آیا تک فرزندی بهتر است یا داشتن چند فرزند؟ + مزایا و معایب تک فرزندی
امروزه در ایران و در بسیاری از کشورهای دیگر خانواده به تک فرزندی روی آورده اند که دلایل مختلفی دارد. اما آیا تک فرزندی خوب است؟ داشتن یک فرزند چه معایب و مزایایی دارد؟ در ادامه اطلاعاتی در مورد تک فرزند داشتن را می خوانید.
در سال های اخیر خانواده بیشتر ترجیح داده اند که یک فرزند داشته باشند و به همین دلیل کارشناسان معتقد هستند که مشکلات افتصادی و ناتوانی در فرهم کردن امکانات رفاهی مناسب تک فرزندی را میان خانواده رواج داده است. ولی عده ای دیگر دلایل مختلفی را برای داشتن یک فرزند بیان می کنند، که در واقع این موضوع هم می تواند بد باشد و هم خوب، به نوعی همانند چاقوی دو لبه است که هم جنبه مثبت دارد و هم جنبه منفی دارد.
هر چه به زمان حال نزدیک تر می شویم متوجه می شویم که وجود فرزند در خانواده ها کاهش بسیار شدیدی پیدا کرده است به همین دلیل بیشتر کارشناسان معتقدند که مشکلات اقتصادی و ناتوانی در فراهم کردن امکانات رفاهی مناسب تک فرزندی را در بین خانواده ها رواج داده است؛ اما عده ای دیگر دلایل مختلفی را برای یک فرزندی می دانند، که در واقع این موضوع هم می تواند خوب باشد و هم بد، به نوعی همانند یک چاقو دو لبه می باشد که هم جنبه مثبت دارد و هم جنبه منفی.
فهرست موضوعات این مطلب
مزایا و معایب تک فرزندی
همانطور که گفتیم تک فرزندی می تواند هم جنبه مثبت و هم منفی در بر داشته باشد. از جهتی می تواند مثبت باشد که در تک فرزندی پدر و مادر مجبور به تقسیم کردن مهبر و محبت خود میان دیر فرزندان نیستند و از این لحاظ جنبه منفی در بر دارد که کودک در اثر تنهایی نمی تواند به صورت درستی با دیگران ارتباط برقرار کند و مهارت های لازم اجتماعی را به دست آورد، زیرا کودک در معاشرت با دیگران است که می تواند تجربه به دست آورد.
در خانواده تک فرزندی نقش مادر و نقش پدر طوری است که فقط یک فرصت برای ایفا کردن نقش خود را دارند، همچنین برای بعضی از والدین در تک فرزنی به دلیل کم بودن هزینه و ایجاد نشدن اختلاف با برادر و یا خواهر خود مشکلات روانی خاصی در آنها به وجود نمی آید در هر حال این مسئله دارای نقاط قوت و ضعف زیادی می باشد، به همین دلیل به بررسی مزایا و معایب تک فرزندی می پردازیم:
مزایای داشتن یک فرزند
- ارتباط بسیار خوب با والدین و وابسته بودن به آنها.
- فضای بیشتر در جهت پیشرفت در همه زمینه ها و بهترین بودن در کارها
- توجه بسیار زیاد پدر و مادر به فرزند.
- دارای اعتماد به نفس بیشتر.
- مجبور نبودن کودک برای رقابت با خواهر و برادر.
- کودک می تواند به صورت مستقل تری بار بیاید.
- احساس امنیت و اعتماد به نفس بیشتر.
معایب تک فرزندی
- تنها بزرگ شدن کودک.
- نداشتن همدم برای بازی کردن و سپری کردن تنهایی هایش.
- تحت فشار بودن توسط والدین و مجبور کردن او برای بهترین بودن.
- حساسیت نشان دادن والدین برای مراقبت از کودک.
- خسته شدن کودک از والدین.
- داشتن توقعات بالا.
