داروی کلرفنیرامین چیست و قرص کلرفنیرامین چه کاربرد و عوارضی دارد؟
کلرفنیرامین دارویی است که برای درمان آلرژی تجویز می شود و مصرف این دارو در دوران شیردهی ممنوع است. تهوع، گرفتگی بینی و خارش جزو عوارض این دارو است.
داروی کلرفنیرامین و عوارض این دارو
اشکال دارویی کلرفنیرامین
- قرص 4 میلی گرم
- قرص 8 و 12 میلی گرم
- شربت خوراکی حاوی 2 میلی گرم ماده مؤثر در هر میلی گرم
- اشکال تزریقی حاوی 10 میلی گرم دارو در هر میلی لیتر، در ویالهای 1 و 30 میلی لیتری و 100 میلی گرم دارو در هر میلی لیتر، در ویال های 10 میلی لیتری
- نام لاتین: chlorpheniramine
- نام فارسی:کلر فنیر آمین
- مصرف در حاملگی:B
- گروه درمانی – دارویی:مشتق آلکیل آمین ، آنتاگونیست گیرنده هیستامین (H1) ، ضد حساسیت :ضد تهوع ، آرام بخش ، بی حس کننده موضعی
نام های تجاری کلرفنیرامین :
- alermine
- aller-chlor
- chlor-Amine
- chlor-Mal
- chlor-Niramine , chlorspan
- Chlor-Trimeton
- histadic
- histiramin
- histray
- phenetron
- teldrin
- trymegen
آمپول کلرفنیرامین :
داروی کلرفنیرامین متعلق به دسته داروهای خواب آور آنتی هسیتامین است. این دارو علائم حساسیتی را تسکین می دهد. این دارو حهت تسکین خارش ناشی از بیماری هایی مانند آبله مرغان استفاده می شود.
نوع تزریقی این دارو برای علائم حساسیت شدید که به انها انافیلاکسی می گویند که یک موقعیت اورژانسی است، بکار می رود.
موارد مصرف کلرفنیرامین
کلرفنیرآمین برای درمان علامتی رینیت آلرژیک فصلی یا دائمی، رینیت وازوموتور و التهاب آلرژیک ملتحمه ناشی از استنشاق یا بلع مواد آلرژن، کهیر و کهیر غول آسا به عنوان داروی کمکی در درمان شوک آنافیلاکتیک به کار می رود.
مقدار مصرف داروی کلرفنیرامین
رینیت و نشانه های آلرژیک
بزرگسالان وکودکان 12 ساله یا بزرگتر:از راه خوراکی مقدار چهار میلی گرم (از قرص معمولی یا شربت) هر 6-4 ساعت، حداکثر مقدار مصرف mg/day 24 است.
کودکان 11-6 ساله:از راه خوراکی، مقدار دو میلی گرم (از قرص معمولی یا شربت) هر 6-4 ساعت، مصرف می شود. حداکثر مقدار مصرف mg/day 12 است.
کودکان 5-2 ساله:از راه خوراکی، مقدار یک میلی گرم شربت هر 6-4 ساعت مصرف می شود. حداکثر مقدار مصرف mg/day 6 است.
پیش از مصرف کلرفنیرامین
پیش از شروع مصرف این دارو با گرفتن مشاوره از پزشک یا داروساز خود اطمینان حاصل کنید که این دارو مناسب مشکل شما باشد.
- در صورت باردار یا شیرده بودن،سابقه یا ابتلا به اختلالات کبدی،گلوکوم(آب سیاه)،مشکلات پروستات یا سابقه ی مشکل در دفع ادرار،سابقه ی انسداد روده و صرع به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید.
- پیش از شروع مصرف این دارو لیست داروهای مصرفی خود را در اختیار داروسازتان قرار دهید تا در صورت وجود تداخل دارویی ،توصیه های لازم به شما ارائه گردد یا داروی مناسب تری برای شرایط شما پیشنهاد داده شود.
