یائسگی چیست؟ درمان علائم یائسگی در خانم ها و روش های کاهش عوارض آن
یائسگی دورانی است که برای همه خانم ها اتفاق می افتد و یکی از حساس ترین مراحل زندگی زنان است که با تغییرات زیادی در بدن همراه است. این دوره از زندگی خانم ها معمولاً بین 45 تا 55 سال شروع می شود و با توقف کامل قاعدگی همراه است؛ اما ممکن است قبل یا بعد از این طیف سنی هم اتفاق بیفتد.
در این دوره، سطح هورمون هایی مانند استروژن و پروژسترون در بدن کاهش می یابد که به تغییرات بسیاری در بدن خانم ها منجر می شود. گرگرفتگی و آشفتگی از مهم ترین علائم یائسگی در بانوان است.
وقتی که یک خانم 12 ماه متوالی پریود نشود و دیگر نتواند به صورت طبیعی باردار شود، یائسگی اتفاق می افتد. اکثر خانم ها برای یائسگی احتیاج به درمان ندارند. در این مطلب قصد داریم علائم یائسگی و روش های درمان یائسگی را مورد بررسی قرار دهیم. پس با ما همراه باشید.
فهرست موضوعات این مطلب
یائسگی چیست؟
یائسگی زمانی اتفاق می افتد که خونریزی قاعدگی به مدت یک سال کامل متوقف شود. به طور کلی یائسگی یک فرآیند بیولوژیکی طبیعی است که نشان دهنده پایان زندگی باروری یک زن است و معمولا بین 45 تا 55 سالگی تخمدان ها تولید تخمک را متوقف می کنند (تخمک گذاری) و دوره های قاعدگی به پایان می رسد.
با قطع قاعدگی در دوره های 12 ماهه مداوم، دوره های قاعدگی نامنظم و اختلالات هورمونی مشخص می شود. در نتیجه زن پس از یائسگی قادر به بارداری نمی باشد. یائسگی ناگهانی اتفاق نمی افتد؛ بیشتر زنان چندین سال تغییر در دوره های قاعدگی خود را قبل از قطع کامل تجربه می کنند.
در این مدت، بسیاری از زنان نیز علائم یائسگی را تجربه می کنند، که ناشی از کاهش سطح استروژن در بدن است و می تواند شامل گرگرفتگی، تعریق شبانه، تغییرات خلقی، مشکلات خواب و خشکی واژن باشد.
یائسگی بخشی طبیعی از زندگی یک زن است و همیشه نیازی به درمان ندارد. با این حال، تغییراتی که قبل و بعد از یائسگی رخ می دهد می تواند آزار دهنده باشد. اگر علائم آزار دهنده ای دارید، می توانید از درمان های موثری که وجود دارد استفاده کنید.
مطلب مشابه: قرص ویتاگنوس برای مشکلات قاعدگی و یائسگی + اطلاعات دارویی و عوارض این قرص
یائسگی از چه زمانی شروع می شود و تا چه زمانی ادامه دارد؟
اولین علامت یائسگی در زنان معمولا چهار سال قبل از آخرین قاعدگی ظاهر می شود. این علائم اغلب تا چهار سال پس از آخرین قاعدگی ادامه دارد. تعداد انگشت شماری از خانم ها تا یک دهه قبل از قاعدگی، علائم یائسگی دارند و از هر 10 خانم یک نفر تا 12 سال بعد از آخرین قاعدگی، علائم یائسگی را تجربه می کند.
متوسط سن یائسگی 51 سالگی است اما به طور میانگین در بین زنان آفریقایی، آمریکایی و لاتین 2 سال زودتر اتفاق می افتد. تحقیقات بیشتری لازم است تا شروع یائسگی در زنان غیر سفید پوست به طور دقیق مشخص شود.
عوامل مختلفی مانند ژنتیک و سلامت تخمدان به تشخیص زمان شروع یائسگی کمک می کند. پیش یائسگی، قبل از یائسگی اتفاق می افتد. در این زمان هورمون ها دستخوش تغییر می شوند تا زمینه برای یائسگی مهیا شود. این مدت می تواند از چند ماه تا چند سال طول بکشد.