اخلاقیات کودکان تک فرزند
خصوصیات اخلاقی این کودکان هم می تواند مثبت و هم منفی باشد، بیشتر کودکان تنها تمام رفتار های خود را از بزرگتر ها یعنی والدینشان تقلید می کنند، این کودکان نسبت به دیگر کودکان زود تر پا به دنیای بزرگتر ها می گذارند و همین باعث می شود تا رفتار هایی بزرگانه داشته باشند، تک فرزند ها بیشتر با وجدان هستند، این کودکان معمولا با مقایسه دیگر کودکان از نظم و مراتبی بیشتری برخوردار هستند، این گونه کودکان بسیار پرتوقع تر و دارای اعتماد به نفس بیشتری هستند و همچنین تک فرزندان کمتر فشار های روحی را تجربه می کنند.
بیشتر بخوانید: تک فرزندی چه معایب و مزایایی دارد؟
کسب مهارت های اجتماعی
در این زمینه اغلب والدین تک فرزندی نگرانی هایی دارند و آن هم این است که چگونه مهارت های اجتماعی لازم را کسب کنند و چگونه می توانند با نداشتن یک همبازی و هم سن و سال میزان هوش هیجانی کودکشان را افزایش دهند، زیرا در این نوع از خانواده ها کسی وجود ندارد که با کودک به دعوا بپردازد، و یا کسی نیست که خوراکی های خود را با او قسمت کند، و همچنین کسی وجود ندارد که بتواند برای جلب توجه والدین با او به رقابت بپردازد. تمامی این مهارت ها را معمولا با داشتن خواهر و برادر خود بدست می آورد حال آنکه خواهر و برادری در خانه وجود ندارد این مهارت ها را نمی تواند به خوبی فرا گیرد.
این موضوع باعث می شود تا کودک نتواند چنین مهارت های اجتماعی را بدست آورد، با توجه به تحقیقاتی که بر روی این زمینه صورت گرفته نشان داده است که کودکان تک فرزند در مقایسه با دیگران کودکانی که خواهر یا برادری دارند از مهارت های اجتماعی ضعیف تری برخوردار هستند.، اما طی تحقیقاتی دیگر نشان داده شد که زمانی که کودکان تک فرزند به مدرسه می روند می توانند به خوبی تمام این مهارت ها را توسط هم کلاسی هایشان بدست آورند، پس در واقع می توان چنین عنوان کرد که در اصل وجود خواهر و برادر در خانه فقط به سرعت یادگیری مهارت های اجتماعی کودک کمک می کند.
تلاش والدین جهت تسریع در یادگیری
اگر از آن دسته والدینی هستید که به فکر رشد مهارت های اجتماعی او می باشید می توانید تا قبل از سن مدرسه خودتان دست به کار شوید، در این زمینه داشتن آشنا و اقوامی که کودکی هم سن کودک شما دارد می تواند مفید باشد، از این رو سعی کنید با این خانواده بیشتر در ارتباط باشید تا کودک شما بتواند با دیگر بچه ها ارتباط برقرار کند، بعد از اقوام و آشنا مکان دیگری که کودک شما می تواند مهارت های لازم را بدست آورد مهد کودک ها می باشد شما در این زمینه باید هدایت گر کودک خود باشید، همچنین اگر کودک شما در ارتباط با دیگران به مشکل دچار شد سعی کنید از او حمایت هایی بی مورد نکنید و بگذارید تا بیاموزد خودش باید مشکلاتش را با دیگران حل کند.
در اینجا شما وظیفه دارید تا به او یاد دهید در هنگام به مشکل خوردن در ارتباط با دیگران سعی کند تا در مورد احساسات و خواسته هایش حرف بزند و همچنین از جملات موثری برای ارتباط برقرار کردن با دیگران استفاده کند.
