کلاژن چیست؟ منابع و نقش کلاژن در بدن و فواید برای پوست
کلاژن پروتئینی است که در تمام بدن وجود دارد و در واقع ترکیب اصلی سازنده ی غضروف، عضلات، استخوان ها، پوست و تاندون ها محسوب می شود. می توان گفت که کلاژن چسب طبیعی است که چفت و بست بدن را حفظ می کند. این پروتئین نقش مهمی از جمله ایجاد ساختار پوست و تقویت استخوان ها در بدن ایفا می کند.
خاصیت ارتجاعی پوست ناشی از این ترکیب است و به کمک همین پروتئین است که سلول های پوست جایگزین شده و جوانی اش حفظ می شود. بدن ما به طور طبیعی کلاژن تولید می کند اما با گذر عمر تولید این ترکیب کاهش پیدا می کند.
علاوه بر این، عوامل دیگری مانند مصرف دخانیات، مصرف بیش از حد قند و قرار گرفتن در معرض نور خورشید باعث تشدید کاهش آن می شود. هر چه سطح کلاژن در پوست پایین تر بیاید، افتادگی پوست بیشتر می شود و چین و چروک ها افزایش می یابد.
اگر خودمان اقدام به حفظ کلاژن و جایگزینی آن نکنیم، علاوه بر پوست، ناخن ها، دندان ها، غضروف ها و حتی روده ها نیز ضعیف و آسیب پذیر می شوند. در این مطلب نقش کلاژن در سلامت بدن را بررسی می کنیم و راهکارهای موثری برای افزایش تولید کلاژن را معرفی می کنیم. با ما همراه باشید.
کلاژن چیست؟
کلاژن یک پروتئین سفت، نامحلول و الیافی در بدن ما است که یک سوم پروتئین در بدن انسان را تشکیل می دهد. این پروتئین یکی از مهم ترین عناصر سازنده ی استخوان ها، پوست، عضلات، تاندون ها و رباط ها است. همچنین در بسیاری از قسمت های دیگر بدن از جمله رگ های خونی، قرنیه و دندان نیز وجود دارد. این بافت همبند باعث انسجام، قدرت و خاصیت ارتجاعی بدن می شود. الیاف کلاژن از ساختارهای موجود در بدن پشتیبانی می کند. در اکثر کلاژن ها، مولکول ها در کنار هم قرار گرفته و فیبریل های باریک و بلند تشکیل می دهند. برخی از انواع فیبریل های کلاژن، گرم به گرم، از فولاد قوی ترند.
فواید کلاژن
کلاژن می تواند کیفیت پوست و عملکرد عضلات را بهبود دهد. آنزیم های گوارشی کلاژن موجود در غذا را به اسیدهای آمینه و پپتیدهای جداگانه تجزیه می کنند. کلاژن موجود در مکمل ها از قبل تجزیه یا هیدرولیز شده اند. به همین دلیل تصور می شود مکمل های کلاژن با کارایی بیشتری نسبت به کلاژن موجود در مواد غذایی جذب می شود. به طور کلی جذب این پروتئین فواید بسیار زیادی دارد که در ادامه به برخی از آن ها اشاره می کنیم:
جلوگیری از چین و چروک پوست
با افزایش سن، میزان تولید کلاژن در بدن کاهش می یابد؛ به همین دلیل پوست خشک می شود و چین و چروک ها ایجاد می شوند. با گذر زمان بهتر است مصرف مکمل های این پروتئین در کنار وعده های غذایی مصرف شود. این مکمل ها روند پیری پوست را کند می کنند. با مصرف مکمل حاوی 2.5 الی 5 گرم در طول 8 هفته تفاوت ایجاد شده کاملا قابل مشاهده می باشد.
سلامت پوست
کلاژن یکی از اجزای اصلی پوست است که در تقویت خاصیت ارتجاعی و آبرسانی پوست نقش مهمی دارد. با افزایش سن، بدن کلاژن کمتری تولید می کند که این امر منجر به خشکی پوست و ایجاد چین و چروک می شود. پپتیدهای کلاژن یا مکمل های حاوی کلاژن با رفع چین و چروک و خشکی پوست می توانند به کاهش سرعت پیری پوست کمک کنند.