بسیاری از زنان بعد از چهل سالگی دچار علائم پیش از یائسگی می شوند. برخی دیگر بدون پشت سر گذاشتن این مرحله به طور ناگهانی وارد یائسگی خواهند شد. تقریبا 5 درصد از بانوان بین سنین 40 تا 45 سالگی و حدود یک درصد از زنان قبل از 40 سالگی یائسه می شوند. پزشکان اصطلاحا به آن یائسگی زودرس یا نارسانی زودرس تخمدان می گویند.
علائم یائسگی
چیزی که منجر به بروز علائم یائسگی می شود این است که تخمدان ها کار نمی کنند و سطح هورمون استروژن کاهش می یابد. برخی از زنان علائم یائسگی کمی دارند یا هیچ علائمی ندارند، در حالی که برخی دیگر علائم آزار دهنده ای دارند که زندگی آن ها را مختل می کند. این علائم معمولا در دوران گذار یائسگی، قبل از قطع کامل پریودی شروع می شوند. در ادامه مهم ترین علائم یائسگی را شرح خواهیم داد:
اختلالات خواب
در دوران گذار به یائسگی، برخی از زنان در به خواب رفتن یا خواب ماندن دچار مشکل می شوند، حتی اگر تعریق شبانه نداشته باشند. مشکلات خواب می تواند باعث شود که روز بعد احساس خستگی و تحریک پذیری کنید. البته درمان های موثری برای مشکلات خواب وجود دارد.
تغییرات خلق و خو
در طول دوره انتقال به یائسگی، بسیاری از زنان دچار مشکلات خلق و خو مانند افسردگی، اضطراب، انرژی پایین، ناراحتی، مشکل در تمرکز، احساس بی علاقگی به فعالیت های روزمره، خواب زیاد یا مشکل در خواب ماندن می شوند. تغییرات هورمونی و اختلال در خواب می‌توانند در این امر دخیل باشند.
علاوه بر این، احساس فرد به یائسه شدن نیز در تغییر احساسات تاثیر دارد. برای مثال، اضطراب نسبت به میل جنسی پایین یا پایان دوره باروری می‌تواند باعث افسردگی هنگام یائسگی شود. در حالی که احساس ناراحتی، زودرنجی و خستگی هنگام یائسگی طبیعی است، اما این عواطف لزوما نشان‌دهنده افسردگی نیست. با این حال، اگر به مدت 2 هفته یا بیشتر احساس می‌کنید کم انرژی هستید باید به پزشک مراجعه کنید.
گرگرفتگی
گرگرفتگی یا احساس گرم شدن ناگهانی و شدید شایع ترین علامت یائسگی است که 60 تا 80 درصد زنان را مبتلا می کند. در آن ها معمولاً به صورن احساس ناگهانی گرما در قسمت فوقانی قفسه سینه و صورت شروع می شود. سپس احساس گرما در سراسر بدن پخش می شود و 2 تا 4 دقیقه طول می کشد.
برخی از زنان در طول گرگرفتگی عرق می کنند و پس از پایان گرگرفتگی احساس لرز می کنند. همچنین برخی از زنان در طول گرگرفتگی احساس اضطراب، تپش قلب، سرگیجه و ضعف دارند. گرگرفتگی می تواند یک یا دو بار در روز یا هر ساعت یک بار در روز و شب رخ دهد. گرگرفتگی معمولا قبل از آخرین قاعدگی شروع می شود.
علت گرگرفتگی، کاهش و قطع تدریجی هورمون استروژن از تخمدان ها است. گرگرفتگی در طول شب، شایع تر از روز است. این گونه حالات و تغییرات جسمی خانم ها، گاهی به حدی هستند که مانع خواب شبانه می شوند و زنان را به اختلالات خواب دچار می کنند. در اکثر زنانی که گرگرفتگی دارند به طور متوسط تا حدود 4 سال این حالت ادامه دارد.
