طبیعت گردی چیست و چه تفاوتی با اکوتوریسم دارد؟ + معرفی انواع طبیعت گردی
طبیعت گردی چیست؟
طبیعت گردی این روز ها از محبوبیت زیادی برخوردار است. آژانس های مسافرتی بسیاری را میبینید که تور طبیعت گردی برگذار میکنند. چه چیزی طبیعت گردی را تا این حد دلچسب و مهم کرده است؟ دلیل این همه محبوبیت طبیعت گردی چیست؟
تعریف طبیعت گردی
به زبان ساده طبیعت گردی همان بازدید از مکان های طبیعی و گشت و گذار در طبیعت برای پیشگیری و درمان افسردگی میباشد. طبیعت گردی نوعی سفر است که تلاش میکند تاثییر منفی کمتری بر محیط زیست داشته باشد و به نوعی به طبیعت احترام گذاشته و آن را تا حد ممکن تخریب نکند. کسی که به طبیعت و گردش در آن علاقه دارد باید در جهت حفظ این سرمایه خدا دادی عمل کند، نه این که به آن آسیب بزند. طبیعت گردی فقط به معنی گردش در یک مکان طبیعی نیست بلکه بخشی از محافظت از محیط زیست و کمک به نیاز های مردم محلی آن منطقه و کمک به بهبود شرایط زندگی آنها است. شما از نظر فرهنگی و اجتماعی ملزم به حفظ ماهیت مکانی که از آن بازدید میکنید میباشید. برخی از مناطقی که در آن به طبیعت گردی پرداخته میشود بسیار حساس هستند و هرگونه زباله زایی عواقب سنگینی برای محیط زیست آنجا به دنبال دارد. طبیعت گردی باعث افزایش اطلاعات شما از تاریخ شهر های دیگر و برسی نشانه های تاریخی آنجا میشود.
تفاوت اکوتوریسم و طبیعت گردی
در بسیاری از مواقع طبیعت گردی و اکوتوریسم هم معنی یکدیگر در نظر گرفته میشوند، اما بعضی از ویژگی ها باعث تفاوت میان این دو مفهوم میشود. اکوتوریسم و طبیعت گردی هر دو دارای بازدید از جاذبه های طبیعی هستند همانطور که از اسم اکوتوریسم پیداست، از دو واژه اکو به معنی زیستگاه و توریسم به معنی گردشگری تشکیل شده است. در زبان فارسی این اصطلاح با بوم گردی و طبیعت گردی معرفی میشود. گردشگران در اکوتوریسم درباره تاثیر انسان در محیط زیست و کاهش این تاثیرات آموزش هایی میبینند و از زیست گاه های طبیعی درک بیشتری پیدا میکنند. طبیعت گردی زمانی با ترکیب اکوسیستم هم معنی میشود که با رعایت اصولی مثل حفظ محیط زیست و احترام به فرهنگ مردم بومی آن منطقه درعین لذت بردن از طبیعت باشد. در طبیعت گردی خالی هیچ اقدامی جهت حفظ و نگهداری محیط زیست صورت نمیگیرد و فقط برای لذت بردن از جاذبه های گردشگری انجام میشود.
انواع طبیعتگردی
طبیعت گردی کوهستانی: کوه ها هم از نظر تفریحی و هم از لحاظ ورزشی و همچنین به علت وجود منطقه کوهپایه و امکان اسکان موقت گردشگران در آنجا، بسیار مورد توجه اکوتوریسم قرار میگیرد. تفریحات موجود در کوهستان در طول فصل بارش برف برای گردشگران شامل تفریحاتی که میشود روی برف و یخ انجام داد میشود، پس تفریحات کوهستان در فصول گرم تنوع کمتری دارد. در فصل سرما با استفاده از امکاناتی نظیر پیست های اسکی، زیپ لاین و تیوپ سواری میتوان از طبیعت گردی در کوهستان بهره برد. در فصول گرم هم، کوهنوردی و صخره نوردی، گردشگران را به سمت طبیعت گردی در کوهستان جذب میکند. برای صعود به کوهستان تجهیزات ویژه ای مثل تله فریک و تله اسکی در آنجا قرار دارد.