علاوه بر این، مصرف مکمل های کلاژن می تواند موجب تولید پروتئین های دیگری از جمله الاستین و فیبریل شود که به حفظ ساختار پوست کمک می کنند. کلاژن در بسیاری از محصولات پوستی و روش های جوانسازی پوست استفاده می شود و نقش مهمی در بهبود سلامت، کیفیت و زیبایی پوست شما دارد.
تسکین درد مفاصل
تحقیقات نشان می دهند که مصرف کلاژن باعث کاهش التهاب در بدن می شود و این موضوع می تواند به تسکین درد مفاصل در افراد مبتلا به اختلالات مفصلی مانند آرتروز کمک کند. این پروتئین یکپارچگی عضروف را حفظ می کند. هر چه سطح آن در بدن کاهش یابد خطر ابتلا به اختلالات مرتبط با مفاصل بیشتر می شود.
جلوگیری از پوکی استخوان
وجود کلاژن کافی در بدن به کاهش خطر ابتلا به اختلالات استخوانی مانند پوکی استخوان کمک می کند. یکی دیگر از تاثیرات کلاژن بر استخوان، کاهش سطح پروتئین های موجود در خون است که تجزیه ی استخوان را تحریک می کنند. مصرف این پروتئین به ورزشکاران نیز توصیه می شود.
مفید برای موها
یکی دیگر از فواید مهم کلاژن تاثیر آن بر سلامتی و زیبایی موها می باشد. کلاژن از آسیب ها و مشکلاتی که فولیکول موها را تحت تاثیر قرار می دهد جلوگیری می کند، زیرا به عنوان یک آنتی اکسیدان با رادیکال های آزاد مبارزه می کند و از فولیکول ها محافظت می کند. کلاژن منجر به تولید اسید آمینه سازنده موها می شود. مو از پروتئین کراتین تشکیل شده است. آمینواسیدها به تولید کراتین کمک می کنند و در نهایت کلاژن نیز آمینواسید ها را می سازد.
یکی از دلایلی که باعث می شود موها به مرور زمان نازک تر شوند، کاهش کلاژن در سطح پوست (محل قرارگیری فولیکول ها) می باشد. بنابراین با ترمیم پوست سر، ریزش مو نیز متوقف می شود. در موارد اندکی دیده شده که افزایش کلاژن روند سفید شدن موها را کند کرده و این موضوع به دلیل خاصیت آنتی اکسیدانی آن اتفاق می افتد.
تحریک به تولید پروتئین
مصرف کلاژن پوست را تحریک به تولید پروتئین های دیگری مانند الاستین و فیبریلین می کند که به بهبود ساختار پوست کمک می کنند. در برخی موارد مشاهده شده که این ماده از ایجاد آکنه جلوگیری می کند.
انواع کلاژن
کلاژن طبیعی بدن انواع مختلفی دارد. به طور کلی 4 نوع اصلی کلاژن در بدن انسان وجود دارد که در ادامه آن ها را بررسی می کنیم:
- کلاژن نوع 1: فراوان ترین نوع کلاژن در بدن است که در پوست، استخوان ها، غضروف ها، تاندون ها، رباط ها و دندان ها یافت می شود. کلاژن نوع 1 مسئول استحکام و ساختار این بافت ها است.
- کلاژن نوع 2: در غضروف ها یافت می شود و مسئول خاصیت ارتجاعی در آن ها می باشد.
- کلاژن نوع 3: در پوست، رگ های خونی، ماهیچه ها و اندام ها یافت می شود.
- کلاژن نوع 4: کلاژن اولیه ای است که در غشای پایه خارج سلولی یافت می شود. این کلاژن کمک می کند تا سلول ها در کنار هم قرار بگیرند.
سایر انواع کلاژن در بدن در مقادیر کمتری یافت می شوند. به طور کلی حدود 28 نوع کلاژن در بدن انسان وجود دارد.
کلاژن خوراکی چیست؟
یکی از روش هایی که برای کلاژن سازی پوست به کار برده می شود، کلاژن خوراکی است. کلاژن خوراکی به شکل قرص و یا پودر وجود دارد. قرص کلاژن و یا پودر کلاژن خوراکی برای تحریک کلاژن سازی پوست مورد استفاده قرار می گیرند. کلاژن به شکل قرص و یا پودر می تواند به جوان سازی و یا چاقی صورت کمک کند.