زود بزرگ شدن کودک
اگر در یک خانه تنها یک کودک وجود داشته باعث می شود تا کودک در بین ۲ بزرگسال قرار بگیرد و این منجر می شود تا کودک زود بزرگ شود، این کودکان معمولا به دلیل مواجه شدن با مسائل و مشکلات بزرگ تر ها منجر می شود تا به سرعت به بلوغ فکری برسند، همچنین این موضوع باعث می شود که کودکان به مرور قدرت و مهارت های کلامی و رفتاری بالایی کسب کنند که این منجر در برقراری ارتباط با افراد بزرگ سال می شود، این گونه کودکان زمانی که به سن بزرگ سالی می رسد می توانند به سرعت وارد بازار کسب و کار شوند.
شاید این موضوع بسیار مهم می باشد اما والدین باید سعی کنند تا کودکان را زیاد وارد بحث های و مشکلات خود نکنند زیرا فرزندشان نباید از کودکی کردن محروم بمانند، چرا که هر کودکی باید با بازی کردن و فارغ بودن از مشکلات بزرگسالان به کودکی بپردازند، همچنین والدین باید با توجه به سن کودکشان برنامه داشته باشد و به هیچ عنوان کودک خود را از سن پایین درگیر مشکلات خود نکنید چرا که می تواند در آینده او تاثیرات منفی به جای بگذارد، زمانی که کودک بیش از حد وارد مسائل و مشکلات بزرگسالان می شود باعث می شود در کودک استرس و اضطراب به وجود بیاید، بدین ترتیب سعی کنید کودک خود را از این مشکلات و نگرانی ها دور کنید.
مطلب مشابه: مشکل عقده های کودکی بزرگسالان + روش درمان با تکنیک های روانشناسی
چگونه می توان به پرورش یک کودک تنها پرداخت؟
اگر شما می خواهید تا کودکان همانند دیگر کودکان خواهر و برادر را موفق باشند راه های مختلفی وجود دارد تا شما بتوانید به بهترین نحو به پرورش تک فرزند خود بپردازید، یک سری نکات و رفتار هایی وجود دارد که می تواند خلاء های کودکتان را پر نماید، شما در این راه نباید به او کمک کنید بلکه فقط باید از دور حواستان به او باشد. کودک باید بتواند خودش با دیگران رابطه برقرار کند و به هیچ عنوان نباید حس کند که شما پشت او هستید و می تواند به شما تکیه کند. در این زمینه شما به مسائل زیر توجه داشته باشید:
- سعی کنید حس استقلال و مستقل بودن را در او تقویت کنید.
- به پرورش هر چه بیشتر مهارت های اجتماعی او بپردازید.
- برای کودکی و بزرگسالی مرز های را مشخص نمایید تا کودک محروم شود.
- از کودکتان انتظار های بی جا نداشته باشید.
- کودکتان را برای دست یابی به بالا ترین نقطه موفقیت تحت فشار قرار ندهید.
مطلب پیشنهادی: بازیگران معروفی که خانواده های پرجمعیت دارند! +عکس
نکاتی که باید بدانید
تنهایی
تنهایی برای یك كودك هم خوب است و هم بد. خوب از این جهت كه والدین مجبور نیستند محبت و توجه خود را میان فرزندانشان تقسیم كنند و بد به این دلیل كه كودك در برقراری ارتباط با دیگران دچار مشكل می‌شود و ممكن است حسود شود. اما برخی دیگر از این کودکان از آنجایی که کسی را ندارند تا با او رقابت یا بازی و دعوا کنند و یا دوست و همدمی در منزل ندارند بنابراین برخی از احساسات را تجربه نمی کنند و فرصتی برای کنترل و مدیریت احساساتشان نخواهند داشت.