طبیعت گردی ساحلی: همانطور که خودتان میدانید و با توجه به تحقیقات انجام گرفته محبوب ترین نوع گردشگری به خصوص در فصول گرم سال میباشد. این مناطق به ویژه در فصول مخصوص ماهیگیری و شنا از شلوغ ترین مناطق گردشگری به شمار میروند. گردشگران با هدف استفاده از تفریحات آبی مثل قایق رانی، جت اسکی، موج سواری، شاتل، اسکوتر دریایی، قواصی و فلای برد این مناطق را انتخاب میکنند. علاوه بر این ویژگی ها، سواحل مکان های بی نظیری برای عکس برداری هستند. سواحل نزدیک به بندرگاه های تجاری به علت داشتن بازارهای متنوع و ارزان قیمت پوشاک، لوازم خانگی و آرایشی بهداشتی همواره مملو از گردشگران بسیاری میباشند.
طبیعت گردی اقلیمی: این نوع از گردشگری به سبب تغییر اقلیم رخ میدهد. هیچ کس دوست ندارد زمانی به منطقه ای برود که آنجا آب و هوای نامساعد تری نسبت به محل زندگی خودش دارد. به طور کلی گردشگری اقلیمی سفرهایی است که در جستجوی مناسب ترین منطقه با بهترین آب هوا میباشد. از این رو در تابستان به مناطق ییلاقی سفر میشود که آب و هوایی سرد تر دارند مثلا کوهپایه ها و سواحل صخره ای، جاهای مناسبی برای سفر در تابستان میباشد. در نقطه مقابل در سفرهای زمستانی، مناطق قشلاقی مثل مناطق بیابانی و کویری انتخاب مناسبی هستند.
طبیعت گردی جنگلی: از جاذبه های اصلی و پر طرفدار عموم گردشگران میباشد و هر فردی تا الان یک بار گردشگری در طبیعت جنگلی را تجربه کرده است. این مناطق همچنین به خاطر زیست بوم های متنوع گیاهی و جانوری توجه پژوهشگران و محققین حوزه محیط زیست را به خود جلب کرده است. جنگل ها به عنوان اصلی ترین منابع طبیعت گردان بدون توجه به فصل و آب و هوا و در همه مواقع برای گردشگران و توریست ها مناسب است. هم اکنون جنگل ها و پارک های جنگلی بسیاری در شمال کشور قرار دارد که با داشتن خدماتی مثل امکان ایجاد کمپ و چادر، وجود مکان های ارائه خدمات و اقلام خوراکی و تامین امنیت به رونق گردشگری در این مناطق کمک کرده است.
طبیعت گردی بیابانی: این نوع خاص گردشگری نسبت به انواع دیگر به دلیل کمبود زیرساخت ها، امکانات کمتری نسبت به طبیعت گردی در کوهستان، جنگل و سواحل دارد. درگذشته تصورات از خطرات این گونه مناطق باعث شد گردشگری در بیابان دیر تر مورد توجه قرار گیرد. اما امروزه تور های عظیم گردشگری کویر با سازماندهی درست مناطق کویری و بیابانی در جهت گردشگری باعث کسب درآمد در کشورهایی که از این جاذبه طبیعی برخوردارند و روی آن سرمایه گذاری بخصوصی کرده اند میشود. منابع موجود در کویر به دو دسته طبیعی مثل پوشش جانوری و گیاهی بکر و خاص کویر و از طرف دیگر منابع فرهنگی و ساخته دست انسان نظیر آداب و رسوم و سنت های مخصوص مناطق کویری میشود. گردشگران این مناطق میتوانند از تفریحات متنوعی مثل موتور سواری، کمپین، ماشین سواری، تماشای ستارگان در شب و شتر سواری بهرهمند شوند.
