آشنایی با معماری و فرهنگ تبریز از مسجد کبود تا خانه‌های تاریخی
معماری آثار تاریخی تبریز، میراث فرهنگی منحصربه‌فرد ساکنان قدیمی‌اش را منعکس می‌کند. این بناها چیزی بیش از محل تجمع و زندگی ساکنانشان بودند. آنها علاوه بر عملکردی که داشتند، نشان‌دهنده هنر معماری و فرهنگ اصیل این منطقه بوده‌اند. این بناها با ویژگی‌هایی مانند حیاط‌های بزرگ، درختان پرمیوه، حوض‌های بزرگ، پنجره‌های انعکاس‌دهنده نور و فضاهای بزرگ نشیمن، حس راحتی فوق‌العاده‌ای به ساکنان خود ارائه می‌کردند. حتی امروزه، با وجود تحولات مدرن، جذابیت این خانه‌های سنتی پابرجاست و بسیاری از افراد به دنبال ترکیب عناصر زیبایی‌شناسی خانه‌های قدیمی در فضاهای زندگی خود هستند. در این مقاله با ما همراه باشید تا با معماری و فرهنگ تبریز در بناها و خانه‌های تاریخی بیشتر آشنا شوید.
مسجد کبود تبریز
مسجد کبود تبریز که یک شگفتی استثنایی است که معماری اسلامی را به‌خوبی نشان می‌دهند. این مسجد به‌عنوان یک نقطه عطف مهم در میراث فرهنگی ایران شناخته می‌شود. مسجد کبود که با کاشی‌های آبی زیبا در سراسر جهان بی‌نظیر است، یک میراث اصیل از دوران پس از اسلام در این منطقه است. این بنا که در دوران حکومت قراقویونلوها ساخته شد، یکی از جاذبه‌های مهم تاریخی تبریز است و بازدیدکنندگان را از دور و نزدیک برای دیدن عظمت خود، جذب می‌کند.
معماری مسجد کبود تبریز
در معماری مسجد کبود تبریز، به طور یکپارچه سبک‌های اسلامی و ترکی درهم‌آمیخته شده است. این بنا از نظر معماری با سازه‌های مشهوری مانند مسجد گوهرشاد مشهد رقابت می‌کند. دیوارهای مسجد از آجر و سنگ‌های مرمری مربع‌شکل ساخته شده‌اند. یک حوض بزرگ و زیبا نیز در مرکز بنا قرار دارد. تماشای ستون‌های 12 متری و گنبدهای زیبای این مسجد، هنردوستان را به وجد می‌آورد.
خانه‌های تاریخی تبریز
اگر بلیط قطار تهران تبریز یا بلیط هواپیما تبریز را تهیه کردید و به این شهر سفر کردید، حتماً از خانه‌های تاریخی تبریز بازدید کنید. برخی از آنها به‌خوبی مرمت شده‌اند و به موزه، مرکز فرهنگی یا مراکز آموزشی تبدیل شده‌اند. بیایید چند مورد از این بناهای قدیمی زیبا و اصیل تبریز را معرفی کنیم:
خانه امیرکبیر
این خانه بزرگ در اوایل دوران قاجار ساخته شد و زمانی محل اقامت میرزا محمدتقی‌خان فراهانی معروف به امیرکبیر، صدراعظم برجسته ایرانی بود. این بنای تاریخی که در پارک امیرکبیر در چهارراه لاله قرار دارد، نشانه‌ای از فرهنگ و ظرافت معماری دوران قاجار است.
خانه انصارین
خانه انصارین که یک میراث معماری دیگر از قاجاریه است، زمانی متعلق به میرزامحمود انصارین، استاد برجسته ادبیات عرب بوده است. این خانه نمای آجری متمایزی دارد که با ستون‌های چوبی، گچ‌کاری‌های پیچیده و کاشی‌کاری‌های زیبا آراسته شده است. این خانه تاریخی در خیابان دارایی واقع شده است.
خانه امیرپرویز
قدمت خانه امیرپرویز به دوره پهلوی بازمی‌گردد، این اقامتگاه دو طبقه که به نام مالک سابقش نام‌گذاری شده است، تلفیقی از جذابیت‌های سنتی و امکانات رفاهی مدرن را به رخ بازدیدکنندگان می‌کشد. آجرکاری دوران پهلوی، عناصر چوبی و ویژگی‌های معماری منحصربه‌فرد، جذابیت آن را چندین برابر می‌کند. این بنا که اخیراً به موزه صدا تبدیل شده است، در خیابان تربیت و کوچه کرباسی قرار دارد.
خانه ارفع‌الملک جلیلی
این گوهر معماری جذاب منسوب به حاج ارفع‌الملک جلیلی، شهردار پیشکسوت تبریز در دوران پهلوی اول است. این خانه دارای تزیینات نفیسی از جمله سردر سنگی جذابی است که در سال ۱۳۸۱ به‌عنوان میراث ملی ثبت شد. این بنا که در خیابان منصور قرار دارد، قرار است توسط شهرداری تبریز مرمت شود.
