راهنمای سفر نوروزی به استان فارس و شیراز
در ادامه مقالات راهنمای سفر نوروزی این بار جاذبه های گردشگری استان فارس و شیراز را بررسی می کنیم.
استان فارس از استان‌های جنوبی کشور است که به دلیل وجود جاذبه‌های متعدد تاریخی، طبیعی و مذهبی همواره یکی از پرطرفدارترین مقاصد گردشگری برای مسافران داخلی و خارجی بوده است. این استان پهناور در بخش جنوبی کشورمان قرار گرفته است و قدمتی بسیار طولانی دارد. فارس از دیرباز مورد توجه حاکمان سرزمین پهناور ایران بوده است.
آب و هوای فارس
استان فارس سه ناحیه‌ی آب و هوایی مشخص دارد. ناحیه کوهستانی شمال، شمال غرب و غرب، که زمستانهای سرد و بهار و تابستانی ملایم و دلنشین دارد. ناحیه‌ی مرکزی که در زمستان‌ها آب و هوای نسبتاً معتدل و تابستان‌ها هوایی گرم و خشک دارد. شهرهایی مثل شیراز، فسا، فیروزآباد و کازرون از جمله شهرهای این ناحیه هستند. ناحیه‌ی جنوب و جنوب غرب، که در زمستان‌ها معتدل و تابستان‌ها بسیار گرم است. البته در فصل بهار اکثر نواحی استان فارس آب و هوای بهاری مطلوبی دارند و شاید فقط کمی در بخش جنوبی احساس گرما کنید.
در ادامه باکجارو همراه باشید تا نگاهی گذرا به جاذبه‌ها و اطلاعات گردشگری شهر شیراز، مرکز استان فارس، داشته باشیم.
هتل و مهمانسرا
اقامت در اتاق‌های یک تخته‌ی هتل‌های لوکس شهر شیراز مانند هتل بزرگ شیراز، هتل چمران، هتل هما و هتل پارس حداقل شبی ۲۲۰.۰۰۰ تومان برای شما هزینه خواهد داشت. البته انتخاب‌های اقتصادی‌تری هم برای شما وجود دارند، به عنوان مثال شما می‌توانید برای اقامت هتل سنتی نیایش شیراز را انتخاب کنید که قیمت اتاق یک تخته‌ی آن شبی ۷۸.۰۰۰ تومان است. کمترین قیمت هتل در شهر شیراز مربوط به هتل ساسان با شبی حدود ۶۰.۰۰۰ تومان برای هر شب است. اگر دوست دارید در مرکز شهر اقامت داشته باشید تا دسترسی بهتری به مکان‌های تاریخی این شهر داشته باشید هتل‌های زیادی در خیابان‌های زند و رودکی شیراز وجود دارند.
حمل و نقل
تقریباً همه نوع وسایل حمل و نقل عمومی در شیراز در دسترس شما است. متروی شهر شیراز از ساعت ۶:۴۰ صبح آغاز به کار کرده و آخرین قطار آن هر شب راس ساعت ۲۲:۰۰ حرکت می‌کند.
تمام مکان‌های شهر با اتوبوس در دسترس شما خواهد بود و اگر تمایل به استفاده از تاکسی داشته باشید، سامانه‌های تلفنی بیسیم مثل تاکسی ۱۳۳ در تمام ساعات شبانه‌روز در هر نقطه‌ای از شهر که باشید به شما خدمات می‌دهند. استفاده از تاکسی‌های عبوری سطح شهر هم یکی دیگر از راه‌های آسان برای حمل و نقل می‌باشد.
