مجله تاپ‌ناز‌

غده هیپوتالاموس چه وظیفه ای دارد؟ + اطلاعات کامل از این غده در مغز

غده هیپوتالاموس

غده هیپوتالاموس  یکی از غدد اصلی در بدن است که در مغز قرار گرفته است. این غده وظایف زیادی دارد که اصلی ترین آن کنترل است، یعنی بدن را این غده کنترل می کند.

هیپوتالاموس یا زیرنهنج بخش مهمی از مغز است که وظیفه کنترل تعداد زیادی از هورمون های بدن را بعهده دارد. مهمترین هورمون هایی که این غده ها تولید می کنند بیشتر عملکرد فیزیولوژیکی دارند مانند، میل جنسی، تشنگی، گرسنگی، تنظیم دمای بدن، خواب، رفتارهای هیجانی مانند ترس، خشم و آزادسازی دیگر هورمون ها را به عهده دارد.

تقسیم بندی این غده

این غده به ۳ بخش تقسیم بندی می شود:

  • قسمت کنار بطنی
  • قسمت میانی
  • قسمت جلویی

اطلاعاتی در مورد غده هیپوتالاموس

این غده در بیشتر پستانداران وجود دارد که باعث به وجود آمدن خصوصیات متفاوت در جنس مذکر و مونث می شود.به طور کلی می توان گفت کار و وظیفه آن مرکز کنترل اعمال غریزی است و بیشترین تاثیر را روی هیپوفیز می گذارد. وظیفه این غده بیشتر کنترل دیگر غده های بدن مانند پانکراس، تیروئید و … است.

کنترل تمام این غدد از طریق ترشح دو هورمون آزاد کننده و مهار کننده انجام می گیرد که نوع اول ترشحات ناشی از هیپوفیز قدامی را زیاد و دومی ترشحات را کمتر می کند (این غده شامل هورمون های تریتروپین، گنادوتروپین، کورتیکوتروپین، سوماتواستاتین و دوپامین می باشد.) که از طریق این هورمون ها از طریق مویرگ وارد خون می شوند که در آخر به هیپوفیز منتقل می شوند.

هیپوتالاموس با وجود اندازه بسیار کوچکی که دارد بسیاری از فعالیت های ضروری بدن را انجام می دهد که بزرگترین و مهم ترین فعالیت آن کنترل رفتار های  نا خود آگاه و تنظیم کردن غدد درون ریز مانند: تنظیم متابولیسم و رشد و نمو است. اما باید گفت که اصلی ترین فعالیت ان حفظ گسترده وضعیت پایدار بدن است.

این غده درون ریز تقریبا از تمام منابع پیام دریافت می کند برای مثال زمانی که شما دستتان با یک چیز داغ برخورد می کند  به سرعت برای این غده پیام فرستاده می شود. به نوعی می توان گفت که  هیپوتالاموس مرکز جمع آوری اطلاعات مربوط به  حفظ سلامتی داخلی بدن است که قسمت زیادی از این اطلاعات برای تنظیم ترشحات هورمان های مهم در بدن استفاده می شود.

هیپوتالاموس دارای گیرنده هایی است  و زمانی که  تحت تاثیر تعداد هورمون های هیپوفیز موجود در خون قرار می گیرند هورمون های تحریک کننده و بازدارنده را تنظیم و کنترل می کنند.

هیپوتالاموس قادر به ساخت ۴نوع هورمون است از جمله:

  1. هورمون آزاد کننده هیپوفیز: این هورمون هیپوفیز پیشین را تحریک می کند .
  2. هورمون مهار کننده هیپوفیز: روی هیپوفیز پیشین اثر گذاشته و ترشح ان را متوقف می کند .
  3. هورمون آنتی دیورتیک: این هورمون با استفاده از جذب آب در کلیه ها موجب تنظیم آب در بدن می شود.
  4. هورمون اکسی توسین: یک هورمون اصلی در بارداری است  که باعث انقباضات رحم برای زایمان است و باعث تولید و خروج شیر در زمان شیر دهی می شود.

سایر فعالیت های هیپوتالاموس

  •  برقراری تعادل بین مایعات بدن
  • ضربان قلب و فشار خون
  • اشتها و وزن بدن
  • تنظیم دمای بدن
  • تنظیم ترشحات غدد معده و روده

غده هیپوتالاموس

هورمون های هیپوتالاموس

هورمون هایی که از هیپوتالاموس ترشح می شوند، عبارتند از:

– هورمون ضد ادرار : با افزایش ترشح این هورمون در خون، آب بیشتری توسط کلیه ها جذب می شود و در نتیجه، ادرار کمتری تولید می شود.