طبیعت گردی چشمه ها و آب های گرم و آب های معدنی: در گذشته که صنعت دارو سازی به شکل امروزی اش توسعه نیافته بود، از آب های معدنی برای درمان بسیاری از بیماری ها استفاده میکردند. امروزه گردشگری چشمه ها و آب های معدنی گردشگران زیادی را به سمت این مناطق می آورد. این چشمه ها در واقع به سبب شکسته شدن و یا لغزش زمین معمولا نزدیک کوه ها و مناطق آتشفشانی از دل زمین به بیرون می آیند. خواص درمانی حاصل از گوگرد و املاح معدنی و ذرات رادیو اکتیو آب این چشمه ها بسیار معروف است.
تاریخچه طبیعت گردی و اکوتوریسم
در باره این واژه و سابقه کاربردش نظر های متفاوتی وجود دارد. برخی معتقداند سابقه استفاده این واژه به سال های پسین دهه ۱۹۸۰ برمیگردد. از لاسکرین در تمامی متون به عنوان اولین کسی که این واژه را به کار برده است یاد میشود. بر اساس تعریف لاسکرین طبیعت گردی مسافرتی برای تحسین، مطالعه، ستایش و لذت بردن از زیبایی بصری طبیعت و برسی گیاهان و جانوران و آشنایی با جوامع محلی گذشته و حال آن منطقه است. برخی معتقداند این واژه به زمانی دور تر و توسط هتزر در دهه ۱۹۶۰ برمیگردد. اما اولین تعریف کوتاه و جامع از این واژه به سال ۱۹۹۰ توسط انجمن بین المللی اکوتوریسم مربوط میشود: اکوتوریسم سفری مسئولانه به مناطق طبیعی است که حفظ محیط زیست و بهتر شدن کیفیت مردم آن منطقه را به همراه دارد.
چرا تورهای طبیعت گردی پرطرفدار هستند؟
دیدن جاذبه هایی فراتر از تصور انسان و عظمت طبیعت است که باعث افزایش روز افزون تور های طبیعت گردی میشود. برخی فقط با دیدن بناهای تاریخی سر ذوق می آیند، عده ای دوست دارند از حوادثی که یک بنای تاریخی از سر گذرانده مطلع شوند. از طرف دیگر این کشش انسان ها نسبت به طبیعت به خاطر لذت بردن از آزادی و فرار از فشار ها و باید و نباید های زندگی در شهر میباشد. طبیعت غیر قابل پیشبینی است و همین امر شهرنشینان را از شر زندگی یکنواخت شهری نجات میدهد.
اهمیت طبیعت گردی
طبیعت گردی باعث میشود در کنار یادگیری حقایق جالب از مکان های متفاوت، همچنین خود را در سبک زندگی و فرهنگ افراد دیگر غرق کنید. لذت امتحان غذا های بی نظیری که در محل زندگیتان نمی یابید و هم صحبتی با افراد جدید، متنوع تر از آن چه پیش بینی میکنید خواهد بود. این اتفاقات تاثیرات ماندگار و تجربه های فراموش نشدنی را برجای میگذارد.
بهترین جاذبه های طبیعت گردی در ایران
جزیره قشم: این منطقه بی نظیر، بزرگ ترین جزیره در خلیج همیشه فارس محسوب میشود. این جزیره شکل طبیعی خود را حفظ کرده و دست نخورده باقی مانده است و به همین دلیل یکی از جاذبه های طبیعت گردی زبانزد در بین ایرانیان تبدیل شده است. از پدیده های منحصر به فرد جزیره قشم میتوان به جنگل حرا، بزرگ ترین جنگل خاورمیانه اشاره کرد. بیشتر از ۱۵۰ گونه پرنده مختلف در این جنگل یافت میشوند. همچنین غار نمکدان در فاصله ۹۰ کیلومتری قشم، در دل گنبد نمکی قرار گرفته است. این غار در ارتفاع ۲۳۷ متری از سطح دریا و به طول حدودا ۶ کیلومتر، طولانی ترین غار جهان شناخته میشود.
