همه چیز در مورد احکام و زکات فطریه 91
زكات فطره بر چه كسانی واجب است؟
یكی از اعمال واجب در روز عید فطر پرداختن زكات فطره است. زكات فطره بر كسانی واجب است كه در شب عید فطر اولاً مكلف باشند و ثانیاً فقیر نباشد و ثالثاً نان‌خور دیگران هم محسوب نشوند. كسانی كه دارای این شرایط هستند زكات فطره را باید بپردازند.
زكات فطره را چه زمانی باید پرداخت؟
وقت پرداخت زكات فطره از شب عید است تا ظهر روز عید و به نظر رهبر معظم انقلاب و برخی فقهای دیگر بنا بر احتیاط باید قبل از نماز عید زكات فطره را بپردازند. اگر كسی برایش این امكان وجود نداشت، یعنی دسترسی نداشت یا امكان پرداختن نبود لااقل جدا كند و كنار بگذارد تا بعداً ادا كند.
آیا ما به ازای ریالی زكات فطره برای امسال تعیین شده است؟
بله، همان‌طور كه می‌دانیم زكات فطره برای هر نفر معادل سه كیلوگرم گندم، برنج، خرما و امثال این‌ها است كه اگر معادل پولی آن هم پرداخت شود اشكالی ندارد.
برای مثال بر سرپرست یك خانواده پنج نفره واجب است كه 15 كیلو از اقلامی كه در بالا ذكر شد، به عنوان زكات فطره بپردازد. معمولاً هر سال قیمتی اعلام می‌شود برای این‌كه مؤمنین وظیفه خود را بدانند و به راحتی به این وظیفه عمل كنند و زكات فطره را بپردازند.
اما احتیاط مستحب این است كه افراد قوت غالب خودشان را در نظر بگیرند؛ یعنی آنچه كه در زندگی، مصرف غالبشان است. مثلاً اگر برنج بیشتر مصرف می‌كنند بهتر این است كه 3 كیلو برنج بپردازند. البته اگر قیمت بالاتر را انتخاب كنند بهتر است كه این موضوع به انتخاب خود افراد بر می‌گردد.
زكات فطره چه مصارفی دارد؟
مصرف زكات فطره هم هر چند مصارف همان زكات اموال است و همان مصارفی است كه در قرآن هم وارد شده است «إِنَّمَا الصَّدَقَاتُ لِلْفُقَرَ‌اءِ وَالْمَسَاكینِ وَالْعَامِلِینَ عَلَیهَا» (توبه، 60) اما در مورد زكات فطره احتیاطی هست كه می‌فرمایند كه به فقرای مؤمن بپردازند ولذا افراد اگر كسانی را می‌شناسند كه فقیراند می‌توانند مستقیماً به فقیر بدهند. در غیر این صورت می‌توانند به افراد دیگری بدهند كه به عنوان وكالت از طرف آن‌ها پرداخت كنند و یا به مؤسساتی كه مورد اطمینان هستند زكات فطره را بپردازند تا آن را به اهلش برسانند.
نكته قابل توجه دیگر این‌كه سادات نمی‌توانند از غیر سید زكات فطره قبول كنند و یا به تعبیر دیگر كسانی كه خودشان سید نیستند نمی‌توانند زكاتشان را به سید بپردازند. بنابراین تنها سادات هستند كه می‌توانند زكات فطره را به سادات فقیر بپردازند. لذا افرادی كه زكات فطره را به صورت وكالتی دریافت می‌كنند این نكته را مد نظر داشته باشند. همچنین ساداتی كه زكات فطره می‌پردازند بهتر است به افرادی كه واسطه هستند این نكته را گوشزد كنند.
برخی افراد در روز عید فطر، كفاره‌ی روزه‌ی خود را نیز می‌پردازند. این مورد از لحاظ فقهی به چه شكل است؟
البته كفاره مثل زكات فطره وقت معینی ندارد و بعداً هم می‌توان آن را پرداخت اما هرچه زودتر بهتر. این عزیزان حتماً توجه داشته باشند كه كفاره با زكات فطره تفاوت زیادی دارد از جمله این‌كه قیمت كفاره را نمی‌توان بجای كفاره پرداخت كرد ولذا حتماً باید طعام باشد. بنابراین اگر می‌خواهند به نهاد و مؤسساتی بپردازند حتماً باید در درجه‌ی اول قید كنند كه كفاره است و نوع آن را هم مشخص كنند كه كفاره‌ی عذری است یا كفاره‌ی عمدی. چون این دو كفاره هم در كیفیت مصرف با هم تفاوت دارند.
افرادی هستند كه روزه بر آن‌ها واجب نبوده ولی پرداخت كفاره بر آن‌ها واجب است. آیا این افراد زكات فطره هم باید بپردازند یا زكات فطره مخصوص روزه‌داران است؟
زكات فطره تنها مخصوص روزه‌داران نیست بلكه آن‌هایی هم كه عذری داشته‌اند و یا عمداً روزه نگرفته‌اند باید زكات فطره را بپردازند. زكات فطره یك واجب جداگانه‌ای است و باید ادا شود.
زكات فطره سربازان در پادگان‌ها، پرستاران در بیمارستان‌ها، افرادی كه در شیفت كاری هستند و امثال این‌ها برعهده‌ی كیست؟
اگر مخارج خودشان را خود تأمین می‌كنند برعهده‌ی خودشان است و اگر نان‌خور مثلاً پدر هستند، برعهده‌ی كسی هست كه خرجی آن‌ها را می‌پردازد.
اگر كسی در شب عید فطر مهمان شخص دیگری بود، آیا زكات فطره‌ی او برعهده‌ی میزبان و صاحب‌خانه است؟
اغلب فقها و مراجع تقلید و از جمله رهبر معظم انقلاب نظرشان این است كه اگر نان‌خور آن فرد محسوب نشود زكات فطره برعهده‌ی میزبان نیست بلكه برعهده‌ی خود فرد است. البته معمولاً مهمانی كه یك شب دعوت شده است نان‌خور محسوب نمی‌شود.
ميزان زكات فطريه سال 91
آیت‌الله مکارم‌شیرازی ، میزان زکات فطره امسال را بر مبنای قوت غالب مردم اعلام کرد.
مسئول دفتر این مرجع تقلید با اعلام این خبر اظهار داشت : با توجه به اهمیت زکات فطره و ضرورت آگاه شدن مردم از میزان آن ، آیت‌الله مکارم شیرازی ، میزان زکات فطره را بر اساس قوت غالب هر فرد تعیین کرد.
ترابعلی دولتمند افزود : بر این اساس ، اگر قوت غالب خانواده ای گندم باشد ، میزان زکات فطره به ازای هر نفر، 2 هزار و 500 تومان خواهد بود.
وی ابراز داشت : اگر قوت غالب خانواده‌ای برنج باشد ، میزان زکات فطره به ازای هر نفر ، 7 هزار تومان خواهد بود.
زکات فطره باید شب اول ماه شوال که همان روز آخر ماه رمضان است کنار گذاشته شده و پس از اقامه نماز عید فطر به فرد مستمند داده شود.
وی در زمینه کفاره روزه های عمد و غیر عمد از نظر این مرجع تقلید شیعیان گفت: کفاره روزه غیر عمد مبلغ هزار تومان است که باید به صورت نان تهیه و پرداخت شود، همچنین کفاره روزه عمد مبلغ ۶۰ هزار تومان است.
