چگونه درس بخوانیم و حفظ کنیم؛ روش های یادگیری درس بدون فراموش کردن

یکی از سوالات رایج در بین دانش آموزان و دانشجویان این است که چگونه درس بخوانیم و حفظ کنیم؟ البته شکل گیری ذهن انسان به گونه ای است که اطلاعات خسته کننده، پیچیده و طولانی را به خوبی جذب و تفکیک نمی کند. اما زمانی که درس خواندن و حفظ آن ضروری باشد چاره چیست؟ زیرا اکثر مطالب درسی، حفظی و تئوری هستند و دانش آموزان جهت به خاطر سپردن این اطلاعات با مشکل مواجه می گردند.

برای مثال اگر دانش آموز مجبور به خواندن و حفظ کردن درسی باشد که علاقه چندانی به آن ندارد در این شرایط مشکل بیشتر خود را نشان می دهد. همین موضوع اعتماد به نفس و علاقه دانش آموز به تحصیل و خواندن را کاهش می دهد. خوشبختانه تکنیک های زیادی برای خواندن و حفظ کردن وجود دارند.

چگونه درس بخوانیم که فراموش نکنیم؟

اکثر دانش آموزان با این سوال درگیر بوده که چگونه درس بخوانیم و حفظ کنیم بدون اینکه از یاد ببریم؟ زیرا فراموش کردن درس ها از جمله مشکلاتی است که ریشه در برخی از مسائل همچون شرایط خانوادگی و محیطی دشوار، مشغولیت ذهنی به همراه مسائل متفرقه، خواب ناکافی و اضطراب دارد. پس در چنین شرایطی باید روش درس خواندن و حفظ کردن را پیدا کرد بدون اینکه از خاطر برود.

البته برخی مواقع حفظ کردن مطالب به فراموشی ختم می شود و باید به صورت عمیق باشد تا دانش آموز در زمان کنکور با مشکل مواجه نگردد. ناگفته نماند درس خواندن به نیت حفظ کردن به سه مرحله نیاز دارد که به شرح زیر است.

خلق حافظه

مغز سیگنال هایی با پیروی از یک الگوی خاص مرتبط با وقایعی که در اطراف تجربه می کند خواهد فرستاد. سپس بین نورون های مغز ارتباطی ایجاد می نماید که به سیناپس معروف می باشد.

تثبیت حافظه

خلق حافظه به تنهایی برای خواندن و حفظ کردن دروس کافی نبوده و حافظه به سرعت پاک می شود. همچنین تثبیت حافظه، روال واگذاری چیزی به حافظه بلند مدت می باشد تا در بازه های زمانی مختلف بتواند آنها را به یاد آورد. البته بخش عظیم این روال زمانی که فرد در خواب به سر می برد اتفاق می افتد. بنابراین مغز در زمان خواب به بازسازی الگوی فعالیت مغزی پرداخته و سیناپس هایی به وجود آمده در طول روز را تقویت می نماید.

پس هنگامی که دانش آموز با وجود خواندن زیاد نتیجه کافی برای حفظ کردن مطالب را نمی گیرد دلیل آن به کم خوابی های شبانه باز می گردد. زیرا مغز بدون خواب کافی فرصتی برای ذخیره کردن اطلاعات نخواهد داشت.

بازیابی حافظه

فکری که زمان صحبت در مورد خاطرات یا از بین رفتن آنها به ذهن خطور می کند بازیابی حافظه می باشد. همچنین اگر خاطره ای را در طول زمان تقویت نمایید به یادآوری آنها آسان تر است. زیرا هر بار این خاطرات در زمان شما بازبینی می شوند. سپس الگوی فعالیت مغزی اتفاق افتاده و ارتباط نسبت به قبل قوی تر می شود.

راهکارهای مهم برای اینکه چگونه درس بخوانیم که فراموش نکنیم؟

رشته تحصیلی در پروسه اینکه چگونه درس بخوانیم که فراموش نکنیم بدون تاثیر است. زیرا رشته های تحصیلی از جمله ریاضی فیزیک، تجربی، انسانی و هنرستان دارای دروس حفظی می باشند. پس جهت موفقیت در این پروسه باید نحوه خواندن و حفظ کردن درس ها را بلد بود.

همچنین ویژگی بارز این نوع دورس همان حجم بالای آنها است که در نگاه نخست یادگیری مطالب مورد نظر امکان پذیر نیست. حتی در درس های شیمی، فیزیک و ریاضی باید قسمت هایی همچون تعاریف و فرمول ها را حفظ نمود تا بتوان همه مسائل را حل کرد. ناگفته نماند که راهکارهای مختلفی برای خواندن و حفظ کردن دروس وجود دارند که به شرح زیر هستند.