- در صورت سابقه ی حساسیت به این دارو یا داروهای مشابه آن داروساز یا پزشک را مطلع نمایید.
نحوه ی صحیح مصرف کلرفنیرامین
کلرفنیرامین را دقیقا طبق دستور توصیه شده توسط پزشک یا داروساز مصرف نمایید.مقدار مصرف معمول این دارو بصورت زیر می باشد:
- در افراد بالاتر از ١٢سال ٤میلی گرم هر ٤-٦ساعت
- کودکان ٦تا١١سال ٢میلی گرم هر ٤-٦ساعت
- کودکان ٢-٥سال ١میلی گرم هر ٤-٦ساعت
- کوکان ١سال تا ٢٣ماه ١میلی گرم هر ١٢ساعت
حداکثر مصرف روزانه ٢٤میلی گرم می باشد در افراد زیر ٦٥سال و ١٢میلی گرم در افراد بالای ٦٥سال و زیر ١٢سال و ٦میلی گرم در کودکان ٢-٥سال می باشد.
در صورت مصرف فرم دارویی مایع برای کودکان مقدار دارو را با سرنگ یا پیمانه ی مدرج اندازه گیری نمایید.
مصرف این دارو با غذا تداخلی ندارد و می توانید آن را قبل یا بعد از غذا همراه با یک لیوان آب مصرف نمایید.
می توانید مصرف کلرفنیرامین را با برطرف شدن علائم حساسیت قطع نمایید.
در صورت فراموشی یک نوبت مصرف دارو،نوبت بعدی را در موعد مقرر مصرف نمایید و از دوبرابر کردن مقدار مصرف در یک نوبت خودداری نمایید.
فارماکولوژی کلرفنیرامین
اثر آنتی هیستامینی :آنتی هیستامینها برای اتصال به رسپتور H1در عضلات صاف جدار برونش ،دستگاه گوارش ، رحم و عروق بزرگ با هیستامین رقابت می کنند. این ترکیبات به رسپتورهای سلولی اتصال یافته، از دسترس به هیستامین ممانعت کرده و اثرات آلرژیک هیستامین را به این صورت مهار می کنند. آنها به صورت مستقیم هیستامین را تغییر نداده و در آزاد سازی آن تاثیری ندارند.
فارماکوکینتیک کلرفنیرامین:
پخش :به طور وسیعی در بدن انتشار می یابد.حدود 72 درصد به پروتئین پیوند می شود.
متابولیسم:به مقدار زیاد در سلولهای مخاطی دستگاه گوارش و کبد (اثر اولین عبور)متابولیزه می شود.
دفع:نیمه عمر کلرفنیرآمین 12 الی 43 ساعت در بزرگسالان و 10 الی 13 ساعت در کودکان است. این دارو و متابولیتهای آن از طریق کلیه دفع می شود.
مصرف کلرفنیرامین در سالمندان:
بیماران سالخورده نسبت به عوارض جانبی ضد هیستامینها حساس تر هستند و بخصوص سرگیجه، خواب آلودگی، تحریک پذیری، خشکی دهان و احتباس ادرار را بیش از بیمارن جوان متحمل می شوند. کاهش مقدار مصرف دارو معمولاً موجب برطرف شدن این نشانه ها می شود.
مصرف کلرفنیرامین در کودکان:
مصرف این دارو در شیر خواران زودرس یا تازه متولد شده توصیه نمی شود. کلرفنیرامین موجب بروز تحریک پذیری متناقض، بخصوص در کودکان زیر شش سال، می شود.
مصرف کلرفنیرامین در بارداری:
- تجویز در بارداری تنها در صورت نیاز قطعی و ارجحـیت فوائد بر عوارض بالقوه بر جنین .
- منع مصرف در سه ماهه سوم .
