رژیم غذایی مفید برای افراد مبتلا به بیماری سلیاک
رژیم غذای مبتلایان به بیماری سلیاک بسته به شدت بیماری از لحاظ پرهیز و نحوه استفاده سایر مواد غذایی متفاوت است.
مبتلایان به بیماری سلیاک بخوانند
«مقادیر بسیار جزئی گلوتن (حتی یک مولکول) به اندازة مقادیر فراوان آن مضر است»
سلیاک نوعی بیماری گوارشی مزمن است که در افراد حساس به گلوتن بروز میکند. گلوتن پرتئینی است که در غلاتی مثل گندم، جو، جوی سیاه و چاودار پیدا میشود و با تأثیر بر پرزهای روده باعث کاهش جذب غذا و در نتیجه بروز علامتهای مختلف میشود. تنها درمان بیماری سلیاک رژیم غذایی فاقد گلوتن برای تمام عمر میباشد.
مبتلایان به سلیاک لازم است بدانند که با رعایت برنامه غذایی و حذف کامل غلات غیرمجاز ذکر شده به طور کامل بهبود مییابند ولیکن باید تا پایان عمر در پرهیز کامل از چنین غلاتی بوده و برنامه غذایی مناسب خویش را رعایت نمایند.
این مطالب جهت کمک به افرادی که نیازمند به رعایت رژیم فاقد گلوتن میباشند تهیه شده است، در این جزوه غذاهای اصلی که شما میتوانید از آنها استفاده کنید و همچنین غذاهایی که مجاز به استفاده از آنها نیستید ذکر شده است، در انتهای آن نیز طرز تهیة نان و یک نوع شیرینی فاقد گلوتن شرح داده شده است.
غذای مناسب بیماران سلیاکی
آنچه مبتلایان به سلیاک باید در مورد تغذیة خود بدانند:
رژیم غذایی در بیماران مبتلا به سلیاک بسته به شدت بیماری از لحاظ پرهیز و نحوة استفاده سایر مواد غذایی متفاوت بوده و فرد باید همواره مورد پیگیری تغذیهای نزد مشاوران تغذیه قرارگرفته و از لحاظ کفایت انرژی و مواد مغذی موجود در برنامة غذایی خود توسط مشاوران تغذیه اطمینان حاصل نماید. این افراد نیاز به انرژی مناسب براساس نیازهای شخصی خود داشته و باید از برنامه غذایی با پروتئین بالا (به میزان 100 تا 120 گرم روزانه برای بالغین و 3 تا 4 گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن برای کودکان) برخوردار باشند. همچنین مایع بصورت روزانه توصیه میشود که مشاور تغذیه با توجه به وضعیت جسمانی بیمار به تدریج چربی رژیم غذایی به میزان بیشتری در نظر میگیرد.
فرد مبتلا به سلیاک لازم است بداند که نسبت به پروتئین کلیه غلاتی که بطور معمول از آنها نان تهیه میشود نظیر گندم، جو، جوی سیاه و چاودار، عدم تحمل دارد. لذا به هیچ وجه مجاز به مصرف چنین غلاتی نمیباشد مانند انواع نانهای معمولی، ماکارونی و اسپاگتی، انواع کیک و بیسکویتهای معمولی و انواع کلوچه ها، همچنین مصرف کلیه محصولات غذایی که در تهیه آنها از اینگونه غلات استفاده شده است، ممنوع میباشد مانند سوسیس، کالباس و سوپهای آماده، حتی اگر مشکوک به استفاده از آرد این غلات در تهیه و پخت برخی از غذاها میباشد، باید از آنها استفاده ننماید بنابراین سوپهای آماده و سسهایی که در رستورانها عرضه میشوند و حتی سبزیجات پخته شده در رستورانها ممنوع میباشد.
بهتر است در هنگام خرید خوراکیها به مواد غذایی مورد استفاده درتهیه آنها دقت نموده و آنهایی را که شامل غلات و آردهای ممنوعه هستند، استفاده نکنید.
غذاهایی که حاوی گلوتن میباشد و باید از آنها پرهیز کرد:
-تمام غذاهایی که معمولاً حاوی گندم و جو، جو دوسر و گندم سیاه یا چاودار و آرد آنها.
-انواع نانهای معمولی، نان خشک، بیسکویت، باگت، نان سفید و سیاه.