احساس خستگی
در اوایل دوران یائسگی معمولاً خستگی شدید به دلیل اختلالات خواب و کمبود استراحت در زنان است، اما به تدریج با سازگاری تدریجی بدن و ثابت شدن هورمون ها در اکثر زنان الگوهای خواب منظم می شود و عادت های خواب نیز به حالت عادی بر می گردد. در برخی موارد، خستگی مزمن ناشی از پایین بودن قند خون، کم خونی و یا کم کاری تیروئید است.
خشکی واژن
با کاهش سطح استروژن در بدن قبل و در طول یائسگی، بافت های داخل واژن و مجرای ادرار (لوله ای که ادرار را از مثانه به خارج از بدن می برد) نازک و خشک می شوند. این می تواند باعث ناراحتی، خارش یا درد در حین رابطه جنسی شود.
پوکی استخوان
استخوان ها در واقع ستون و پایه بدن را تشکیل می دهند و انواع مواد معدنی ضروری برای به کار انداختن سیستم سوخت و ساز بدن را در خود ذخیره نگه می دارند. وقتی که خوراک روزانه ما به اندازه کافی حاوی این گونه مواد نباشد، بدن کمبود را از استخوان ها تامین می کند.
بدیهی است که هر چه این کمبود بیشتر باشد، ساختمان بدن صدمات و استخوان ها کمبودهای بیشتری را باید تحمل کنند. تحلیل تدریجی استخوان ها که در بیشتر موارد منجر به شکستگی، تغییر شکل، درد و ناتوانی در حرکت می شود، پوکی استخوان نامیده می شود.
استخوان لگن، مهره های پشت و استخوان های دست و بازو به شدت تحت تاثیر این بیماری قرار می گیرند. در زنان سرعت پوکی استخوان، بعد از یائسگی شدت می یابد و علت آن هم کاهش شدید هورمون استروژن تخمدان است. تقریبا نیمی از زنان 45 تا 75 ساله دچار این بیماری هستند و یک سوم آن ها پوکی استخوان شدید دارند.
تعریق شبانه
وقتی که گرگرفتگی در زمان خواب رخ می دهد، به آن تعریق شبانه می گویند. تعریق شبانه ممکن است باعث شود لباس ها خیس شوند و به دلیل سرد یا گرم بودن شما را از خواب بیدار کند. تعریق ممکن است یک یا چند بار در شب اتفاق بیفتد. بیدار شدن مکرر می تواند خواب راحت شبانه را مختل کند. در نتیجه، بسیاری از زنان دچار مشکلات دیگری مانند خستگی، تحریک پذیری، مشکل در تمرکز و نوسانات خلقی می شوند.
مطلب مشابه: ریزش مو در یائسگی و پیشگیری و روش های درمان ریزش مو در سنین بالا
به طور کلی علائم یائسگی شامل موارد زیر است:
- خشکی پوست، خشکی دهان یا خشکی چشم
- تغییرات هورمونی
- افزایش وزن
- لرز
- احساس خستگی
- کاهش تمرکز و قدرت یادگیری
- ریزش و کاهش حجم مو
- افسردگی
- خشکی واژن
- تعریق شبانه
- نازک شدن موها
- گرگرفتگی
- تغییر خلق و خو
- اختلال در خواب
- کاهش یا عدم میل جنسی
- حساسیت سینه
- بی اختیاری ادرار
- کند شدن متابولیسم بدن
- پوکی استخوان
- پریود های نامنظم
روش های کاهش علائم یائسگی
خانم ها در دوران یائسگی با علائم زیادی مواجه می شوند. برای کاهش مشکلات و علائم ناشی از یائسگی در خانم ها روش های زیادی وجود دارد. در ادامه به برخی راهکارهای طبیعی و خانگی برای درمان علائم یائسگی می پردازیم:
به طور منظم ورزش کنید
ورزش منظم فواید زیادی به همراه دارد. اگر به طور منظم ورزش کنید، انرژی و متابولیسم شما بهبود می یابد، سلامت مفاصل و استخوان های بدن تان افزایش می یابد و استرس کمتر و خواب بهتری خواهید داشت.
