کیست پلک چشم چیست + علائم، تشخیص و درمان آن

اطلاعات در باره کیست پلک چشم

کیست پلک تودهٔ کوچک و ملتهبی روی پلک است که علی‌رغم مشکلاتی که به وجود می‌آورد، بدخیم نیست و با مراجعه به پزشک قابل درمان است. این توده‌ها که اصطلاحاً کیست نام دارند، از مایع یا ماده‌ای نیمه جامد تشکیل شده‌اند. علت بروز این توده‌ها، انسداد، التهاب و یا عفونت مجاری خروجی غدد چشم است. کیست پلک انواع مختلفی دارد که با معاینهٔ پزشک نوع آن مشخص شده و بر اساس نوع تشخیص پزشک مورد درمان قرار می‌گیرد. از خطرات این توده‌ها می‌توان به عفونت آنها و ایجاد اختلال در بینایی اشاره کرد.  در بیشتر موارد، این توده‌ها در مدت زمانی کوتاه و بدون اقدام خاصی بهبود می‌یابند اما در صورت عدم بهبودی ممکن است خطرناک باشند؛ بنابراین مراجعهٔ زودهنگام به پزشک و درمان به‌موقع این بیماری از اهمیت زیادی برخوردار است. در ادامه به تشریح این بیماری و روش‌های درمان آن می‌پردازیم.

انواع کیست پلک

• گل‌مژه

گل‌مژه یا آبسه غدد چربی، تودهٔ رایجی است که در اثر التهاب یا عفونت غدد چربی پلک و یا مژه‌ها ایجاد می‌شود. گل‌مژه معمولاً به‌صورت توده‌ای در قسمت بیرونی پلک بروز می‌کند. از مهم‌ترین عوامل ایجاد آن می‌توان به التهاب لبهٔ پلک و لمس چشم با دست آلوده اشاره کرد. این توده علائمی مانند برآمدگی، التهاب، قرمزی، سوزش، و یا احساس وجود جسم خارجی در چشم را به همراه دارد. عمر این توده کوتاه است و معمولاً بعد از 1 تا 3 روز از بین می‌رود، اما اگر بعد از این مدت بهبود پیدا نکرد بهتر است به پزشک مراجعه کنید.

• خال گوشتی

همان‌طور که از اسمش مشخص است، خال گوشتی معمولاً از توده‌های رنگی گوشتی تشکیل شده است که داخل پلک چشم به وجود می‌آید.

• کیست غده عرق

یکی دیگر از کیست‌های رایج، کیست غده عرق است که در اطراف مجرای اشکی چشم ایجاد شده و ظاهری برآمده، گرد و شفاف دارد.

• کراتوز

کراتوز شامل ترکیب کراتین بافت و پوست است که به شکل توده‌های متفاوت بروز می‌کند. از مهم‌ترین علائم ایجاد این کیست، آلودگی ناشی از آرایش چشم است. بنابراین برای پیشگیری از ایجاد کراتوز، باید قبل از خواب آرایش چشم خود را پاک کنید.

• کیست انباشته

این کیست‌ها که رنگی سفید دارند، موجب ورم پلک شده و معمولاً بدون درد هستند. طبق گفته‌ها این نوع کیست‌‌ها خطرناک نیستند اما بهتر است در صورت عدم بهبودی، به پزشک مراجعه کنید.

• شالازیون

این نوع کیست، در اثر انسداد غدد ترشح‌کننده‌ی پلک ایجاد می‌شود و به صورت توده‌ یا توده‌های بزرگ روی پلک ظاهر می‌شود. شالازیون معمولاً به دلیل آلودگی و گرد و خاک به وجود می‌آید و احتمال دارد ابتدا به صورت گل‌مژه و همراه با درد، التهاب و تورم باشد. اگر بیماری شدت نیابد، درد این کیست از بین رفته و خطری بیمار را تهدید نمی‌کند. اما در صورت تداوم بیماری، مراجعه به پزشک و اقدام به درمان ضروری است.

علائم کیست پلک

رایج‌ترین علائم کیست پلک عبارت‌اند از: قرمزی چشم، ریزش مژه، ورم چشم، چربی پلک‌ها، درد یا سوزش چشم، خارش چشم و …

هرکدام از علائم مذکور را داشتید، از مالیدن یا لمس کردن چشم خود بپرهیزید و در صورت تداوم علائم به پزشک مراجعه کنید.

علل بروز کیست پلک

کیست پلک، علل مختلفی دارد که رایج‌ترین آنها عبارت‌اند از: گرد و خاک، آلودگی، عدم رعایت بهداشت، تماس چشم با دست‌های آلوده و یا هر نوع آلودگی، باکتری استافیلوکوک، مواد آرایشی چشم بی‌کیفیت یا تاریخ‌گذشته، عدم پاک کردن آرایش چشم قبل از خواب، بلفاریت یا التهاب پلک طولانی، آلرژِی، عملکرد نامناسب غدد چشمی و…

تشخیص کیست پلک

پس از مراجعه به پزشک برای تشخیص کیست پلک، پزشک با استفاده از یک سواب استفاده می‌کند و از پوسته یا روغن روی پلک برای گرفتن نمونه استفاده می‌کند. پزشک این نمونه را به کار می‌برد تا میزان قارچ، باکتری یا هر چیز مربوط به آلرژی را مورد سنجش قرار دهد.