-کلیه گوشتهای کنسرو شده، سوسیس، کالباس، کتلت، کباب کوبیده رستورانها، شنیسل گوشت و مرغ، ماکارونی، رشتهفرنگی، غذاهای حاوی جو، شوربا، فرنی، با آردهای فوق.
-سس سفید و سس گوجه فرنگی، نشاسته گندم.
-قهوه فوری، نسکافه، شیر شکلات، نشاسته گندم.
-کلیه شیرینیهای تهیه شده با آرد گندم، گز، سوهان، حلوا، ترحلوا، شکلات و بعضی از انواع آب نبات، کمپوت و انواع مواد غذاییکنسرو شده و کلیه غذاهایی که با آرد غیرمجاز تهیه شود.
-چیپس سیب زمینی، کشک، مارگارین، سرکه سفید، سسهای آماده.
-شکر قهوهای، آجیل بوداده، دارچین.
-ویفرها و انواع بیسکویت.
غذای مناسب بیماران سلیاکی
نکته:
بهتر است در ماههای ابتدایی رعایت رژیم فاقد گلوتن از مصرف شیر و فرآوردههای حاوی شیر جلوگیری کرد.
هرگاه به غذایی مشکوک بودید بهتر است مصرف نکنید.
نکته:
در صورتی که فرد مبتلا دچار اسهال میباشد، مصرف شیر برای دو ماه اول درمان ممنوع میباشد و بجای استفاده از شیر، فرد میتواند از ماست جهت تأمین نیازهای مواد معدنی و پروتئینی خود استفاده نماید و پس از رفع و بهبود اسهال میتوان از شیر به تدریج در برنامه غذایی خود استفاده نماید.
چون در مبتلایان به سلیاک کمبود اسیدفولیک، آهن، ویتامین B12 و نیز کلسیم شایع میباشد. رژیم غذایی این افراد باید از نظر دارا بودن چنین مواد معدنی و ویتامینهایی غنی باشد و در صورت لزوم از قرص آهن، اسید فولیک و مولتی ویتامین استفاده شود.
نمونهای از رژیم فاقد گلوتن که بیمار مبتلا به سلیاک میتواند از آنها استفاده نماید:
آشامیدنیها: چای، آب، شیر بدون چربی و یا کم چربی، نوشابههای غیرالکلی
نانها، غلات و حبوبات: نان ذرت یا تهیه شده با آرد ذرت، بلال، سیبزمینی، برنج، عدس، لوبیای قرمز و در حالت بهبود انواع حبوبات بصورت کامل (افراد مبتلابه سلیاک میتوانند از ذرت و یا آرد برنج، انواع شیرینیها و رشته را تهیه نموده و مصرف کنند که در پایان طرز تهیه 2 مورد از آنها شرح گردیده است.)
پنیر و تخم مرغ: پنیر کم چرب و پاستوریزه، تخم مرغ به هر شکل
دسرها :میوه، بستنی خانگی، ژلاتین ساده یا با میوه، دسرهای تهیه شده با آرد ذرت
میوه و سبزی: میوه بصورت پخته و تازه در صورت تحمل و طبق توصیه مشاور تغذیه و نیز سبزیهای پخته یا کنسرو شده (آلو، گوجه، عصارة آنها و میوهها با پوست و هسته در ابتدا توصیه نمیشوند)
گوشتها: انواع گوشتهای بیچربی، کم چربی بصورت کباب شده یا بخارپز، ماهی و مرغ
سوپها :انواع سوپهای تهیه شده با آرد ذرت یا برنج و فرنی با آرد برنج
شیرینیها :انواع شیرینیهای تهیه شده از سیب زمینی، آرد برنج و ذرت، عسل، مربا، مارمالاد، شکر و شربتها
آجیلجات: بادام، پسته، گردو، فندق، آفتابگردان و بطور کلی تمام آنها در صورت عدم بروز اسهال و تحت نظر مشاور تغذیه
نکته:
درمیان انواع تنقلاتی که از غلات تهیه شدهاند، برشتوک به دلیل اینکه از ذرت تهیه شده است، مجاز میباشد و چیپس در صورتی که از آرد غلات ممنوعه عاری باشد نیز مجاز میباشد. لازم به ذکر است که خمیردندانCrest فاقد گلوتن میباشد.