غذاهای غنی از کلسیم و ویتامین D مصرف کنید
تغییرات هورمونی در دوران یائسگی می تواند باعث ضعیف شدن استخوان ها شود و حتی خطر پوکی استخوان را افزایش دهد. کلسیم و ویتامین D با سلامت استخوان در ارتباط هستند، بنابراین باید به اندازه کافی از این مواد مغذی در رژیم غذایی خود استفاده کنید.
مصرف کافی ویتامین D در زنان یائسه با کاهش خطر شکستگی مفصل ران به دلیل ضعف استخوان ها همراه است. بسیاری از غذاها غنی از جمله محصولات لبنی مانند شیر، ماست و پنیز از کلسیم هستند.
سبزیجات برگ دار و سبز مانند کلم پیچ، سبزیجات و اسفناج نیز کلسیم زیادی دارند. همچنین در لوبیا، توفو، ساردین نیز به وفور یافت می شود. نور خورشید منبع اصلی ویتامین D است. زیرا پوست شما در معرض آفتاب آن را تولید می کند. با این حال، با افزایش سن، پوست در ساخت آن کارایی کمتری پیدا می کند.
اگر زیاد در معرض آفتاب نیستید، مصرف مکمل یا افزایش منابع غذایی ویتامین D می تواند برای شما مفید باشد. این منابع غذایی شامل ماهی های روغنی، تخم مرغ، روغن کبد ماهی و غذاهای غنی شده با ویتامین D هستند.
غذاهای سرشار از پروتئین مصرف کنید
مصرف منظم پروتئین در طول روز می تواند از تحلیل توده های عضلانی بدون چربی که در اثر بالا رفتن سن اتفاق می افتد، جلوگیری کند. علاوه بر کمک به جلوگیری از تحلیل ماهیچه ها، رژیم های غذایی با پروتئین بالا تاثیر قابل توجهی در کاهش وزن دارند، زیرا باعث افزایش احساس سیری و افزایش سوزاندن کالری در بدن می شوند. از جمله غذاهای سرشار از پروتئین می توان به تخم مرغ، گوشت، ماهی، حبوبات، لبنیات و آجیل اشاره کرد.
به میزان کافی آب بنوشید
در دوران یائسگی بیشتر زنان دچار کم آبی هستند. این حالت احتمالاً به دلیل کاهش سطح استروژن در بدن ایجاد می شود. نوشیدن 8 تا 12 لیوان آب در طول روز می تواند به بهبود این علائم کمک کند. همچنین نوشیدن آب نفخ ایجاد شده در اثر تغییرات هورمونی را کاهش می دهد.
علاوه بر این، آب با ایجاد احساس سیری و افزایش جزئی سوخت و ساز بدن می تواند از افزایش وزن جلوگیری کند و به کاهش وزن و جلوگیری از ریزش مو در زنان کمک می کند. نوشیدن 500 میلی لیتر آب، 30 دقیقه قبل از غذا باعث می شود که 13% کالری کمتر در طول وعده غذایی تان مصرف کنید.
تناسب اندام داشته باشید
یکی از راهکارهای درمان علائم یائسگی، رسیدن به وزن مناسب است. داشتن چربی اضافی در بدن، به خصوص در ناحیه کمر، خطر ابتلا به بیماری هایی مانند بیماری های قلبی و دیابت را افزایش می دهد. علاوه بر این، وزن بدن شما ممکن است بر علائم یائسگی تأثیر بگذارد.
یک مطالعه بر روی 17473 زن یائسه نشان داد که افرادی که حداقل 10 پوند (4/5 کیلوگرم) وزن یا 10% از وزن بدن خود را در طول یک سال از دست داده اند، احتمال گرگرفتگی و تعریق شبانه ناشی از یائسگی را کاهش داده اند. به طور کلی، رسیدن به وزن سالم و حفظ آن ممکن است به کاهش علائم یائسگی کمک کند و از بروز بیماری جلوگیری کند.
از مصرف غذاهای تحریک کننده خودداری کنید
برخی از غذاها می توانند علائمی مانند گرگرفتگی، تعریق شبانه یا نوسانات خلقی را تحریک کنند. مصرف این غذاها به خصوص در شب احتمال بروز علائم یائسگی در زنان را افزایش می دهد. از رایج ترین این محرک ها می توان به الکل، کافئین، غذاهای پر ادویه و غذاهای شور یا شیرین اشاره کرد.