جاذبه‌های گردشگری
حرم احمد بن موسی (ع)، شاهچراغ
آرامگاه احمد بن موسی بن جعفر (ع)، برادر بزرگوار امام رضا (ع) در شیراز است که به سومین حرم اهل بیت در ایران شهرت یافته است. این آرامگاه در دوران اتابکان فارس در سده‌ی ششم هجری قمری ساخته شده است و گنبد و بارگاه آن دارای کاشی کاری‌های زیبایی است. درون حرم با به کار بردن آیینه‌های ریز به سبکی هنرمندانه آیینه‌کاری شده و انواع خطاطی‌های زیبای فارسی و عربی تزئین کننده‌ی نمای اطراف آینه‌ها و کاشی‌ها است. شاهچراغ در مجاورت میدان احمدی شیراز واقع شده است و سالانه میزبان هزاران زائر است.
آستان مقدس علی بن حمزه
حضرت علی بن حمزه (ع) پسر فرزند بزرگوار امام موسی کاظم (ع) هستند. پدر ایشان حمزه (ع) در حرم شاه عبدالعظیم مدفون هستند. ایشان به همراه کاروان احمد بن موسی (ع) جهت یاری عموی خویش، امام رضا (ع)، از مدینه رهسپار خراسان شدند اما در نهایت توسط قتلغ خان، حاکم وقت فارس، به شهادت رسیدند. آرامگاه علی بن حمزه در دوره‌ی دیلمیان به دست «امیر عضدالدوله دیلمی» احداث شد. این آرامگاه در حال حاضر در خیابان حافظ شیراز قرار دارد.
باغ دلگشا
در مجاورت آرامگاه سعدی و در محله‌ی دلگشا باغی زیبا با ساختمانی باشکوه در مرکز آن قرار دارد. دلگشا یکی از باغ‌های تاریخی شیراز است که پیشینه‌ی آن به دوران پیش از اسلام و زمان فرمانروایی ساسانیان می‌رسد و نخستین کلاه فرنگی ایران در این باغ به ثبت رسیده است. عمارت موجود در این باغ مربوط به دوره‌ی قاجاریه است که به سبک معماری کاخ‌های ساسانی بیشاپور ساخته شده است. مساحت باغ ۵.۷ هکتار است و سراسر آن را درختان نارنج و پرتقال فرا گرفته است. آبی که از چشمه‌ی قنات آرامگاه سعدی جاری می‌شود از جوی‌های این باغ می‌گذرد.
باغ موزه‌ی شیراز
باغ نظر، عمارت کلاه فرنگی، آرامگاه وکیل یا باغ حکومتی نام یکی از ابنیه‌ی تاریخی دوره‌ی زندیه در شیراز است. این بنا یک عمارت هشت ضلعی است که کریم خان زند در میان باغ نظر شیراز ساخت. این عمارت در آن زمان میزبان میهمانان و سفیران خارجی بود و مراسم رسمی و اعیاد گوناگون در آن برگزار می‌شد. چهار آب‌نما در چهار سوی ساختمان عمارت کلاه فرنگی قرار داشته که آب‌نمای شمالی در مسیر خیابان زند قرار گرفت و تخریب شد. عمارت خورشید در دوران قاجار در این باغ احداث شد. کریم خان زند در این مکان به خاک سپرده شده است.
نارنجستان قوام
مجموعه‌ی قوام در دوره‌ی قاجار و بین سال‌های ۱۲۵۷ تا ۱۲۶۷ تکمیل شد. این مجموعه شامل یک حمام گچینه، حسینیه‌ی قوام، مکتب‌خانه‌ی قوام، اندرونی قوام (خانه‌ی زینت الملک)، دیوان‌خانه، حمام اختصاصی و اصطبل و زنجیرخانه بود که تعدادی از آن‌ها اکنون از بین رفته‌اند. در سال‌های اخیر زیرزمین ضلع شمالی نارنجستان مرمت شده و به عنوان موزه مورد استفاده قرار می‌گیرد. این باغ در محله‌ی بالاکفت و در خیابان لطفعلی خان زند قرار دارد.