چه باید كرد؟
فرستادن بچه به مهدكودك: مهدکودک و آمادگی مکانی است که در آن کودک می تواند احساسات نابهنجار را در بازی با کودکان هم سن و سال خود تجربه کند. کودکان در سنین مهدکودک دوست دارند بیشتر اوقات را با والدین خود سپری کنند به همین دلیل گاه مهدکودک برای آنان ناراحت کننده است اما آنها نیاز دارند در برخورد و صمیمیت با کودکان هم سن و سال خود تجربه کسب و احساسات خود را عاقلانه کنند.
داشتن یک همبازی: هنگامی که کودکان مشغول بازی با دوستان هم سن خود هستند ممکن است به رفتارهایی چون مشارکت و ناتوانی در صحبت یا بحث کردن با دیگران برای دفاع از حقوق خود و. . . تمایل داشته باشند، پس والدین باید در این باره با تک فرزند خود صحبت کنند.
همچنین پس از اینكه فرزند شما وارد مدرسه شد ارتباط او با همسن و سالهایش را همواره حفظ كنید.
مثلا با بچه‌های همسایه ارتباط داشته باشد و یا او را در كلاسهای مختلف ثبت‌نام كنید. سعی كنید با بستگان و خانواده‌هایی رفت و آمد داشته باشید كه فرزند همسن فرزند شما دارند.
رشد سریع
تک فرزند بودن، تاثیری بس فراوان بر مراحل رشد کودک دارد. برخی از کودکان تك فرزند، به دلیل زندگی در یك محیط بزرگسال از لحاظ روحی و روانی بسیار سریعتر رشد می‌كنند و دنیا را از دید بزرگسالان می‌بینند.
چه باید کرد؟
توصیه می شود، شما و همسرتان باید كمتر به فرزندتان به عنوان تنها همدم خود وابستگی داشته باشید. والدین باید همیشه والدین فرزندشان بمانند نه همدم او.
توقعات بالا
علت تك فرزندی بسیاری از خانواده‌ها تجمیع تمام امكانات رفاهی برای تنها فرزند خانواده است. با وجود اینكه تجمیع امكانات برای یك بچه احتمال موفقیت وی را بسیار بالا می‌برد اما به موازات آن ممكن است توقعات والدین از فرزند خود را نیز افزایش بدهد.
همین موضوع باعث خواهد شد تا فرزند برای موفق شدن و انجام كارهای بزرگ زیر فشارهای روحی و روانی له شود.
چه باید كرد؟
كوچكترین كارهای فرزند خود را زیر ذره بین قرار ندهید. اجازه بدهید كه وی حریم خصوصی و هویت مستقل برای خود داشته باشد. او باید احساس كند كه شما به خاطر همان چیزی كه هست دوستش دارید و توقعات غیر معمول از وی ندارید.
در فواصل زمانی مشخص با معلمان وی مشورت كنید. آنها می‌دانند كه توانایی‌های فرزند شما تا چه حدی است. در صورت آگاهی از این توانایی‌ها دیگر انتظارات غیر معقول از آنها نخواهید داشت.
سرخوردگی
با توجه به اینكه تك فرزند، كانون تمام توجهات و محبت‌های والدین در طول زندگی است به همین دلیل تا زمان ورود به دنیای خارج از خانه همه چیز را بر وفق مراد می‌بیند. اما به محض ورود به این دنیای جدید دچار سرخوردگی می‌شود چون همه چیز دیگر بر وفق مراد او نخواهد بود.
چه باید كرد؟
به فرزند خود بیاموزید كه ممكن است در زندگی با ناكامی و مسائل زیادی مواجه شود كه بر وفق مرادش نیستند. اما از همه مهمتر درخواست‌های فرزند خود را به سرعت اجرا نكنید. به او یاد بدهید كه باید برای رسیدن به هدفش تحمل داشته باشد و صبر كند چون دنیای خارج از خانه هم اینگونه است.
یکی دیگراز مسوولیت های والدین ، این است که دنیای پیرامون را برای فرزند خود شرح دهند.
مطلب مشابه: تنبیه اصولی کودک؛ نکاتی درباره تنبیه کودکان توسط پدر و مادر