غذاهایی که محرک علائم شما هستند را به خاطر بسپارید. اگر احساس می کنید غذاهای خاصی باعث بروز علائم یائسگی در شما می شوند، سعی کنید مصرف آن ها را کاهش دهید یا به طور کل آن ها را از رژیم غذایی خود حذف کنید.
نفس عمیق بکشید
تکنیک های آرام سازی عضلات همراه با تنفس عمیق نیز باعث کاهش علائم یائسگی می شود. اساس این روش ها به این شرح است: در وضعیت راحتی بنشینید، چشمان خود را ببندید و تمام ماهیچه های خود را شل کنید. در این حالت شروع به تنفس عمیق کنید و هوا را به آرامی از ریه های خود خارج کنید. سعی کنید در طول روز 10 الی 20 دقیقه این کار را تکرار کنید.
غذاهای حاوی فیتواستروژن مصرف کنید
رژیم های غذایی سرشار از سویا با کاهش سطح کلسترول، فشار خون و کاهش شدت گرگرفتگی و تعریق شبانه در میان زنان یائسه همراه است. شواهد نشان می دهد که منابع غذایی واقعی فیتواستروژن ها بهتر از مکمل ها یا غذاهای فرآوری شده با پروتئین سویا اضافه شده هستند.
مصرف شکر و مواد فرآوری شده را کاهش دهید
رژیم غذایی سرشار از کربوهیدرات تصفیه شده می تواند باعث افزایش شدید و افت قند خون شود و احساس خستگی و تحریک پذیری در شما ایجاد کند. در واقع، یک مطالعه نشان داد که رژیم های غذایی حاوی کربوهیدرات تصفیه شده ممکن است خطر افسردگی در زنان یائسه را افزایش دهد.
همچنین رژیم های غذایی حاوی غذاهای فراوری شده ممکن است بر سلامت استخوان ها تاثیر بگذارد. یک مطالعه مشاهده ای بزرگ نشان می دهد که در میان زنان 50 تا 59 ساله، رژیم های غذایی حاوی غذاهای فرآوری شده و میان وعده با کیفیت پایین باعث کاهش تراکم استخوان می شود.
از میوه و سبزیجات استفاده کنید
رژیم غذایی غنی از میوه و سبزیجات می تواند به جلوگیری از بروز برخی از علائم یائسگی کمک کند. بنابراین برای کاهش وزن و حفظ وزن بسیار مفید می باشند. همچنین ممکن است به جلوگیری از بروز برخی مشکلات از جمله بیماری های قلبی کمک کنند. خطر بیماری های قلبی پس از یائسگی افزایش می یابد و این وضعیت به دلیل عواملی مانند افزایش سن، وزن و یا کاهش سطح استروژن است.
مطلب مشابه: خوراکی هایی که یائسگی را به تاخیر می اندازند و خوراکی هایی که باعث یائسگی زودرس می شوند
همچنین مصرف مقدار زیادی میوه و سبزیجات می تواند در جلوگیری از تحلیل رفتن استخوان موثر باشد. رژیم های غذایی حاوی میوه و سبزیجات ممکن است منجر به کاهش تجزیه استخوان ها شوند. به طور کلی، یک رژیم غذایی غنی از میوه و سبزیجات می تواند به سلامت استخوان ها کمک کند و از افزایش وزن و بیماری های خاص جلوگیری کند.
هیچ کدام از وعده های غذایی را حذف نکنید
مصرف منظم وعده های غذایی در دوران یائسگی مهم است. خوردن وعده های غذایی به طور نامنظم می تواند باعث افزایش برخی علائم یائسگی و حتی مانع کاهش وزن شود. یک مطالعه یک ساله روی زنان یائسه، با رویکرد بررسی چگونگی کنترل وزن توسط آن ها نشان داد که افرادی که یک یا چند وعده غذایی را از رژیم خود حذف کرده بودند، 4.3 درصد کاهش وزن کمتری داشتند.