مسجد نصیر الملک
مسجد نصیرالملک یکی از مساجد قدیمی شیراز است که در کوچه‌ی نصیر الملک محله‌ی گود عربان واقع در جنوب خیابان لطفعلی خان زند و در نزدیکی شاه چراغ قرار دارد. پیشینه‌ی این مسجد به دوران قاجار و سال ۱۲۹۳ می‌رسد. این مجموعه شامل یک منزل، تالار آیینه، مسجد، آب انبار و حمام می‌باشد. شبستان مسجد دارای ستون‌هایی شبیه به ستون‌های شبستان مسجد وکیل می‌باشد و پنجره‌های آن با شیشه‌های رنگی پوشیده شده که سبب می‌شود با تابش نور خورشید فضای شبستان پر از رنگ شود. به همین دلیل این مسجد به مسجد رنگ هم شهرت دارد.
گردشگاه میان کتل
این منطقه‌ی حفاظت شده در جنوب غربی شیراز و در جنگل‌های «میان بند» قرار گرفته است. این منطقه پوشیده از درختان بلوط و زیستگاه گوزن زرد است و در جاده‌ی قدیم شیراز به کازرون و در فاصله‌ی ۱۸ کیلومتری دشت ارژن واقع شده است. برای رسیدن به این منطقه باید ۱۴ کیلومتر جاده‌ی خاکی را طی کنید. به دلیل وجود درختان متعدد و آب و هوای معتدل کوهستانی، این منطقه در تمام فصول سال مورد استقبال گردشگرها است. انواع حیوانات اهلی و وحشی، از جمله خرس در این منطقه‌ی حفاظت شده زندگی می‌کنند.
پارک ملی بمو
این پارک که یک منطقه‌ی حفاظت شده است، نام خود را از کوه بمو گرفته و در ۱۰ کیلومتری شمال شهر شیراز در بخش زرقان واقع شده است. پارک ملی بمو در سال ۱۳۴۱ تحت عنوان منطقه‌ی شکار ممنوع با وسعتی حدود صد هزار هکتار ایجاد شد. پستاندارانی مانند پلنگ، پازن، گربه‌ی وحشی و کفتار از حیوانات این منطقه هستند. از این نظر تنوع جانوری و گیاهی این پارک پس از پارک‌های ملی گلستان و ارومیه در مقام سوم اهمیت است.
حافظیه
آرامگاه خواجه شمس‌الدین محمد بن بها‌ءالدین حافظ شیرازی معروف به لسان الغیب، شاعر بزرگ سده‌ی هشتم، یکی از مشهورترین مکان‌های تاریخی شهر شیراز است. حافظیه از دو صحن شمالی و جنوبی تشکیل شده که این دو صحن توسط تالاری به طول ۵۶ متر و عرض ۸ متر از یکدیگر جدا شده‌اند، ۲۰ ستون سنگی به ارتفاع ۵ متر، پایه‌های این تالار باشکوه هستند.
آرامگاه حافظ اولین بار در سال ۸۵۶ هجری قمری، یعنی ۶۵ سال پس از وفات او، به دستور شمس‌الدین محمد یغمایی وزیر حاکم وقت فارس بنا شد. طی سال‌ها، این آرامگاه بارها توسط حاکمان و فرمانروایان بعدی تخریب یا مرمت شد و بالاخره در سال ۱۳۱۴ به همت اداره‌ی فرهنگ فارس و با طرح آندره گدار فرانسوی که به سبک معماری زندیه طراحی شده بود آرامگاه حافظ با بنایی که امروز وجود دارد جایگزین شد. در سال ۱۳۸۶ اولین مرمت جدی و بازسازی بخش‌های خراب ساختمان‌های اطراف و همچنین متصل کردن مقبره و باغ‌های مجاور به مجموعه‌ی حافظیه در دستور کار قرار گرفت.
