تمام دلایل کج شدن دندان؛ روش های درمان کج بودن دندان ها
کج بودن دندان‌ها و عدم هماهنگی آن‌ها با یکدیگر یکی از مشکلات شایع در کودکان و افراد بالغ و حتی بزرگسال است. داشتن دندان‌هایی که بطورکامل و متناسب باهم تطابق ندارند یا اینکه سطح صاف و ساده‌ای ندارند، از جذابیت دندان‌ها و زیبایی لبخند تا حد بسیار زیادی می‌کاهد.
کج‌بودن دندان‌ها به دلایل بسیاری ازجمله ژنتیک اتفاق می‌افتد. در ادامه به معرفی و بررسی کامل و دقیق این دلایل می‌پردازیم، پس تا انتها با ما همراه باشید.
علل کج شدن دندان‌ها
کج‌شدن دندان‌ها یکی از مشکلات شایع در سراسر جهان است که میلیون‌ها نفر از نقاط مختلف با آن درگیر هستند. کج‌شدن دندان هم در دندان‌های شیری و هم دندان‌های دائمی اتفاق می‌افتد. در کودکان به دلیل کمبود فضا یا کوچک‌بودن فک‌های بالا و پایین و عدم وجود فضای کافی جهت رشد، دندان‌ها مسیرهای نامتعارفی برای رشد انتخاب می‌کنند و این مسیر را برای رشد ادامه نیز می‌دهند. البته برخی از عادات نامناسب نظیر؛ مکیدن انگشت و وسایل و اسباب بازی‌ها در سنین کودکی نیز می‌تواند موجب کج‌شدن دندان‌های شیری کودکان شود.
این نکته را در نظر داشته باشید که داشتن دندان‌های شیری کج اصلا به این معنا نیست که دندان‌های دائمی کودک شما نیز کج خواهد شد. اما می‌توان گفت اگر فضای کافی برای رشد دندان‌های دائمی وجود نداشته باشد، احتمال کج‌شدن آن‌ها بسیار بالا خواهد بود. بطورکلی مهم‌ترین و اصلی‌ترین دلایل کج‌شدن دندان‌ها عبارت است از:
ژنتیک و وراثت
ژنتیک یکی از دلایل شایع و اصلی کج‌شدن و ناهموارشدن دندان‌ها است. بسیاری از افراد در به وجودآمدن دندان‌های خود نیز همانند انتخاب رنگ چشم و رنگ مو هیچ نقش و کنترلی ندارند و آن را از والدین خود به ارث می‌برند.
شایان ذکر است که اگر دندان‌های یک فرد بصورت ژنتیکی کج رشد کند، تحت هیچ شرایطی نمی‌توان از ادامه این امر جلوگیری کرد و باید به روش‌های درمان ازجمله ارتودنسی فکر کرد.
عادات غلط
یکی‌دیگر از دلایل کج‌شدن دندان‌ها، عادات غلط نظیر؛ مکیدن انگشت شصت یا دیگر انگشتان، استفاده از پستانک در دوران طفولیت، تنفس از راه دهان، پیش آمدگی زبان یا بالعکس، تکیه‌دادن چانه یا صورت روی دستان، خوابیدن بر روی شکم و… می‌باشد که تأثیر آن بر رشد و شکل‌گیری دندان‌ها به سادگی قابل مشاهده است. پیشنهاد ما به شما این است که جهت جلوگیری از این اتفاق از همان کودکی در رابطه با عادات غلط و نادرست کودکان خود به آن‌ها تذکر دهید تا در آینده با این مشکل مواجه نشوند.
