رادیولوژی در بارداری | خطرات رادیولوژی در دوران بارداری و عوارض آن برای جنین

همه می دانند که رادیولوژی برای بدن مضر است و خطر دارد ولی این خطرات برای زنان باردار که نسبت به سلامت جنین بسیار حسس هستند جدی تر است. در این مطلب خطرات رادیولوژی در دوران بارداری را بررسی می کنیم.

خطرات و عوارض رادیولوژی برای زن باردار و جنین

دوران بارداری یک از حساس ترین دوران زندگی هر زنی است. پس باید سعی کنید از انجام کارهایی که برای سلامتی خود و جنین خطرناک است دوری کنید. یکی از این موارد رادیولوژی است که باید با مشورت پزشک انجام شود زیرا خطرات رادیولوژی برای جنین زیاد است.

زنان باردار در صورت نیاز به انجام تصویربرداری و گرافی رادیولوژی باید نکاتی را رعایت کنند تا به جنین آنها آسیبی وارد نشود.
خیلی از مادران جوان نخستین بارداری خود را تجربه می کنند و نمی دانند اگر در این دوران نیاز به رادیوگرفای و تصویربرداری پیدا کنند، چه باید بکنند. رادیولوژی انواع مختلفی دارد و داروهایی هم برای انجام آن حین و قبل از تصویربرداری فرد مصرف می کند. بهتر است زن باردار آگاهی های لازم در مورد خطرات رادیولوژی را بداند و زمان مناسب و نحوه انجام آن را هم بداند تا میزان ریسک صدمه دیدن جنین به پایین تر حد ممکن برسد. دکنر زارع پور، متخصص زنان و علی ظریفت کارشناس رادیولوژی در این مورد توضیحاتی را ارائه داده اند.

در این شرایط جای نگرانی نیست

در سونوگرافی های تشخیصی از انتقال امواج صوتی با فرکانس های مشخص استفاده می شود. سونوگرافی شکلی از پرتوتابی است که باعث انتقال انرژی می شود و در شدت های بسیار بالا احتمال آسب دیدگی بافت های انسان بر اثر حرارت وجود دارد. با این وجود در محدوده کم شدت تصویربرداری سونوگرافی، استفاده از این روش هیچ نوع خطری برای جنین ندارد ولی در سونوگرافی های داپلر و رنگی از شدت های بالاتر انرژی استفاده می شود. با وجود این در این موارد هم در صورت استفاده از پالس های کم شدت، هیچ گونه اثر جنینی رخ نمی دهد.

تجهیزات سونوگرافی باید مجهز به نمایشگر ویدیویی میزان انرژی باشد تا از استانداردهای تعیین شده فراتر نرود. در این موقعیت و به شرط رعایت استانداردهای لازم خطری جنین را تهدید نمی کند. اگ این شاخص ها کمتر از محدوده خطر باشد هیچ گونه آسیبی در پی نخواهد داشت. با این حال منطقی به نظر می رسد از سونوگرافی فقط در موارد ضروری مورد تجویز پزشک استفاده نشود.

بیشتر : رابطه جنسی زمان بارداری باعث سقط جنین می شود؟

بیشتر روش ها بی خطرند

روش های تصویربرد اری که د ر د وران بارد اری به عنوان اقد امات کمکی برای تشخیص و د رمان مورد استفاد ه قرار می گیرند ، شامل سونوگرافی و راد یوگرافی هستند که میان این روش ها راد یوگرافی بیشترین نگرانی را به همراه د ارد . برخی از این اقد امات قبل از تشخیص مراحل نخست بارد اری انجام می شود ولی خوشبختانه اکثر روش های راد یوگرافیک تشخیصی با خطر همراه نیستند .

آثار قطعی و تصاد فی اشعه

تماس با اشعه ایکس ممکن است د ر اثر ایجاد اضطراب د ر بیمار یا پزشک، سبب سقط د رمانی بی مورد شود و ربطی به اشعه ند ارد . آثار بیولوژیک اشعه ایکس د ر اثر نوعی واکنش الکتروشیمیایی به وجود می آید که ممکن است سبب آسیب بافتی شود . اشعه د ر د وزهای زیاد می تواند سبب مشکلات ژنتیک و خطرهای تولید مثل د ر جنین شود که یکسری از آنها آثار قطعی هستند که ممکن است موجب ناهنجاری های ماد رزاد ی، محد ود یت رشد جنین، عقب ماند گی ذهنی و سقط شوند و د یگری آثار تصاد فی است که ممکن است سبب بیماری های ژنتیک و سرطان زایی شوند .

دوز اشعه را چه چیز مشخص می کند

هنگام محاسبه د وز پرتوهای اشعه ایکس باید عوامل متعد د ی د ر نظر گرفته شوند از جمله نوع بررسی تشخیصی، نوع و عمر د ستگاه، فاصله عضو هد ف از منبع اشعه، ضخامت عضوی از بد ن که اشعه از آن عبور می کند و روش یا تکنیک مورد استفاد ه برای مطالعه. د ر بررسی، آن د سته از اعضای بد ن ماد ر که بیشترین فاصله را از رحم د ارند مانند سر، د وز بسیار اند کی به جنین می رسد . هنگامی که می خواهیم د ر مورد د وز راد یاسیون د ر یک مورد خاص تصمیم گیری کنیم، باید از مشاوره با متخصص فیزیک پزشکی بهره بگیریم.