مطلب مشابه: روش های مطالعه بدون خستگی و کلافه شدن ؛ راهکارهای حفظ بهتر و یادگیری آسان

برنامه ریزی

قدم اول برای خواندن و حفظ کردن دروس در هر مقطع تحصیلی و آغاز هر کاری، برنامه ریزی است. البته در مقاطع دبیرستان و قبل از امتحان کنکور اهمیت برنامه ریزی به وفور دیده می شود. پس در برخی از مقاطع با توجه به زمان محدود و حجم زیاد مطالب باید تکنیک های سریع درس خواندن و حفظ کردن را در پیش گرفت. زیرا دانش آموز به کمک برنامه ریزی می تواند بر فشار بالای ناشی از دروس زیاد در روزهای امتحان تسلط یابد و خواندن و حفظ کردن مطالب را برای شب امتحان نگذارد.

همچنین دروس حفظی از تنوع بالای مطالب و حجم زیاد برخوردار بوده که به دانش آموز فشار می آورد. البته دانش آموز تصور می کند این درس ها آسان بوده و به شب امتحان یا کنکور اکتفا می کند در حالی که در این روزها چالشی جدی برای وی ایجاد می نماید.

تمرکز

خواندن و حفظ کردن تنها به دروس در مقاطع مختلف تحصیلی اختصاص نداشته و در زندگی روزانه فرد نقش پررنگی ایفا می کند. پس در چنین مواقعی تمرین تمرکز حرف اول را می زند. همچنین یکی از چالش های مهم که اکثر دانش آموزان با آن روبرو می شوند همان تمرکز است. زیرا ذهن فرد به طور پیوسته از یک موضوع به سراغ موضوع دیگری می رود و متمرکز نمودن روی مطالب درسی را تا حدود زیادی غیرممکن می کند. پس اگر تمرکز وجود نداشته باشد، خواندن دروس به حفظ آنها ختم نمی شود.

نکته حائز اهمیت در حفظ تمرکز، دوری از عوامل جانبی بوده که به احتمال زیاد حواس پرتی شما را به دنبال دارد. البته این عوامل شامل صدای بلند، گوشی موبایل و کارهایی که باید دانش آموز انجام دهد که به علت نیمه کاره ماندن قسمتی از آن حواس او را درگیر نموده است.

پس قبل از شروع درس بهتر است کارهای نیمه کاره را به اتمام برسانید و زمانی را به استفاده از گوشی اختصاص دهید. سپس هنگام خواندن و حفظ کردن دروس تمام عوامل جانبی را کنار گذاشته و محیطی سرشار از آرامش و سکوت را برای خود فراهم نمایید.

مطلب مشابه: فواید مطالعه قبل از خواب + مزایای کتابخوانی در آخر شب

طرح سوال از مطالب خوانده شده

یک دانش آموز ممتاز هنگام خواندن و حفظ کردن مطالب باید سوالاتی مطرح کند تا از تمام جنبه توانایی خود را بسنجد. زیرا دانش آموز زرنگ از ذهنی پرسشگر برخوردار بوده و با کنجکاوی بالا مدام در حال سوال پرسیدن است. چون از این طریق می تواند به جواب سوال های خود دست یابد و در بازه زمانی کوتاه حفظشان کند.

البته خواندن و حفظ کردن واو به واو مطالب به این معنی نبوده که در بازه زمانی طولانی می توان آنها را به خاطر سپرد. زیرا دانش آموز درک کاملی از آنچه که خوانده و حفظ نموده را ندارد. در نتیجه خواندن یا همان یادگیری و حفظ نمودن مطالب درسی بایستی با یکدیگر و به صورت همزمان باشد و طرح سوال این پروسه را تسریع می بخشد. در نهایت مطالبی که درک آنها آسان تر است عمیق تر و بهتر در ذهن می مانند.

تکرار و مرور

دانش آموزانی که برای نخستین بار مطالب درسی را خوانده و آن را حفظ می نمایند تا انتهای روز یا روز بعد می توانند آنها را به خاطر بسپارند. ولی با گذشت چند روز دوباره مطالب را فراموش می کنند. پس در اینجا چگونه درس بخوانیم و حفظ کنیم مطرح است. بنابراین در جواب این سوال باید گفت که تکرار و مرور در اولویت قرار دارد.

همچنین اهمیت برنامه ریزی طولانی مدت، میان مدت و کوتاه مدت در این است که دانش آموز در بازه های زمانی مختلف می تواند دروس را بخواند و تا حفظ آن مدام تکرار نماید. پس دانش آموزانی که از جدول برنامه ریزی خود پیروی کرده و درس ها را به دفعات بیشتری مرور کنند، پروسه حفظ کردن را تسریع می بخشند.

حل تمرین

یکی از نکات مهم در خواندن و حفظ مطالب درسی این است که دانش آموزان به طور مداوم مشغول به حل تمرین باشند. بنابراین دروسی همچون انگلیسی، عربی، شیمی، فیزیک و ریاضی به گونه ای هستند که تنها با حفظ قواعد و روابط به یادگیری دانش آموز کمک نمی کنند. زیرا نکات دستوری و فرمول ها الفبای حل تمرین و سوالات بوده و نحوه استفاده از آنها از اهمیت بالایی برخوردار می باشد.

همچنین حل تمرین های زیاد به بهتر و بیشتر جا افتادن قواعد و روابط دروس دانش آموز کمک کرده و نحوه استفاده از آنها در آزمون ها و امتحانات را یاد می گیرد. درنتیجه هرچقدر حل تمرین بیشتر باشد بدون شک حفظ نکات درسی آسان تر و بهتر خواهد بود.