خانه استاد شهریار
این اقامتگاه که انعکاس‌دهنده معماری دوران پهلوی دوم است، قبلاً منزل استاد محمدحسین بهجت تبریزی معروف به استاد شهریار، شاعر برجسته ایرانی بود. پس از مرگ شهریار، این بنا به تملک شهرداری درآمد. این بنای آجری دو طبقه‌ای که در محله مقصودیه تبریز قرار دارد، با زیرزمین بزرگش بیش از ۲۵۰ متر مربع مساحت دارد و اکنون به عنوان موزه ادبی استاد شهریار فعال است.
خانه اردوبادی
این بنای باشکوه که در اوایل دوره پهلوی ساخته شده است، در اصل کنسولگری عراق در طول جنگ جهانی دوم و اشغال تبریز توسط روسیه بود، اما امروزه به مرکز اسناد ملی شمال غرب تبدیل شده است. نمای باشکوه آن که با سنگ‌های تزیینی و آجرکاری‌ها و ستون‌های بزرگ و سرستون‌های گچ‌کاری شده مزین شده است، اهمیت تاریخی آن را بازتاب می‌دهد. این بنا در خیابان ارتش جنوبی قرار دارد.
خانه بهنام
خانه بهنام که قدمت آن به اواخر دوره زند و اوایل قاجار بازمی‌گردد، یکی از قدیمی‌ترین گنجینه‌های مسکونی تبریز است. این بنا فضاهایی تحت عنوان اندرونی و بیرونی دارد. فضای اندرونی با نقاشی‌ها و گچ‌کاری‌های زیبا تزئین شده است. این عمارت شامل زیرزمین، اتاق‌های نشیمن تابستانی، انباری و مطبخ است که همگی ویژگی‌های جذابیت‌های تاریخی زمان خود را به نمایش می‌گذارند. این بنا که در محله مقصودیه قرار دارد، امروزه بخشی از دانشکده معماری شهرسازی دانشگاه تبریز است.
خانه بلورچیان
خانه بلورچیان در تبریز یادگاری جذاب از دوران قاجار است. نمای ساختمان دارای کنده‌کاری‌های زیبایی است که تماشاگران را مجذوب خود می‌کند. سردر این خانه دارای ایوانی ستون‌دار است و حیاط داخلی آن با اتاق‌هایی در ضلع شرقی و غربی آن محصور شده است. تقارن نمای خانه به‌خوبی رعایت شده و تزیینات آجری، سرستون‌های جذاب، پنجره‌های ارسی و دکور چوبی را به نمایش می‌گذارد. این مجموعه چشمگیر که در محله سرخاب قرار دارد که در سال ۱۳۷۹ در فهرست آثار ملی ثبت شده است.
خانه ثغه‌الاسلام
این خانه زمانی محل سکونت میرزاعلی‌آقا تبریزی، معروف به ثغه‌الاسلام تبریزی، از چهره‌های کلیدی جنبش مشروطیت آذربایجان در دوره قاجار بود. در بالای پنجره‌هایش طرح‌های زیبای آجرکاری است. این اقامتگاه تاریخی که در خیابان چایکنار بین پل قاری و صاحب‌الامر قرار دارد، در سال ۱۳۸۵ به عنوان یک اثر ملی ثبت شد.
خانه پروین اعتصامی
این بنای وسیع در دوران پهلوی اول محل سکونت پروین اعتصامی شاعر پرآوازه ایرانی بود. خانه پروین اعتصامی که دارای دو طبقه و یک زیرزمین است، 1300 متر مربع وسعت دارد. این بنا با نمای آجری، پنجره‌های چوبی، اتاق‌های متعدد و استخر در حال حاضر میزبان نمایشگاه‌های سازمان میراث فرهنگی است. این گوهر معماری که در خیابان عباسی قرار دارد در سال ۱۳۸۱ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. اگر از دوستداران شاعر پرآوازه ایران پروین اعتصامی و علاقمند به سفر به تبریز هستید، می‌توانید برای تماشای این خانه از سایت https://safarmarket.com/trains بلیط تبریز را تهیه کنید و برای تماشای این خانه زیبا و سایر خانه‌های تاریخی به این شهر زیبا سفر کنید.
کلام آخر
به کسانی که به معماری و تاریخ علاقه دارند، توصیه می‌کنیم حتماً از شهر زیبای تبریز و خانه‌های تاریخی آن بازدید کنند. شهر زیبا و تاریخی تبریز علاوه بر اینکه جایگاه مسجد کبود، گوهر معماری قرن نهم هجری، است خانه‌های تاریخی زیبا و دیدنی را در خود جای داده است که هر کدام ویژگی‌های معماری و فرهنگی زمان خود را به خوبی انعکاس می‌دهند. در این مقاله معروف‌ترین خانه‌های تاریخی تبریز را به شما معرفی کردیم. امیدواریم از خواندن این نوشته لذت برده باشید.