سعدیه
سعدیه، آرامگاه ابو محمد مُصلح‌الدین بن عبدالله، ملقب به استاد سخن و شیخ اجل، محل زندگی و دفن سعدی شاعر بزرگ ایرانی است. آرامگاه در انتهای خیابان بوستان قرار دارد. در اطراف مقبره، قبور زیادی از بزرگان دین وجود دارد که بنا به وصیت خود در آنجا دفن شده‌اند. این مکان در ابتدا خانقاه سعدی بود که اواخر عمر را در آن می‌گذارند و پس از مرگ در همانجا دفن شد. اولین بار در سده‌ی هفتم توسط «شمس‌الدین محمد صاحب دیوانی» مقبره‌ای بر قبر سعدی ساخته شد اما در سال ۹۹۸ این مقبره به دستور حاکم وقت فارس تخریب شد. در سال ۱۱۸۷ هجری قمری به دستور کریم خان زند، مجدداً بنایی بر مزار او ساخته شد. اما ساختمان جدید مقبره‌ی سعدی در سال ۱۳۳۰ توسط محسن فروغی طراحی شد. گنبد فیروزه‌ای مقبره بر ۸ ستون سنگی قهوه‌ای رنگ استوار است و نمای ساختمان از بیرون به شکل مکعب اما داخل آن هشت ضلعی است و با دیوارهایی از جنس مرمر پوشیده شده است که سنگ قبر درست در وسط آن قرار دارد. در جلوی رواق مقبره حوض سکه قرار دارد که مردم برای گرفتن حاجت در آن سکه می‌اندازند. در عمق ده متری صحن آرامگاه قناتی وجود دارد که آب آن به حوض ماهی هشت ضلعی می‌ریزد.
دروازه قرآن
اگر از راه زمینی و از سمت اصفهان وارد شهر شیراز شوید، دروازه قرآن اولین بنایی که با آن روبرو می‌شوید دروازه قرآن است. این دروازه در زمان «عضدوالدوله‌ی دیلمی» ساخته شد و قرآنی در آن جای دادند تا مسافران با گذر از زیر آن متبرک شوند. در دوره‌ی کریم خان زند این دروازه بازسازی شد و دو جلد قرآن بزرگ نفیس در اتاقک بالای آن جای داده شد. در سال ۱۳۱۵ دروازه به دستور رضا خان تخریب شد اما مجدداً در سال ۱۳۲۸ توسط یکی از بازرگانان شیراز دروازه‌ای جدید ساخته شد که نسبت به دروازه‌ی قبلی مقداری بزرگتر و عریض‌تر بود. دو قرآن دوره‌ی زندیه که به «قرآن هفده من» معروف هستند، هم اکنون در موزه‌ی پارس نگهداری می‌شوند.
ارگ کریم خان
ارگ کریم خان در مرکز شهر شیراز و در مجاورت میدان شهرداری قرار دارد. همانطور که از نام مکان پیدا است، ارگ در دوره‌ی زندیه، بین سال‌های ۱۷۶۶ تا ۱۷۶۷ میلادی، و به عنوان مکانی برای زندگی کریم خان زند ساخته شد. در زمان سلسله‌ی پهلوی این مکان به زندان تبدیل شد و به همین خاطر آسیب‌هایی به آن وارد شد.
بنای ارگ ترکیبی از دو معماری مسکونی و نظامی است. بخش درونی آن با ایوان‌ها و اتاق‌های نقاشی شده، آب‌نماها و باغچه‌های فراوان تزئین شده و از ظرافت خاصی برخوردار است. همچنین چهار برج و بارو در چهار گوشه‌ی آن وجود دارد که نقش دفاعی را بر عهده داشته‌اند.