تقسیم بندی دروس با حجم بالا

تقسیم بندی دروس با حجم بالا از جمله کارهای مهم در پروسه اینکه چگونه درس بخوانیم و حفظ کنیم است. البته این موضوع در طول ترم اهمیت چندانی نداشته و حجم آن در طول سال و به ویژه در ایام امتحانات افزایش می یابد. پس روش درس خواندن و حفظ کردن آن در زمان امتحانات باید به گونه ای تغییر داده شود که دانش آموز بتواند حجم بالای مطالب درسی را مدیریت نماید.

بنابراین وجود حجم زیاد دروس که قسمت عظیمی از آنها حفظی هستند به راهکار تقسیم بندی مطالب نیاز دارند. زیرا به حافظه سپردن این حجم از دروس در زمان کوتاه دشوار بوده و ذهن دانش آموز را خسته می کند. درنتیجه با تقسیم بندی مطالب در دو گروه حفظی و تمرینی می توان مطالب را عمیق تر و در حجم بیشتر به خاطر سپرد.

خواندن و حفظ کردن با صدای بلند

دنیای ذهنی برای پروسه خواندن و حفظ کردن کافی نمی باشد. زیرا زمانی که مطالب در ذهن دانش آموز تکرار می شود پیش پا افتاده و آسان به نظر می رسد در حالی که اگر آن را بیان کند با مشکل مواجه می گردد. بنابراین خواندن و حفظ کردن دروس با صدای بلند به دانش آموز کمک کرده تا تسلط بیشتری بر آنها داشته باشد. همچنین برخی از دانش آموزان به کمک شنیدن می توانند مطالب را بهتر یاد بگیرند. در نتیجه خواندن با صدای بلند می تواند یادگیری را عمیق تر نماید.

مطلب مشابه: آیا گوش دادن به موسیقی هنگام مطالعه باعث کاهش راندمان مطالعه می شود؟

یادداشت برداری از مطالب خوانده و حفظ شده

نوشتن نوعی تمرین برای خواندن و حفظ کردن مطالب درسی می باشد. پس برای اینکه بفهمیم چگونه درس بخوانیم و حفظ کنیم، بایستی از مهارت های یادداشت برداری نیز مطلع باشیم. البته یادداشت برداری در دو حالت صورت می گیرد که یکی در حین کلاس و دیگری هنگام درس خواندن است.

در حالت اول دانش آموز باید زمان یادداشت برداری از سرعت العمل بالایی برخوردار باشد تا هنگام نیاز دوباره به آنها مراجعه نماید. همچنین واضح نوشتن در کلاس از زیبا نوشتن مهم تر است. در حالت دوم دانش آموز باید یادداشت برداری کند تا حجم مطالب حفظی مفیدتر و فشرده تر شود. ناگفته نماند که نوشتن نوعی تمرین جهت حفظ مطالب به شمار می رود. درنتیجه زمان یادداشت برداری بهتر است از حافظه خود کمک گرفته و رونویسی را کنار بگذارید سپس آن را با متن اصلی مقایسه نمایید.

توضیح دادن به دیگران

توضیح دادن به دیگران یکی دیگر از راهکارهای مناسب برای خواندن و حفظ کردن مطالب درسی است. زیرا یاد دادن مطالب درسی به دیگران باعث پیشرفت بیشتر یاد دهنده می شود که درصد پایین تری به یاد گیرنده تعلق می گیرد.

البته بهترین روش برای اجرای این راهکار استفاده از آینه است که دانش آموز می تواند تمام مطالب خوانده و حفظ شده را برای خود توضیح دهد. همچنین اگر موضوع درس برای یکی از اعضای خانواده جذاب است دانش آموز با زبان ساده آن را برای وی بازگو نماید. سپس با بحث کردن درباره محتوا می تواند دانش آموز را به تحلیل مفاهیم وادار کند.

استراحت دادن به مغز

در زمان مناسب و به اندازه ذهن خود را در حالت استراحت قرار دهید. زیرا ذهن جهت ثبت آموخته ها به بازه زمانی مشخص برای استراحت نیاز دارد. بنابراین همزمان با خواندن و حفظ کردن مطالب هر وقت خسته شدید به مغز استراحت دهید. درنتیجه مغز در این زمان داده ها را طبقه بندی و مرتب کرده و همین امر به دانش آموز کمک می نماید که مطالب موردنظر را قاطی نکند.

استفاده از کلمات اختصاری

مطالبی که طولانی و لیست وار هستند با کمک کلمات اختصاری به آسانی در ذهن ثبت می شوند. پس دانش آموز در این روش باید حرف اول واژه هایی که می خواهد در ذهن خود نگه دارد را کنار هم بچیند.

البته در چنین شرایطی یک کلمه حاصل می گردد که غیر قابل تلفظ و نامفهوم می باشد. ولی حفظ آن به دانش آموز کمک می کند تا مطالب خوانده و حفظ شده را به یاد آورد.

مطلب جالب: جملات انگیزشی درس خواندن و متن های انگیزه گرفتن برای مطالعه