مصرف کلرفنیرامین در شیردهی:
ضد هیستامینها، از جمله کلرفنیرامین نباید در دوران شیردهی مصرف شوند. اکثر این داروها در شیر ترشح می شوند و نوزاد را در معرض تحریک پذیری غیر معمول قرار می دهند. احتمال بروز تشنج در نوزادان زودرس وجود دارد.
تداخل های دارویی کلرفنیرامین
مصرف همزمان این دارو با مضعف های CNS ممکن است اثرات مضعف این دارو را افزایش دهد . استفاده همزمان آن با داروهای آنتی کلینرژیک اثرات جانبی این دارو را تشدید می کند .مصرف همزمان داروهای سمی برای گوش مانند سالیسیلات ها و وانکومایسین با این دارو ممکن است اثر سمی این داروها برگوش ، از جمله وزوز گوش و سرگیجه را بپوشاند .
موارد منع مصرف و احتیاط کلرفنیرامین:
منع مصرف :در سابقه حساسیت مفرط به دارو، مبتلایان به گلوکوم زاویه باریک ، هیپرتروفی عـلامت دار پروستات ، زخم پپتیک تنگ کننده مجرای گوارش ، انسداد گردن مثانه یا انسـداد پـیلور و دئـودنال . درمـان بیماریهای مجاری تنفسی تحتانی ( آسـم به خصوص حمله حاد آن ) ، برونشیت مزمن یا آمفیزم . همزمان با MAOI و تا ١4 روز بعد از قطع آنها. نوزادان ، خردسالان . بیماران با سابقه آپنه خواب . تجـویز بـی مورد در سالمندان مبتلا به سرگیجه وضعیتی.
احتیاط :در بیماران مستعد احتباس ادراری یا دارای سابقه آسم برونشیال ، افزایش فشار داخل کره چشـم ، هیپرتیروئیدیسم ، بیماری قلبی – عـروقی یـا هـیپرتانسیون . کـودکان و سـالمندان . مـبتلایان بـه صـرع و بیماریهای کلیوی .
مسمومیت با کلرفنیرامین و درمان آن
تظاهرات بالینی:تضعیف CNS (خواب آلودگی ، کاهش هوشیاری، آپنه و کلاپس قلبی ـ عروقی) یا تحریک CNS (بی خوابی ، توهم، لرزش و تشنج)، نشانه های شبه آتروپین، مانند خشکی دهان، برافروختگی پوست، مردمک ثابت و گشاد شده، و نشانه های گوارشی بخصوص در کودکان شایع است.
درمان:واداشتن بیمار به استفراغ، تجویز شربت ایپکا (در صورت هوشیار بودن بیمار)، و به دنبال آن مصرف ذغال فعال برای کاهش جذب بیشتر دارو انجام می گیرد. در صورت عدم هوشیاری بیمار و یا بی اثر بودن شربت ایپکا، معده را باید شستشو داد.کمی فشار خون را با داروهای تنگ کننده عروق درمان کرده و تشنج را با فنی توئین یا دیازپام کنترل می کنیم. از مصرف داروهای محرک خودداری شود. مصرف کلرور آمونیوم و یا ویتامین C موجب اسیدی شدن ادرار و در نتیجه افزایش دفع دارو می شود.
عوارض جانبی کلرفنیرامین:
شایعترین :دپرسیون CNS به شکل خواب آلودگی جزئی تا خواب عمیق ، ضعف و سستی ، گیجی ، خماری و آتاکسی ، سردرد. اختلال سایکوموتور. اثـوات آنتی موسکارینی نـظیز خکشی دهـان و گلو، ضخیم شدن ترشحات راههای تنفسی و جلوگیری از تولید خلط و درناژ سـینوس ها، تـاری دیـد، سـختی ادرارکردن یا احتباس ادرار، یبوست و افزایش رفلکس معده .