مطلب مشابه: پروتز دندان و انواع آن؛ مزایا و معایب و هزینه های پروتز دندان ها
از دست‌دادن دندان
از دست‌دادن دندان می‌تواند بر جایگاه‌های باقی‌مانده تأثیر بگذارد و به این ترتیب موجب حرکت دندان‌های باقی‌مانده به سمت جای خالی دندان‌های از دست‌رفته شود. در برخی مواقع حتی ممکن است دندان‌های شیری جایگزین دندان‌های اصلی شوند و به این ترتیب فضای شلوغی در دهان ایجاد کنند. در این شرایط مطابق با نظر متخصص ارتودنسی کودکان باید برای آن‌ها از فضا نگهدار استفاده کرد. در رابطه با جایگزینی دندان‌های از دست رفته در بزرگسالان نیز بهترین و موثرترین تکنیک، استفاده از ایمپلنت دندان است.
افزایش سن
بطورکلی حرکت دندان‌ها بصورت جزئی می‌باشد. با افزایش سن و ضعیف‌شدن و کاهش استحکام فک، تمایل دندان‌ها برای حرکت بسیار بیش‌تر می‌شود و به این ترتیب بی‌نظمی در دندان‌ها رخ می‌دهد.
واردشدن ضربه به صورت
فشار ناشی از واردشدن ضربه به صورت می‌تواند موجب آسیب به لثه، دندان یا فک گردد. هریک از آسیب‌دیدگی‌های ذکرشده با گذشت زمان موجب بهم‌ریختگی و کج‌شدن دندان‌ها می‌شوند. درنهایت پیشنهاد ما به شما این است که اگر در ورزش‌های رزمی یا تماسی فعالیت دارید، حتماً از گارد دهان استفاده نمایید.
عدم استفاده از ریتینر بعد از اولین ارتودنسی
افرادی که از تکنیک درمانی ارتودنسی بهره گرفته‌اند پس از پایان دوره درمان خود باید از ریتینر تحت نظر متخصص خود استفاده نمایند. چراکه این امر موجب می‌شود با گذشت زمان فشارهای وارده خبر دندان‌ها و حرکات جزئی و طبیعی آن‌ها موجب کج و نامرتب‌شدن دندان‌ها نشود.
ترمیم غیراصولی دندان‌ها
استفاده از بریج یا روکش جهت ترمیم دندان‌ها در صورتی که بصورت نامناسب و غیراصولی باشد، می‌تواند از طریق اعمال فشار بر دندان‌ها و با گذشت زمان موجب ساییدگی و کجی دندان‌ها شود. به همین جهت هنگام ترمیم دندان‌های خود حتماً به متخصص حرفه‌ای و کاربلد مراجعه نمایید.
بیماری لثه
بیماریهای مختلف لثه ازجمله التهاب و عفونت اگر به موقع درمان نشوند، عوارض خطرناکی به همراه دارند. برای مثال این بیماری‌ها می‌توانند موجب شل‌شدن دندان‌ها یا افتادن آن‌ها شوند و به این ترتیب دندان‌هایی کج یا نامنظم ایجاد نمایند.
قرارگیری زبان در موقعیت نامناسب در دهان
یکی‌دیگر از دلایل کج و نامنظم‌شدن دندان‌ها، قرارگیری زبان در موقعیت نامناسب در دهان می‌باشد. به این معنا که اگر زبان شما بین دندان‌ها یا حتی پشت آن‌ها قرار گیرد، به دندان‌ها فشار بسیار وارد می‌کند. حال این افشار به مرور زمان می‌تواند موجب کج یا نامنظم‌شدن دندان‌ها شود.
مطلب مشابه: روکش دندان چیست؟ | انواع جنس روکش و عوارض استفاده از آن
رژیم غذایی نامناسب در سنین پایین
اگر کودکان رژیم غذایی نامناسبی در سنین پایین داشته باشند، موادغذایی کافی و مناسب برای رشد استخوان‌ها و دندان‌های خود دریافت نخواهند کرد. درنتیجه این امر کودکان دندان‌های بسیار ضعیفی خواهند داشت که به سرعت پوسیده می‌شوند. این نکته را در نظر داشته باشید که احتمال کج و نامرتب‌شدن دندان‌های پوسیده بسیار بالا می‌باشد.