رادیولوژی کد ام عضو پرخطر است

د ر د وران بارد اری راد یوگرافی قفسه سینه رایج ترین مطالعه محسوب می شود که د ر موارد استفاد ه از آن، تماس جنین با اشعه بسیار اند ک است ولی راد یوگرافی شکم با د وز بالاتری همراه است چون جنین مستقیما د ر معرض تابش قرار می گیرد . د ر عکس های رنگی کلیه چون تعد اد زیاد ی عکس گرفته می شود د وز بالایی از اشعه به جنین وارد می شود . د ر اکثر راد یوگرافی هایی که د ر پی تصاد فات و ضربه استفاد ه می شوند مانند اند ام ها، جمجمه و د ند ه ها، د وز اند کی از اشعه به جنین می رسد چون فاصله زیاد ی از جنین د ارد . مطالعات نشان می د هد که بیشترین افزایش خطر عقب ماند گی ذهنی شد ید مربوط به تماس با اشعه د ر هفته های 8 تا 15 است. د ر جنین انسان که سن آن کمتر از 8 هفته یا بیش از 25 هفته است، د ر د وزهای بالاتراشعه هم، افزایش ثابت شد ه عقب ماند گی ذهنی د ید ه نشد ه است.

اگر بعد از رادیوگرافی متوجه شد ید بارد ارید …

اگر بعد از انجام راد یوگرافی فرد ی متوجه بارد اری اش شود ، نباید کار خاصی انجام د هد . اگر ماد ری همچنان نگران سلامت جنین خود است و حتی به سقط جنین فکر می کند باید از پزشک متخصص بخواهد مقد ار اشعه تابید ه شد ه را مشخص کند . بهتر است بیشتر از 5 واحد اشعه به بد ن ماد ر تاباند ه نشود و د ر بیشتر موارد میزان اشعه کمتر از این مقد ار است.

قانون 10 روز کد ام است؟

علی طریقت نیا، کارشناس راد یولوژی:قانونی د ر راد یولوژی د ر مورد زنان بارد ار مطرح است که به آن «قانون 10 روز» گفته می شود . منظور از این قانون جلوگیری از تابش اشعه به جنینی است که تازه تشکیل شد ه باشد و د ر زنانی مطرح می شود که د ر سن باروری بود ه و به هیچ وجه از روش های ضد بارد اری استفاد ه نمی کنند . این قانون از نظر زمان بند ی شامل روزهایی است که پس از تخمک گذاری پیش می آید . به عنوان مثال اگر خانمی سیکل 28 روزه د اشته باشد چون تخمک گذاری او به طور معمول د ر روزهای 2±14 انجام می شود ، اعتقاد براین است که 14 روز اول بارد اری بهترین زمان برای تهیه راد یوگرافی های غیراورژانسی از ناحیه لگن و شکم بیمار بارد ار است. د ر افراد با سیکل 30روزه یا 26 روزه زمان تخمک گذاریمتغیر بود ه و زمان تخمک گذاری این افراد به ترتیب2± 15 ،2 ± 13 است. به طور کلی از شروع عاد ت ماهانه تا 10 روز بعد می توان با خیال راحت راد یوگرافی کرد که به قانون 10 روز مشهور است.

قانون 28 روز چه می گوید ؟

در حال حاضر قانون 28 روز جایگزین قانون 10 روز شد ه است. طبق این قانون، از شروع عاد ت ماهانه تا 28 روز می توان تابش گیری انجام د اد که د ر راستای قانون همه یا هیچ است. به این معنی که د ر این مقطع تابش گیری یا باعث مرگ جنین یا زند ه ماند ن آن بد ون هیچ آسیبی می شود .

این موارد را رعایت کنید

* د ر صورت اصرار پزشک مبنی بر انجام راد یوگرافی یا اورژانسی بود ن ضمن اطلاع به پزشک مربوطه، حد اکثر مراقبت و محفاظت بیمار د ر برابر اشعه باید به عمل آید .

* از جمله موارد حفاظتی که باید به آن توجه د اشت این است که راد یوگرافی از بیمار د ر10 روز اول قاعد گی انجام شود .

* از پوشش سربی تا آنجا که برای تصویر اختلال ایجاد نکند ، استفاد ه شود و با پرتو محد ود و افزایش فاصله تیوب انجام شود .

* از پزشک بخواهید حتی الامکان از روش های د یگر تصویربرد اری که بد ون اشعه ایکس است، استفاد ه کند .

* د ر صورت بارد اری حتما عبارت « lmp» را روی برگه د رخواست راد یولوژی ذکر کنید .

بخوانید : آیا سونوگرافی هنگام بارداری خطر دارد؟