 ماهه باید پاسخ لازم را به کانون اعلام نمایند. پس از دوره کارآموزی افراد متقاضی پروانه وکالت خود را دریافت می نمایند.
مراحل کارآموزی وکالت
دوره کارآموزی حداقل 18 ماه تا نزدیک 2 سال می باشد. افرادی که موفق به گذراندن دوره کارآموزی می شوند، پس از شرکت در آزمون کارآموزی وکالت (آزمون اختبار) پروانه وکالت کسب می نمایند. افرادی که این پروانه را کسب می نمایند، با عنوان وکیل پایه یک دادگستری شناخته می شوند.
اخذ پروانه وکالت بدون آزمون
بر اساس ماده 10 آیین نامه اجرایی و ماده 187 قانون برنامه سوم، افراد زیر می توانند بدون شرکت در آزمون وکالت مجوز وکالت خود را دریافت نمایند:
- اعضای هیئت علمی دانشکده های حقوق دارای 15 سال سابقه تدریس با مدرک دکتری
- اعضای هیئت علمی رشته های مرتبط دارای 15 سال سابقه تدریس با مدرک دکتری
- متقاضیان با مدرک لیسانس (حقوق فقه) دارای 5 سال سابقه کار قضایی که از طی نمودن دوره کارآموزی معاف می باشند.
- اعضای هیئت علمی و کارشناس رسمی مشاغل در سازمان پزشکی قانونی دارای 10 سال سابقه کار در نهاد مربوط معاف از آزمون می باشند. چنانچه این افراد دارای 15 سال سابقه مرتبط باشند از دوره کارآموزی نیز معاف می شوند.
اجرای این ماده در صدور پروانه وکالت، مزایا و معایب زیادی نیز خواهد داشت. استفاده از تجارب ارزنده این اشخاص به واسطه سابقه خود در امر مرتبط با قضاوت و وکالت، از مزایای اجرای این طرح می باشد و از جمله معایب آن می توانیم به ایجاد منعی برای جذب، استخدام و اشتغال فارغ التحصیلان جوان اشاره کنیم.