کوچک‌بودن فک
یکی‌دیگر از دلایل کج‌شدن دندان‌ها، کوچک‌بودن فک است که فضای کافی جهت رشد دندان‌ها فراهم نمی‌آورد.
رشد تومور
رشد تومور و دیگر زوائد می‌تواند نظم دندان‌ها را تحت تأثیر قرار دهد و درنهایت موجب کج‌شدن آن‌ها شود. البته این نکته را در نظر داشته باشید که با مراجعه به موقع به دندانپزشک و تشخیص زودهنگام تومور، می‌توان تا حد بسیار زیادی از بروز این عارضه جلوگیری کرد.
انسداد راه بینی و تنفس دهانی
در حالت طبیعی تنفس هم در خواب و هم در بیداری از طریق بینی انجام می‌گیرد. حال اگر به ناچار تنفس از طریق دهان صورت گیرد، کج‌شدن دندان‌ها یکی از اصلی‌ترین و مهم‌ترین عوارض آن است.
خوب است بدانید که تنفس دهانی در کودکان مشکلاتی نظیر؛ خشکی مداوم دهان، لثه‌ها و تنگی فک را به همراه دارد. حال اگر در صورت درازکشیده دهان شما همیشه باز باشد، پس از گذشت یک بازه زمانی فک جلویی حالت جلوزدگی به خود خواهد گرفت.
عوارض کج‌شدن دندان‌ها
کج‌شدن دندان‌ها علاوه بر تأثیری که بر ظاهر افراد دارد، مشکلات دیگری نیز به همراه دارد که بطورکلی مهم‌ترین و اصلی‌ترین آن‌ها عبارت است از:
اختلالات گفتاری
مرتب‌نبودن دندان‌ها تأثیر بسیاری بر نحوه تلفظ کلمات و طرز صحیح گفتار در افراد دارد.
اختلالات جویدن
اگر دندان‌ها کج یا نامنظم باشند، جویدن غذا به درستی انجام نمی‌گیرد. درنتیجه این امر افراد در هضم غذا با مشکل مواجه خواهند شد.
فرسایش دندان‌ها
کج و نامنظم‌بودن دندان‌ها موجب می‌شود که به یکدیگر فشار وارد کنند که به این ترتیب دندان‌ها دچار فرسایش می‌شوند.
مطلب مشابه: روش صحیح نخ دندان کشیدن برای کودکان و آموزش کشیدن نخ دندان به فرزندان
بیماریهای دهان و دندان
اگر دندان‌های شما کج باشند، مسواک‌زدن و نخ دندان کشیدن در آن‌ها بسیار سخت و دشوار خواهد بود. درنتیجه این امر دندان‌ها دچار پوسیدگی می‌شوند یا اینکه لثه‌ها با عفونت درگیر خواهند شد. خوب است بدانید که اگر این عفونت به موقع درمان نشود، آسیب‌های جدی به دندان و دهان خواهد رساند.
کاهش اعتماد به نفس
کاهش اعتماد به نفس یکی‌دیگر از عوارض جانبی کج‌شدن دندان‌ها است که در صورت راضی‌نبودن از ظاهر ایجاد می‌شود. کاهش اعتماد به نفس می‌تواند موجب اجتماع گریزی در افراد شود.
روش‌های درمان کجی دندان در کودکان و بزرگسالان
بطورمعمول کج‌بودن یا نامنظمی دندان‌ها را به کمک ارتودنسی بهبود می‌بخشند. ارتودنتیست در این شرایط به کمک معاینات و تصویربرداری‌های لازم، وضعیت دندان‌ها و فک را به دقت بررسی می‌کند. حال اگر شرایط ارتودنسی در بیمار فراهم باشد، آن را انجام می‌دهد. لازم به ذکر است که ارتودنسی برای هر رده سنی مناسب می‌باشد و اغلب مشکلات دندانی و فکی را بهبود می‌بخشد.