سایر عوارض کلرفنیرامین:
قلبی عروقی:افت وضعیتی فشار خون ، تپش قلب ، برادی کاردی ، تاکی کاردی ، تاکی کاردی رفلکسی ، اکستراسیستول ، سنکوپهیپرتانسیون ، ایست قلبی ، تغییرات ECG
سنکوپ ، بی قراری ، تحـریک ، ترمور، تشنج گـرندمال ، بـی خوابـی ، یـوفوری ، پارستزی ، تورتیکولی ، حالتهای شبه کاتاتونیک ، توهم ، دیس اوریـانتاسیون ، جلوآمدگی زبان (معمولا به دنبال تجویز IV یا دوز بالا)، کابوس ، اسکیزوفرنی کاذب ، افسردگی ، دیپلوپی ، سـرگیجه ، وزوز گوش ، لابیرنت حاد، هیستری ، نوریت ، تشنج ، واکنش های خارج هرمی ( با دوزهای بالا) ، دیسکنزی فاسیال ( بعد از تجویز خوراکی )
واکنش های حساسیتی :آنژیونوریت ، ادم حنجره ، درماتیت ، برونکواسپاسم ، لوپوس ، راش دارویی ، آنژیوادم ، حساسیت به نور.
گوارشی :تهوع و استفراغ ، اسهال ، بی اشتهایی ، یـبوست ، اسـتوماتیت ، احساس ناراحتی در اپی گاستر
ادراری تناسلی :تکرر ادرار، دیزوری ، احتباس ادراری ، قاعدگی زودرس ، القاء تولید شیر، ژنیکوماستی ، مهار انزال .
تنفسی :سفتی قفسه سینه ، ویزینگ ، سرکوب تنفسی ، گرفتگی بینی ، امکان اثر بر حس بویایی و چشایی .
خونی بسیار نادر شـامل :انـمی هـمولیتیک ، انـمی هـیپوپلاستیک ،ترومبوسیتوپنی ، لکوپنی ، آگرانولوسیتوز، پان سیتوپنی ، آنمی آپلاستیک .
متفرقه :احساس خارش یا سوزش ،سنگینی یا ضعف دستها، زردی انسدادی ، اریتم ، بالارفتن یا طولانی شدن منحنی تحمل گلوکز، گلوکزاوری ، افزایش پروتئین مایع نخاعی ، افزایش کلسترول پلاسما، افـزایش تـعریق ، احسـاس سـرما، کـنژنکتیویت ، چشـم درد، اختلالات چشمی ، اشک ریزش ، پورپورای ترومبوسیتوپنیک .
نکات قابل توصیه
درصورت بروز خواب آلودگی از انجام کارهایی که نیاز به تمرکز حواس دارند ، خودداری گردد .
نکات پرستاری هنگام تجویز کلرفنیرامین
1. کاهش دوز دارو در صورت استفاده به عنوان داروی کمکی قبل و بعد از عمل جراحی.
2. ارزیابی وضعیت تنفسی از نظر سرعت و ریتم تنفس، افزایش ترشحات برونشیال، ویزینگ و ریژیدتی قفسه سینه و تجویز روزانه 2 لیتر مایعات جهت کاهش روند ضخیم شدن ترشحات.
3. کنترل میزان جذب و دفع مایعات و مراقبت از بروز احتباس ادراری، تکرر ادرار و دیزوری به ویژه در سالمندان.
4. اطمینان از عدم ابتلا به گلوکوم، زخم پپتیک، احتباس ادراری و حامله بودن بیمار قبل از شروع درمان.
دارو های هم گروه کلرفنیرامین مالئات
- بروم فنیرامین مالئات
- کاربینوکسامین
- کلماستین
- سیپروهپتادین
- دیفن هیدرامین
- دوکسیلامین
- پرومتازین
- تری پرولیدین
- دیفن هیدرامین کامپاند
- انتی هیستامین دکونژستان
نحوۀ نگهداری کلرفنیرامین:
این دارو باید دور از نور و در دمای کمتر از 30 درجه سانتی گراد نگهداری شود و از یخ زدگی هم محافظت شود.