دره کوهستانی بوانات: خانه های ییلاقی بوانات که در کوه های زاگرس واقع شده اند، مکان مناسبی برای افرادی که میخواهند از نزدیک با زندگی عشایر آشنا شوند را فراهم کرده است. هر خانه روستایی باغ مخصوص خود را دارد که در آن به پرورش میوه و سبزیجات میپردازند. در کلبه های تابستانی میتوانید با غذاهای محلی، سنت ها و سبک زندگی عشایر آشنا شوید و در فعالیت های تولید پنیر، کره، نان شرکت کنید.
چشمه های آب گرم: سالانه هزاران نفر از چشمه های آب گرم محلات، بوستان آباد، سرعین، رامسر و لاریجانی برای بهره مندی از این آب های گرم راهی این مناطق میشوند. این آب ها با دارا بودن مواد معدنی و ترکیبات شیمیایی مختلف خاصیت های درمانی معروفی دارد.
اکوتوریسم قسمت های شمالی ایران: سواحل جنوبی دریای خزر استان مازندران جایگاه ویژه ای در بین طبیعت گردان ایرانی دارد. آب و هوای مناسب این استان به حفظ آثار تاریخی کمک شایانی کرده است. نزدیکی به دریا، وضعیت مناسب محیطی، آب و هوای مطبوع و مناسب نیمه گرمسیری همراه با مناظر زیبا، مازندران را به یکی از مناطق اصلی در گردشگری ایران تبدیل کرده است. لازم به ذکر است که باداب سورت هم در مازندران قرار دارد. تراس های طبیعی و چشمه های آب گرم معدنی باداب سورت یک معجزه زیبای طبیعت است. شکل گیری این تراس پلکانی هزاران سال به طول انجامیده و اکنون در ارتفاع ۱۸۴۰ متر از سطح دریا قرار دارد. دو نوع مختلف آب چشمه در تراس وجود دارد، یکی با طعم ترش و رنگ نارنجیاش شناخته میشود و دیگری با داشتن غلظت نمک بالا، خواص درمانی بسیاری دارد. خوب است بدانید فقط چند تراس پلکانی در جهان وجود دارد که یکی از آنها در ایران واقع شده است.
روستاهای طبیعت گردی: دولت روستاهای بوم گردی را با هدف به نمایش گذاشتن سنت ها و زندگی مردم این منطقه توسعه داده است. یکی از محبوب ترین مکان های طبیعت گردی خانه های روستایی ترکمن ها در نزدیکی پارک ملی گلستان است. این خانه ها به سبک سنتی و با بکارگیری خشت و گل ساخته شده اند. همچنین اقامت گاه بوم گردی متین آباد، اکو کمپ صحرا در شهرستان های آران و بیدگل از دیگر جاذبه های مهم اکوتوریسم ایران است.
انواع روشهای حملونقل در سفرهای طبیعت گردی
بر اساس تجربه سفر با اتوبوس یا قطار بهترین گزینه برای سفرهای کوتاه مدت است. برای مسافرت های طولانی، استفاده از هواپیما با یک پرواز مستقیم پیشنهاد میشود. اگر مسافت طولانی را تا مقصد نهایی گردشگری خود در پیش دارید و میخواهید زمان پرواز خود را کاهش دهید باز هم بهتر است به جای یک پرواز طولانی خسته کننده، مقاصد دیگر مسیرتان را برای توقف و گشت و گذاری کوتاه در نظر گرفته و با اتوبوس یا قطار سفر کنید.
کلام آخر
طبیعت گردی یکی از بهترین راه های ماجراجویی و دست و پنجه نرم کردن با سختی ها و چالش های موجود در مسیر رسیدن به زیبایی و شکوه بی انتها طبیعت است. اگر شما هم به طبیعت گردی علاقه مند هستید، در این مقاله به بحث طبیعت گردی، تاریخچه و انواع آن اشاره شد تا اطلاعات پایه ای که برای شروع این سفر هیجان انگیز نیاز دارید را بدانید.