کسوف چیست؟ مقاله و هر آنچه که باید درباره کسوف بدانید

کسوف و خسوف دو پدیده شگفت انگیز در جهان هستی هستند و تنها زمانی اتفاق می افتند که خورشید، ماه و زمین در یک راستا قرار گرفته باشند. اما هر دو پدیده دارای مراحل خاص و پیچیده ای هستند که منجمان و فیزیکدانان با کمی محاسبات می توانند زمان دقیق شکل گرفتن این دو پدیده نادر در آسمان را برای ما آشکار کنند. در ادامه مطلب به سراغ کسوف یا خورشید گرفتگی خواهیم رفت تا کمی با این پدیده آشنا شویم.

تعریف کسوف

کسوف به خورشید گرفتگی گفته می شود. کسوف تنها زمانی ایجاد می شود و برای ما انسان ها روی زمین قابل دیدن است که ماه بین خورشید و زمین قرار بگیرد. در شکل گرفتن کسوف، ماه جلوی نور تابیده شده از خورشید را گرفته و سایه ای بر زمین می اندازد. کسوف زمانی رخ می دهد که ماه در نزدیکترین زمان خود به دایرة البروج و هم زمان با ماه جدید باشد.

علت کسوف یا خورشید گرفتگی چیست؟

گرفتگی اجرام آسمانی زمانی اتفاق می افتد که دو جسم در یک مدار جلوی همدیگر قرار بگیرند. در کسوف هم همین اتفاق می افتد و ماه که جسمی به نسبت زیاد کوچکتر از خورشید است بین خورشید و زمین در یک راستا قرار گرفته و مانع تابش نور به زمین شده و در مقابل ماه بر زمین سایه ای ایجاد می کند که به کسوف تعبیر می شود. در گذشته اتفاق افتادن خسوف و کسوف برای مردم تعجب آور و ترسناک جلوه شده بود و این در حالی است که با آغاز عصر های جدید و پیشرفت علم و فناوری، دانشمندان به علت این گرفتگی ها پی برده اند.

انواع کسوف

برای شکل گیری پدیده کسوف مراحلی بین اجرام آسمانی اتفاق می افتد و هر کدام از این مراحل یکی از انواع کسوف ها را ایجاد می کنند و همانند خسوف، کسوف هم دارای انواعی از این گرفتگی ها می باشد که در ادامه به معرفی آنها می پردازیم.

کسوف جزئی

هنگامی که ماه بین خورشید و زمین در حال گذر است، در همان حال زمین در سایه پنومبرا ماه یعنی بخش روشن تر ماه قرار دارد و طی مدت زمان این حرکات نجومی ما در زمین شاهد پدیده کسوف جزئی خواهیم بود. با توجه به اینکه کسوف جزئی است، ماه تنها بخشی از خورشید را گرفته و البته بستگی به مکان موقعیتی شما دارد که این پدیده را به شکل خاموش شدن کامل خورشید ببینید یا اینکه گرفتگی به مقیاس یک لکه کوچک را مشاهده کنید.

کسوف حلقوی

در کسوف حلقوی ماه در دور ترین حالت نسبت به زمین قرار دارد و به همین دلیل آنچنان بزرگ نیست که بتواند کل نور تابیده شده از خورشید به سمت زمین را مهار کند، پس از طرف خورشید حلقه ای از به اطراف ماه تابیده می شود که اصطلاحا به این پدیده، کسوف حلقوی گفته می شود. در این نوع از کسوف به دلیل اینکه ماه نمی تواند کل نور تابیده شده از خورشید را مهار کند، بنابراین هنگام وقوع این پدیده ما انسان ها نمی توانیم به طور مستقیم به آن نگاه کنیم. طول زمانی کسوف حلقوی در یک دوره چیزی بین ۵ تا ۱۲ دقیقه ممکن است اتفاق بیفتد. این نکته مهم را فراموش نکنید که در کسوف حلقوی حتما از نگاه کردن مستقیم به خورشید جلوگیری کرده و یا حتما از چشم خود محافظت کنید.

مطلب مشابه: سیاه چاله چیست | مقاله و تحقیق در مورد سیاه چاله ها و دانستنی های جالب

کسوف کامل

در پدیده کسوف کامل ماه، قرص خورشید را تماما می پوشاند. در کسوف کامل وقتی که ماه تاریک ترین سایه خود را بر زمین انداخته و در حالت اومبرا قرار دارد، دیگر نور خورشید برای ما قابل دیدن نیست. در این حالت منطقه ای باریک موسوم به منطقه تمامیت ایجاد می شود. در کسوف کامل هنگام تابیده شدن نور خورشید به ماه، حفره هایی ایجاد خواهد شد که به تشکیل این حفره ها، پدیده دانه های بیلی می گویند. در زمان تشکیل و اتفاق افتادن کسوف کامل، نگاه کردن به خورشید ضرری نداشته و برای چشم های ما ایمن است. در کسوف نوع کامل اگر خورشید در شکل فعال باشد، ما شاهد شعله و حلقه های آتش و برجستگی های خورشیدی خواهیم بود.

کسوف چند بار در سال اتفاق می افتد؟

در هر سال برای ما ساکنین کره زمین ممکن است ۵ بار پدیده نادر کسوف قابل مشاهده باشد. کسوف جزئی معمولا نسبت به کسوف کامل بیشتر اتفاق می افتد، این در صورتی است که در هر مکان و نقطه ای از زمین تنها دو بار در سال ممکن است شاهد یک کسوف کامل باشیم.