بطورکلی مهم‌ترین و شایع‌ترین روش‌های ارتودنسی عبارتند از:
استفاده از بریس فلزی
در این روش براکت‌های فلزی به روش باندینگ بر روی دندان‌ها چسبانده می‌شوند و سیم‌های بسیار نازکی از درون آن‌ها رد می‌شوند. حال متخصص ارتودنسی با اعمال تنظیمات مشخصی فشارهای لازم را بر روی دندان‌ها وارد می‌کند تا به این ترتیب به موقعیت موردنظر جابه‌جا شوند.
پس از بهره‌گیری از بریس فلزی باید به غذاهایی که می‌خورید بسیار دقت نمایید. برای مثال از خوردن گوشت، سبزیجات خام و هر نوع غذایی که جویدن آن سخت است باید اجتناب نمایید. البته شما نباید سیب، هویج و دیگر میوه‌ها مشابه را نیز گاز بزنید. این نکته را در نظر داشته باشید که پس از بریس فلزی کشیدن نخ دندان باید جزئی از برنامه روزانه شما باشد. برای مسواک‌زدن دندان‌هایتان نیز حتماً از یک مسواک مخصوص ارتودنسی فلزی استفاده نمایید.
درنهایت فراموش نکنید که مسواک انتخابی شما باید ذرات غذای باقی‌مانده در بین بریس و دندان‌ها را بطورکامل تمیز نماید.
استفاده از براکت‌های سرامیکی
بسیاری از افراد به ظاهر براکت‌های ارتودنسی اهمیت بسیاری می‌دهند. براکت‌های سرامیکی بهترین انتخاب برای این افراد می‌باشد که بصورت نامرئی بر روی دندان‌ها است. براکت‌های سرامیکی به شکل سرامیکی، پلاستیکی یا ترکیبی از هر دو جنس تهیه و تولید می‌شوند.
خوب است بدانید که با توجه به شکننده‌بودن براکت‌های سرامیکی نسبت به براکت‌های فلزی، تنها زمانی می‌توان از آن‌ها استفاده کرد که تمام دندان‌های دائمی درآمده باشند. چراکه در غیر اینصورت فشار ناشی از رویش دندان‌ها موجب شکسته‌شدن براکت‌های مکعبی می‌شود. بطورکلی می‌توان گفت براکت‌های سرامیکی برای بچه‌های کوچک چندان کاربرد ندارند و بطورمعمول برای بزرگسالان مناسب می‌باشند.
استفاده از الاینرهای شفاف
این قالب‌ها به کمک برنامه‌های کامپیوتری و متناسب با وضعیت دندان‌های بیمار طراحی می‌شوند و از جنس پلاستیک می‌باشند. این نکته را در نظر داشته باشید که الاینرهای شفاف بصورت دائمی بر روی دندان‌ها قرار نمی‌گیرند و متحرک می‌باشد. مدت زمان و نحوه استفاده از الاینرهای شفاف توسط ارتودنتیست مشخص می‌گردد.
استفاده از براکت‌های لینگوال
این براکت‌ها از جنس براکت‌های فلزی می‌باشند و در بخش پشتی دندان‌ها نصب می‌شوند. بریس‌های لینگوال از یک سیستم سیم و براکت برای کشیدن تدریجی دندان‌ها به موقعیت مطلوب استفاده می‌کنند. با داشتن این بریس‌ها شما باید هر ۶ تا ۸ هفته یکبار به ارتودنتیست خود مراجعه نمایید تا براکت‌ها سفت و تنظیم شوند.