عوارض کیست پلک

در صورت عدم مراجعه یا مراجعهٔ دیرهنگام به پزشک، کیست پلک می‌تواند عوارض بسیاری داشته باشد که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم:

• از سری مشکلاتی که کیست پلک می‌تواند ایجاد کند، رشد غیرعادی مژه‌ها و یا ریزش آن‌ها است. همچنین کیست پلک در طولانی‌مدت می‌تواند باعث ایجاد لکه روی پلک شود و یا موجب چرخیدن لبه‌های آن به سمت خارج یا داخل شود.
• یکی دیگر از عوارض کیست پلک، ابتلا به بیماری اولسر قرنیه است که درنتیجهٔ کمبود میزان اشک چشم به وجود می‌آید و موجب آسیب‌پذیری فرد در برابر عفونت قرنیه می‌شود.
• کیست پلک همچنین می‌تواند موجب تجمع ترشحات چرب و غیرعادی و نیز دیگر مواد زائد مانند پوسته‌های اضافی در نوار اشکی شود که در طولانی‌مدت باعث خشکی یا اشک‌ریزی بیش از حد چشم می‌شود.

درمان کیست پلک

کیست پلک معمولاً بدون اقدام و یا درمان خاصی از بین می‌رود، اما در برخی موارد برای درمان این بیماری باید از آنتی بیوتیک استفاده کرد و در موارد حاد شخص باید تحت عمل جراحی قرار بگیرد. بهتر از در مراحل اولیه این بیماری و پیش از پیشرفت آن بهداشت شخصی خود را رعایت کنید تا نیاز به درمان خاصی پیدا نکنید. لازم به ذکر است اغلب این کیست‌ها با درمان‌های خانگی بهبود می‌یابند. از جمله این درمان‌ها می‌توان به استفاده از کمپرس آب گرم و شستشوی منظم چشم اشاره کرد. اما در برخی موارد این روش‌ها پاسخگو نبوده و بیمار باید حتماً به پزشک مراجعه کند. پس از مراجعه به پزشک، پزشک چشم را بادقت معاینه کرده و بر اساس شدت بیماری یکی از روش‌های درمانی که در زیر آمده است، را تجویز می‌کند:

• معمولاً پزشک با توجه به محل بیماری، آنتی بیوتیک موضعی تجویز می‌کند. این نوع آنتی بیوتیک می‌تواند به شکل پماد، قطره و یا کرم باشد.
• اگر کیست پلک مزمن یا شدید باشد، پزشک ناگزیر است برای بیمار، به جای آنتی بیوتیک موضعی، آنتی بیوتیک خوراکی تجویز کند.
• همچنین برای بهبود علائم این بیماری از جمله التهاب چشم، پزشک قطره‌ی چشم استروئید برای بیمار تجویز می‌کند که باید به صورت موضعی مورد استفاده قرار گیرد.

لازم به ذکر است، کیست پلک نوعی بیماری مزمن است که حتی در صورت درمان نیز ممکن است دوباره بروز کند، به همین علت برای پیشگیری از این بیماری آزاردهنده بهتر است علاوه بر رعایت بهداشت شخصی، از پلک با اسکراب مراقبت کرد.

کیست پلک در کودکان

کودکان معمولاً به علت عدم رعایت بهداشت شخصی و مراقبت‌های لازم بیشتر در معرض ابتلا به آلرژی و عفونت قرار دارند. بنابراین طبیعی است که بیشتر در معرض ابتلا به کیست پلک قرار بگیرند. به همین دلیل آشنایی با کیست پلک و انواع آن در کودکان می‌تواند به والدین در پیشگیری و درمان آن کمک کند. در ادامه به انواع کیست پلک در کودکان می‌پردازیم:

شالازیون

شالازیون حاصل عفونت مزمن در غده‌های چربی است که در ابتدا در اندازه‌ی کوچک ایجاد شده و با گذشت زمان بزرگ‌تر می‌شود. برای درمان این نوع کیست پلک در کودکان می‌توان از کمپرس آب گرم استفاده کرد. کمپرس آب گرم موجب می‌شود مجاری مسدودشده نرم شوند و به مرور چرک و عفونت موجود در کیست تخلیه شوند. در صورتی که حتی با وجود این اقدامات، کیست بهبود پیدا نکند، کودک باید توسط پزشک معاینه شود و درمان‌های لازم از جمله درمان دارویی شامل پماد و درمان‌های تزریقی و یا عمل جراحی برای او تجویز شود.

گل‌مژه

گاهی کیست پلک به صورت گل‌مژه روی پلک کودکان بروز می‌کند. گل‌مژه به صورت برآمدگی قرمز ظاهر می‌شود، بنابراین اگر چنین چیزی روی پلک کودک خود دیدید، نگران نشوید چرا که خطری جدی کودکتان را تهدید نمی‌کند. البته از درمان به‌موقع آن نیز غافل نشوید تا مشکلی جدی به وجود نیاید. علاوه بر شکل ظاهری گل‌مژه که به آن پرداختیم، خوب است بدانید این توده گاهی دردناک و چرکی است. همچنین می‌تواند موجب ایجاد تشرحات زرد یا سفیدرنگ داخل چشم شود. علت ایجاد آن نیز آلوده شدن غدد چشم توسط عفونت‌های باکتریایی است.

همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، کیست پلک چه برای بزرگسالان و چه کودکان، معمولاً خطری ایجاد نمی‌کند و اکثر اوقات با درمان‌های خانگی و ساده بهبود پیدا می‌کند، اما فراموش نکنید که در صورت تداوم بیماری باید به پزشک مراجعه کنید تا درمان‌های لازم را دریافت کنید، در غیر این صورت ممکن است دچار مشکلات بینایی و سایر مشکلات جدی مربوط به چشم شوید.