با کمک این مکمل می توانید ظاهر پوست خود را بهبود دهید. از طرفی نه تنها این مکمل در سلامت پوست موثر است، بلکه برای سلامت استخوان ها هم کاربرد دارد. زیرا کلاژن در استخوان ها هم وجود دارد. برای همین می توان از این مکمل برای ورزشکاران هم استفاده کرد.
همچنین از کلاژن برای سلامت مفاصل هم استفاده می شود. برای این که پوست سالم تری داشته باشید می توانید از این مکمل استفاده کنید و همزمان هم به زیبایی پوست خود برسید و هم به بهبود سلامت استخوان و مفاصل خود کمک کنید.
روش های افزایش کلاژن سازی بدن
همان طور که اشاره شد، کلاژن در سر تا سر بدن ما وجود دارد. با افزایش سن، بدن کلاژن کمتری تولید می کند. کمبود کلاژن در سطح پوست کم کم علائم پیری را ظاهر می کند. بنابراین به دلیل از دست دادن خاصیت ارتجاعی پوست، چین و چروک و افتادگی پوست بیشتر می شود. اما وقتی سطح کلاژن در پوست بالا است، پوست نرم و لطیف و بدون چین و چروک است. بنابراین باید برای جذب و تولید هر چه بیشتر آن تلاش کنیم. شما با گنجاندن برخی مواد غذایی می توانید این پروتئین ضروری را در بدن خود افزایش دهید. روش های زیادی وجود دارد که با استفاده از آن ها می توانید سطح کلاژن در پوست را افزایش دهید. در ادامه به این روش ها می پردازیم:
ویتامین C
مهم ترین ویتامین که در کلاژن سازی نقش دارد، ویتامین C است. بدن انسان نمی تواند ویتامین C را بسازد. بنابراین باید از طریق رژیم غذایی برای بدن تامین شود. با مصرف فلفل دلمه ای، مرکبات، توت فرنگی و کلم بروکلی به راحتی می توانید سطح ویتامین C را در بدن افزایش دهید.
همزمان با افزایش سطح این ماده مغذی در بدن، کلاژن سازی نیز افزایش می یابد. از قرص ویتامین C یا قرص جوشان ویتامین C نیز برای کمک به کلاژن سازی در پوست و بدن می توانید استفاده کنید. به دلیل نقشی که ویتامین C در افزایش سنتز کلاژن دارد، در بسیاری از کرم های پوستی نیز از آن به عنوان یک ترکیب اصلی استفاده می کنند.
مطلب مشابه: اهمیت کلاژن سازی پوست و فواید آن + معرفی محصولات کلاژن ساز اوردینری
مصرف میوه های کلاژن ساز
میوه هایی مانند پرتقال، نارنگی، توت فرنگی، تمشک، لیمو ترش، گریپ فروت، کیوی، پاپایا، انگور سفید و بلوبری جزو میوه های سرشار از ویتامین C هستند و نقش بسیار مهمی در تولید کلاژن دارند. این ویتامین یک آنتی اکسیدان قوی به شمار می رود که اثرات مخرب رادیکال های آزاد را خنثی می کند. به همین دلیل موجب حفظ جوانی و شادابی و طراوت پوست می شود و از ایجاد چین و چروک و افتادگی پوست جلوگیری می کند.
علاوه بر این، ویتامین C در تقویت سیستم ایمنی بدن و بهبود زخم ها و جراحات پوستی ایجاد شده نقش مهمی دارد. همچنین مصرف این میوه ها تاثیر زیادی در افزایش کلاژن موجود در اندام های دیگر مانند چشم ها و غضروف ها نیز دارد.
گوگرد
گوگرد یک ماده ی معدنی مفید و ضروری برای سنتر کلاژن و کرتین بدن است. کمبود این ماده ی معدنی باعث ایجاد ضعف در پوست، موها و ناخن ها می شود. در واقع مواد غذایی حاوی گوگرد از جمله مهم ترین مواد غذایی برای تولید کلاژن می باشند. مواد غذایی حاوی گوگرد شامل مرغ، موز، گوشت اردک، سیر، پیاز، میوه ی نارگیل، پاپایا و توفو یا همان پنیر سویا می باشد.