 

– هورمون آزادکننده کورتیکوتروپین : پس از آن که این هورمون از هیپوتالاموس ترشح شد، پیام هایی را به قسمت قدامی غده هیپوفیز می فرستد تا غدد آدرنال (فوق کلیه)، کورتیکواستروئید آزاد کنند. آزاد شدن این ماده سبب تنظیم سوخت و ساز بدن می شود و پاسخ های ایمنی را تنظیم می کند.

 

– هورمون آزادکننده گنادوتروپین : آزاد شدن این هورمون از غده هیپوتالاموس سبب تحریک قسمت قدامی غده هیپوفیز می شود و غده هیپوفیز هورمونی ترشح می کند تا سبب آزاد شدن هورمون تحریک کننده فولیکول (FSH) و هورمون تولید جسم زرد (LH) در زنان شود. عملکرد منظم این هورمون، سبب عملکرد طبیعی تخمدان ها در خانم ها و بیضه ها در مردان می شود.

 

– هورمون آزادکننده یا بازدارنده هورمون رشد: با تاثیر هورمون غده هیپوتالاموس بر غده هیپوفیز هورمون آزادکننده یا بازدارنده رشد، تولید و ترشح می شود. این دو هورمون اثراتی عکس یکدیگر دارند. تولید هورمون تحریک کننده رشد در سنین کودکی و نوجوانی، بسیار ضروری است و سبب حفظ ترکیب سالم بدن می شود.

این هورمون ها در افراد بالغ و بزرگسال به حفظ سلامت استخوان ها و توده های عضلانی کمک می کند و بر توزیع چربی بدن تاثیر می گذارد.

 

– هورمون اکسی توسین : تولید و ترشح هورمون اکسی توسین در بدن، سبب ایجاد فرایند های مختلفی مانند اوج لذت جنسی، توانایی در اعتماد کردن به افراد، تنظیم درجه حرارت بدن، تنظیم ساعت درونی بدن و ترشح شیر از سینه مادر می شود.

 

– هورمون آزادکننده یا بازدارنده پرولاکتین: این هورمون به نام هورمون دوپامین نیز شناخته می شود. این دو هورمون مخالف یکدیگر عمل می کنند. هورمون های آزادکننده پرولاکتین سبب تولید شیر در مادر می شود و هورمون های باز دارنده پرولاکتین سبب مهار تولید شیر در سینه های مادر می شود.

 

– هورمون آزادکننده تیروتروپین: این هورمون بر روی غده تیرویید تاثیر می گذارد و سبب ترشح هورمون (TSH) می شود . هورمون های غده تیروئید سبب تنظیم سوخت و ساز بدن می شود و رشد و انرژی بدن را نیز کنترل  می کنند.

 

بیمار شدن هیپوتالاموس چه عوارضی دارد؟

بروز بیماری و یا ایجاد اختلال در هیپوتالاموس منجر به بروز بیماری های هیپوتالامیکی می شود. برای مثال اگر آسیب فیزیکی به منطقه ای از سر که جزیی از هیپوتالاموس محسوب می شود، وارد شود، ممکن است سبب بروز این نوع اختلال و یا بیماری شود.

ضربه به سر از شایع ترین علل بیماری های هیپوتالاموس گزارش شده است.

 

بیماری های مربوط به هیپوتالاموس می تواند منجر به اختلال در اشتها و بروز اختلالات در ساعت درونی بدن شود.

 

اما از آنجا که هیپوتالاموس بر بسیاری از بخش های سیستم غدد درون ریز اثر می گذارد، مشخص کردن علت اصلی بروز اختلال هیپوتالاموس بسیار دشوار به نظر می رسد.

 

به طور کلی باید گفت غده هیپوتالاموس و غده هیپوفیز ارتباط نزدیکی با هم دارند و مشخص کردن وجود اختلال در یکی از آن دو برای پزشک بسیار پیچیده و دشوار می باشد. با این حال آزمون های مختلفی برای مشخص کردن دقیق علت مشکل وجود دارد.

مطالب مشابه را ببینید!