ارتودنسی پیشگیری در کودکان
بسیاری از ناهماهنگی‌های بین فک بالا و پایین و همچنین بهم‌ریختگی دندان‌ها با رشد اولین دندان‌های دائمی کودکان قابل مشاهده هستند و شما می‌توانید با مراجعه به موقع به متخصص ارتودنسی آن‌ها را درمان کنید تا به این ترتیب از پیشرفت اختلالات ذکر شده جلوگیری نمایید. خوب است بدانید تا زمانی که هنوز دندان‌های شیری بطورکامل نیفتاده‌اند، شما می‌توانید از ارتودنسی پیشگیری برای دندان‌های کودکان خود استفاده نمایید. پس از آن یعنی در سنین ۹ تا ۱۲ سالگی شما می‌توانید از دستگاه‌های ارتودنسی جهت درمان سایر مشکلات به جای مانده استفاده نمایید.
چگونه از کج‌شدن دندان کودکان جلوگیری نماییم؟
در حال حاضر با دقت و توجه والدین می‌توان تا حد بسیار زیادی از نامنظم‌شدن دندان‌های فرزندان و بروز عوارض بعدی بر اثر آن جلوگیری کرد. تکنیک‌های بسیاری جهت کج‌شدن دندان کودکان وجود دارد که بطورکلی مهم‌ترین و اصلی‌ترین آن‌ها عبارتند از:
پیشگیری از مکیدن انگشت
همانطور که گفتیم مکیدن انگشت شصت موجب واردشدن فشارهای غیرطبیعی به لثه و دندان‌های کودکان می‌شود و این امر در طولانی‌مدت موجب تغییر شکل فک و کج‌شدن دندان‌ها می‌شود. جهت پیشگیری از مکیدن انگشت پیشنهاد ما این است که تا حدامکان از پستانک و شیشه شیر جهت تغذیه کودکان خود استفاده نکنید.
آموزش نکات بهداشتی دهان و دندان به کودک
والدین باید مراقبت از دهان و دندان را در کودکان خود نهادینه کنند تا به این ترتیب از بروز بیماریهای دهان و دندان و عوارض جانبی آن نظیر؛ کج‌شدن دندان‌ها جلوگیری نمایند.
مراجعه به کلینیک دندانپزشکی
بطورکلی توصیه می‌شود که اگر کودکان شما دچار افتادن زودهنگام دندان شیری هستند یا اینکه نشانه‌های کجی دندان در آن‌ها وجود دارد، حتماً به متخصص مراجعه نمایید تا به این ترتیب از بروز مشکلات جدی جلوگیری نمایید.
جمع‌بندی
در مطالب فوق به معرفی و بررسی دلایل اصلی کج‌شدن دندان‌ها پرداختیم. همانطور که گفتیم کج‌بودن دندان‌ها و عدم هماهنگی آن‌ها با یکدیگر یکی از مشکلات شایع در کودکان و افراد بالغ و حتی بزرگسالان است. از مهم‌ترین و اصلی‌ترین علل کج‌شدن دندان‌ها می‌توان به ژنتیک و وراثت، عادات غلط، از دست‌دادن دندان، افزایش سن، واردشدن ضربه به صورت، ترمیم غیراصولی دندان‌ها، بیماری لثه و… اشاره کرد. کج‌شدن دندان‌ها را می‌توان با روش‌های مختلف ازجمله استفاده از بریس فلزی، استفاده از براکت‌های سرامیکی، استفاده از الاینرهای شفاف و… درمان کرد و دیگر مانند گذشته نگران‌کننده و ترسناک نمی‌باشد.
درنهایت پیشنهاد ما به شما این است که اگر کودکان شما دچار افتادن زودهنگام دندان شیری هستند یا اینکه نشانه‌های کجی دندان در آن‌ها وجود دارد، حتماً به متخصص مراجعه نمایید تا به این ترتیب مشکلات جدی در آینده برای فرزند شما اتفاق نیفتد.
مطلب مشابه: حساسیت دندان به چه دلیل اتفاق می افتد و چطور درمان می شود؟