حمام وکیل
حمام وکیل در دوره‌ی زندیه و به دست کریم خان زند ساخته شد. این حمام بزرگ از پیشرفته‌ترین اصول معماری زمان خود برخوردار بود. سربینه‌ی حمام یک هشت ضلعی منتظم است که هشت ستون یکپارچه‌ی سنگی در وسط سقفی گنبدی قرار گرفته‌اند. گرمخانه‌ی آن با سنگ فرش پوشیده شده و در زیر آن دالان‌هایی باریک وجود دارد که هوای گرم و بخار آب از در زیر آن جریان داشت تا کف حمام زودتر گرم شود. این حمام در مرکز شهر شیراز و در نزدیکی بازار وکیل قرار دارد.
مسجد وکیل
مسجد وکیل که از نظر معماری و هنری اهمیت بسیار بالایی دارد، مسجدی دو ایوانی و دارای دو شبستان شرقی و جنوبی است که پیشینه‌ی آن به دوران زندیه می‌رسد. شبستان جنوبی این مسجد دارای ۴۸ ستون سنگی مارپیچ و یکپارچه است که یکی از دیدنی‌ترین مناظر این مسجد را به وجود آورده است. مساحت این شبستان پنج هزار متر است و منبر چهارده پله‌ای آن با یک سنگ مرمر یکپارچه ساخته شده است. در سمت شمالی مسجد هم طاق بلندی وجود دارد که به طاق مروارید معروف است.
سرای مشیر
در مجاورت خروجی ضلع جنوب شرقی بازار وکیل جنوبی یکی از قدیمی‌ترین بازارهای شیراز به نام سرای مشیر یا سرای گلشن قرار دارد که مربوط به دوره‌ی قاجاریه است. بسیاری به دلیل نزدیکی این بازار به بازار وکیل به اشتباه این دو را یکی می‌دانند. این بنا معماری فوق‌العاده ای دارد، حیاط بزرگی که در وسط ساختمان هشتی این بنا قرار دارد به زیبایی‌های آن افزوده است. اگر عاشق صنایع دستی، زیورآلات دست ساز سنتی نقره و طلا یا عتیقه‌جات هستید، بازدید از سرای مشیر را در برنامه‌ی سفر خود قرار دهید.
بازار وکیل
این بازار زیبا در کنار میدان شهرداری شیراز و در نزدیکی ارگ کریم خان جای گرفته است. بازار وکیل از مشهورترین و زیباترین بازارهای سنتی ایران است که پیشینه‌ی آن به دوران زندیه برمی‌گردد. بنای بازار با استفاده از مصالح گچ، آجر و آهک ساخته شده که روی پایه‌هایی از تخته سنگ‌های تراشیده قرار گرفته است. چهار بازار از چهار طرف سقف چهار سوق بلند و زیبای آن منشعب می‌شوند. این بازار هنوز هم به عنوان مرکز اقتصادی شیراز فعال است و انواع و اقسام کالاها در آن یافت می‌شود.
خانه‌ی زینت الملک
این خانه از آثار به جای مانده از دوران قاجار است و به دلیل سکونت زینت الملک قوامی، دختر قوام الملک چهارم، به این نام معروف است. سقف تمام ا تاق‌های این خانه از جنس چوب است که با نقاشی‌هایی تزئین شده‌اند. این خانه در خیابان لطفعلی خان زند و در مجاورتنارنجستان قوام واقع شده است و به وسیله‌ی یک راهروی زیرزمینی به آن مرتبط است. زیرزمین این خانه به موزه‌ی مشاهیر فارس تبدیل شده که مجسمه‌هایی از مشاهیر فارس در آن وجود دارد.
موزه‌ی تاریخ طبیعی و تکنولوژی دانشگاه شیراز
این موزه که تاسیس آن به اسفند ماه ۱۳۵۳ بازمی‌گردد در بلوار مدرس شیراز قرار دارد. بخش جانورشناسی آن ۲۵۰۰ نمونه از بی‌مهرگان و مهره‌داران را به نمایش می‌گذارد و در بخش گیاه‌شناسی بیش از ۶۰ گونه‌ی دارویی وجود دارد. در بخش زمین‌شناسی آن هم فسیلی ماهی به قدمت ۷۰ میلیون سال و همچنین فسیل‌ها و کانی های دیگری موجود است. این موزه بخش‌های دیگری از قبیل آناتومی، تکنولوژی، هنر، کارگاه فنی و تاکسیدرمی هم دارد.