رابطه مدار گردش ماه و کسوف

دو ویژگی مهم در رابطه با مدار گردش ماه به دور زمین وجود دارد، ویژگی اول بیضی بودن این مدار می باشد و دومین ویژگی مهم در این مدار، نسبت به تقریبا ۵ درجه با صفحه مداری زمین نوسان دارد. حال که این دو ویژگی را دانستیم باید متوجه شده باشیم که چرا در طول سال، ۵ بار بیشتر شاهد پدیده کسوف نیستیم. صفحه مداری زمین در دو نقطه به نام گره، توسط مدار ماه قطع می شود. این دو گره موسوم به گره صعودی و نزولی می باشد، به این شکل که ماه ضمن گردش در مدار خود در واقع به گره نزولی می رسد و از طرفی در مدار جنوبی صفحه زمین قرار می گیرد. در گره صعودی ماه در مدار شمالی صفحه زمین قرار می گیرد.

رابطه فاصله ماه با کسوف چیست؟

اگر مدار گردشی ماه به دور خورشید گرد بود و یا فاصله ماه به زمین مقداری نزدیک بود، از دید ما انسان ها که روی کره زمین زندگی میکنیم این‌گونه بود که هر ماه پدیده کسوف اتفاق می افتاد. اما با توجه به فاصله فعلی ماه با زمین و هر بار تکمیل شدن ماه هنگام عبور بین خورشید و زمین، به اندازه ای نیست که بتواند از اشعه های خورشید در برابر رسیدن به زمین، جلوگیری کند. با توجه با تعریف کسوف این سه جرم آسمانی حتما باید در یک راستا قرار گیرند.

مطلب مشابه: اطلاعاتی در مورد سیاره نپتون + مقاله و تحقیق در مورد سیاه نپتون

نکاتی در رابطه با کسوف

ممکن است با خود فکر کنید که با هر بار گردش ماه به دور مدار خورشید، در زمین ما باید شاهد پدیده کسوف یا خورشید گرفتگی باشیم. اما این یک باور غلط بیشتر نبوده چون که کسوف اصولاً در اول ماه نو اتفاق می افتد و همانطور که میدانید مسیر چرخش ماه نسبت به صفحه مداری زمین کمی مایل می باشد و هر بار گردش ماه به دور مدار خورشید، ماه بین خورشید و زمین قرار نمی گیرد بلکه امکان دارد ماه در هنگام چرخش از جنوب و یا قسمت شمالی خورشید عبور کند. این چرخش ها با توجه به بیضوی بودن و دایرة البروجی مدار اتفاق می افتد.

یک کسوف از نوع کامل به مدت ۷,۵ دقیقه طول خواهد کشید

تکرار عینی یک پدیده کسوف به طور تقریبی ۱۸ سال و ۱۱ روز می باشد، که این دوره با توجه به موقعیت هندسی هر کسوف ۲۳۳ ماه قمری طول خواهد کشید و به این دوره ساروس می گویند.

با شروع پدیده کسوف به این دلیل که جلوی نور خورشید گرفته می شود، پس هر سیاره دیگری که آن زمان در آسمان باشد به شکل یک نقطه نورانی می توانیم آن را مشاهده کنیم.

با شروع یک پدیده کسوف کامل با توجه به مسیری که ماه، زمین و خورشید در آن قرار دارند، شرایط جوی و نوری آن مسیر با سرعت زیادی تغییر کرده، فضا مورد کسوف واقع شده تاریک و با کاهش دما رو به رو خواهیم شد.

کسوف در زمین و دیگر سیارات

پدیده کسوف را همانطور که می دانیم زمانی اتفاق می افتد که هر سه جرم آسمانی خورشید زمین و ماه در یک راستا قرار گرفته باشند و ماه از رسیدن نور خورشید به زمین جلوگیری کند. دیگر سیارات هم دارای ماه و یا ماه های متعددی می باشند اما هیچکدام به جذابیت کسوف کره زمین نمی باشند. مثلا سیاره مشتری دارای تعداد زیادی ماه می باشد و به همین دلیل کسوفات بیشتری را شاهد می باشد، یا در سیاره پلوتون ۱۰۰ سال و بیشتر یک بار این پدیده نادر را شاهد هستیم.

مطلب مشابه: آشنایی با سیاره اورانوس + اطلاعات کامل به صورت تحقیق و مقاله

کلام آخر

همانطور که صحبت کردیم کسوف یکی از نادرترین پدیده هایی است که بین اجرام آسمانی اتفاق می افتد و این پدیده برای ما زیبا، تعجب آور و گاها ترسناک می باشد. در طول سالیان دراز قبل از اینکه منجمان و فیزیکدانان روابط خسوف و کسوف را بدانند، این اتفاق برای مردم ترسناک و برگرفته از خرافاتی چون مورد غضب واقع شدن از سوی خدای هر جامعه تلقیی می شد. اما با گذشت زمان و فهمیدن اینکه در آسمان حرکات و فعالیت هایی وجود دارد، درک این موضوع راحت تر شد. در این بحث سعی داشتیم که به صورت خلاصه اما با بیان موارد کاربردی و مهم شما را با پدیده خورشید گرفتگی یا کسوف بیشتر آشنا کنیم.