مصرف سبزیجات
مصرف سبزیجاتی که حاوی مقادیر زیادی ویتامین C، ویتامین K و آنتی اکسیدان ها هستند، به افزایش سطح تولید کلاژن کمک می کند. برای این که پوست سالم تر و زیباتری داشته باشید، باید سبزیجاتی مانند کلم ها، بروکلی، بادمجان، چغندر و گل کلم در برنامه غذایی تان باشد.
این مواد غذایی با تولید ویتامین ها و مواد معدنی فراوان و به خصوص ویتامین C به ساخت کلاژن کمک می کنند و باعث سلامت بیشتر مفاصل و پوست می شوند. همچنین گوجه فرنگی بیشتری نیز مصرف کنید. به دلیل این که میزان بالای لیکوپن گوجه فرنگی باعث تولید بیشتر کلاژن می شود.
جینسینگ
جینسینگ قرن ها است که در طب سنتی مورد استفاده مورد می گیرد. یک مطالعه در سال 2012 نشان داد که جینسینگ میزان کلاژن در جریان خون را افزایش می دهد. علاوه بر این، جینسینگ دارای خاصیت آنتی اکسیدانی و ضد التهابی است و همچنین می تواند از پیری سلول های پوست جلوگیری کند. اگر به ریشه جینسینگ دسترسی ندارید، می توانید قرص جینسینگ را از داروخانه ها خریداری کنید و مورد استفاده قرار دهید.
سویا و مشتقاتش
برخی از محصولات تهیه شده از سویا مانند شیر یا پنیر سویا حاوی جنیستئین هستند. این ترکیب شیمیایی قدرت بدن برای ترشح هر چه بیشتر کلاژن را بالا می برد و با آنزیم هایی که خاصیت ارتجاعی و انعطاف پذیری بافت های بدن را به خطر می اندازند مقابله می کند. توصیه می کنیم سویا را وارد برنامه ی غذایی خود کنید تا از خواص آن بهره مند شوید.
استفاده از آلوئه ورا
گیاه آلوئه ورا باعث افزایش تولید کلاژن می شود که هم به صورت موضعی و هم خوراکی می توانید آن را مصرف کنید. این خاصیت تحریک کننده رشد سلول می تواند به تقویت تولید کلاژن در پوست شما کمک کند. آلوئه ورا را می توانید به صورت خالص و یا به شکل بسیاری از محصولات موجود در بازار که حاوی آن هستند به طور مستقیم روی پوست بمالید. مصرف یک مکمل خوراکی آلوئه ورا باعث بهبود کیفیت پوست می شود.
اسیدهای چرب امگا 3
اسیدهای چرب امگا 3 تاثیر زیادی در افزایش میزان کلاژن دارند. از جمله منابع غذایی حاوی امگا 3 می توان به ماهی هایی مانند ماهی آزاد، ماهی تن، ماهی خال مخالی، گردو، بادام، بادام هندی، روغن های گیاهی و یا حتی خیار اشاره کرد. این مواد غذایی باعث درخشندگی و سلامت بیشتر پوست، نرمی مفاصل و بهبود وضعیت روده ها می شوند. توجه داشته باشید که مصرف این مواد غذایی باعث کاهش خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی می شود و میزان کلسترول بد را هم کاهش می دهند.
مصرف مکمل
یکی دیگر از راه های جذب کلاژن بیشتر، مصرف مکمل است که در انواع مختلف تولید شده و در بازار موجود می باشد. استفاده از کپسول، پودر و یا قرص های کلاژن می تواند باعث بهبود سلامت پوست، مو و ناخن ها شود. البته بهتر است قبل از مصرف هر نوع مکمل یا دارویی با پزشک مشورت کنید؛ به دلیل این که باید دوز مصرف این مکمل ها بر اساس نیاز بدن شما باشد.
در نظر داشته باشید که از مکمل هایی استفاده کنید که حاوی ویتامین C هم باشند؛ چرا که این ویتامین باعث جذب هر چه بیشتر کلاژن می شود. بهتر است مکمل ها را در وعده ی صبحانه مصرف کنید تا جذب آن بیشتر شود و بهتر اثر کند. حتما از مکمل های تایید شده و به فروش رسیده در داروخانه های معتبر استفاده کنید. برای افزایش تاثیر مکمل های کلاژن حتما رژیم غذایی سالم و متنوعی داشته باشید.