باغ هفت تنان
یکی از قدیمی‌ترین اماکن تاریخی شیراز است که اگرچه پیشینه‌ی آن به سده‌های پیش از دوران حکومت زندیه بازمی‌گردد، اما عمارت موجود در آن مربوط به دوره‌ی کریم خان است. علت نام‌گذاری این مکان، وجود هفت قبر از هفت عارف بزرگ در این باغ است که کریم خان زند روی هرکدام سنگ بزرگ بدون کتیبه‌ای گذاشته است.
باغ ارم
باغ ارم یک باغ ایرانی تاریخی است که شامل یک بنای تاریخی و باغ گیاه‌شناسی است. تاریخ ساخت آن احتمالاً به پیش از دوره‌ی سلجوقیان بازمی‌گردد و کریم خان زند نقش مهمی در آبادی و بهسازی آن داشته است. عمارت موجود در باغ هم مربوط به دوره‌ی قاجار است. انواع و اقسام گونه‌های گیاهی از سراسر جهان در این باغ وجود دارد. فضای این باغ بزرگ و زیبا به ویژه در فصل بهار بسیار تماشایی و دلنشین است.
باغ عفیف آباد
باغ عفیف آباد در انتهای خیابان عفیف آباد شیراز قرار دارد و هم اکنون در اختیار ارتش است، اما بازدید از این باغ برای عموم مردم ممکن است. یکی از بزرگترین موزه‌های سلاح خاورمیانه در این باغ وجود دارد و همچنین محیط باغ نمونه‌ای کامل از هنر گل‌کاری ایرانی است. عفیف آباد در دوره‌ی قاجار و در سال ۱۲۸۴ هجری قمری ساخته شد.
مدرسه‌ی خان
مدرسه‌ای تاریخی است که توسط الله وردی خان گرجی و پسرش امام قلی خان در زمان حکومت شاه عباس صفوی بنا شد. این مدرسه در زمان خود مانند یک دانشگاه بود که در آن علومی مثل فقه، حکمت، ادب، نجوم، حساب، هندسه، زمین‌شناسی، جانورشناسی، گیاه‌شناسی و شیمی تدریس می‌شد. ملاصدرا هم به دعوت الله وردی خان به این مدرسه آمد و کتاب‌های زیادی در همین مکان نوشت. محل کنونی این مدرسه در خیابان لطفعلی خان زند است.
باغ جهان‌نما
جهان‌نما یکی دیگر از باغ‌های معروف شیراز است که در خیابان حافظ و در نزدیکی حافظیه قرار دارد. این باغ در سده‌ی هشتم هجری قمری در نهایت آبادانی بود. کریم خان زند در سال ۱۱۸۵ دور این باغ را دیوار کشید و عمارت کوشک را در وسط آن بنا کرد. باغ جهان‌نما در سال ۱۳۸۳ توسط شهرداری شیراز احیا شد و مورد بهره‌برداری قرار گرفت.
مسجد عتیق
مسجد عتیق قدیمی‌ترین مسجد شیراز است که گفته می‌شود در سال ۲۸۱ هجری قمری ساخته شده است. این مسجد از آن زمان تا کنون بارها توسط حاکمان دوران مختلف مورد بازسازی قرار گرفته است. در سمت جنوب مسجد دیواری قرار دارد که به دیوار ندبه مشهور است. وسط حیاط مسجد خدای خانه یا کعبه‌ی ثانی یا بیت‌المقدس قرار دارد. عمارن خدای خانه و ایوان‌های آن ۱۲ متر طول و ۱۰ متر پهنا دارند و اتاق وسط آن از سنگ و گچ ساخته شده است.
کجارو
