دلیل کسلی در بهار و روش های رفع کسالت در این فصل
کسلی در بهار معضل ای است که اکثر افراد با شدت های مختلفی با آن درگیر هستند؛ به طوری که اگر در فصل بهار کمی به اطراف خود دقت کنیم چند نفر را به راحتی می توانیم در حال خمیازه کشیدن یا چرت زدن ببینیم.
حتی محصلان نیز از این موضوع مستثنی نیستند و با افت تمرکز برای درس خواندن مواجه اند، انگار که قرص آرامبخش و خواب آور به خورد آنها داده باشند مدام‌حالت خواب آلودگی دارند،نکته قابل توجه در کسالت بهاری این است که باید بگوییم همه اینها طبیعی و بدیهی است،مانند هر فرایند دیگری در بدن ،خواب نیز تحت تاثیر محیط خارجی قرار دارد،این عامل خارجی از محیط، تغییر فصل است.
دلیل علمی این فرآیند طبیعی نشأت گرفته از سطح ملاتونین است،ملاتونین هورمونی است که باعث میشود خواب آلوده شویم. سطح ملاتونین در بهار زودتر بالا می رود و صبح ها نیز سریع تر پایین می آید، این نیز با تغییر سطح نور مرتبط است که باعث می شود در روند تغییر فصل ها، چرخه خواب انسان تغییر کند.
شاید با این جمله یاد خواب زمستانی خرس ها بیفتید که باید بگویم کاملاً یادآوری به جایی در ذهن شما بود، چرا که ما بخشی از چرخه طبیعت هستیم و این فرایند بیانگر همین واقعیت است.
با درنظرگرفتن طبیعی بودن کسالت در بهار راهکارهایی وجود دارد که می‌توان از این کسالت و خواب آلودگی کاست ،همچنین مواردی نیز وجود دارد که در کسالت شدید و خواب آلودگی های مکرر باید مورد توجه افراد قرار بگیرد و لازم است در کنار کسالت بهاری به آن موارد نیز توجه شود در ادامه مقاله ما به این موضوعات خواهیم پرداخت.
فهرست موضوعات این مطلب
دلایل زیاد شدن خواب و کسالت در بهار
علاوه بر افزایش ترشح هورمون ملاتونین که به دلیل کسالت در بهار است عوامل دیگری نیز وجود دارند که به بیشتر شدن این کسالت دامن می زنند،در ادامه به مهمترین این دلایل خواهیم پرداخت:
کاهش خون رسانی به اندام ها:
در بهار به علت گشاد شدن مویرگ ها جریان خون در سطح بدن افزایش می یابد و به دنبال آن خونرسانی کمتری به اندام ها و مغز انجام می شود ،با کمتر رسیدن مواد مغذی به مغز احساس خواب آلودگی بروز میابد.
افزایش سوخت و ساز بدن:
در بهار متابولیسم بدن افزایش میابد و بدن با افزایش مصرف اکسیژن باعث کمتر شدن ذخیره اکسیژن در مغز میشود و احساس خواب آلودگی ایجاد میکند.
افزایش طول روز:
در بهار طول روز افزایش می یابد اما ساعت بیولوژیک بدن با ان تنظیم نمی شود، بنابراین باعث خواب آلودگی میشود.
ساعت بیولوژیک انسان با ساعت های طولانی شب تنظیم شده است بدین جهت نیاز به هماهنگی با طول روز در بهار دارد و برای این هماهنگی و سازگار شدن با روز طولانی، انرژی به سرعت تحلیل می رود و منجر به اختلال پرخوابی در برخی افراد می شود.
علائم کسالت و کاهش هشیاری
در فصل بهار خواب آلودگی و کسالت تمرکز ذهنی را کاهش میدهد و باعث گیجی و تحریک پذیری می شود.
خواب آلودگی هشیاری را کاهش میدهد و کاهش هوشیاری میتواند منجر به اتفاقات ناخوشایند شود.
برای مثال طبق آمار ها در افراد خواب آلود، هنگام رانندگی به علت کاهش هوشیاری راننده ،احتمال تصادفات بیشتر میشود.
علائم کسالت و هشیاری پایین به شرح زیر است:
- افزایش تحریک پذیری
- توهم
- آهسته سخن گفتن
- سرگیجه و سردرد
- واکنش های آهسته در پاسخ به محرک ها
- مشکلات یادآوری
- کاهش کارایی فرد
- خواب آلودگی
- سطح انرژی پایین
- افسردگی های کوتاه مدت
- بی قراری و اضطراب
- کاهش اشتها یا از دست دادن اشتها
- دشواری در توجه و تمرکز
- خستگی بیش از حد
چه گروه افرادی بیشتر در معرض کسالت و خواب آلودگی فصلی قرار دارند؟
همانطور که گفته شد کاهش میزان گردش خون و عدم رسیدن اکسیژن کافی به مغز به هر دلیلی، منجر به بیشتر شدن حالت کسالت و خواب آلودگی میگردد و عوامل دیگری نیز وجود دارند که بیشتر در گروه های خاصی از افراد به دلیل بیماری ، آناتومی بدن و … قرار دارد و منجر به احتمال بیشتر ابتلا به کسالت میگردد،در ادامه به گروه های این مورد میپردازیم:
- افراد مسن
- زنان
- کسانی که به هوای تازه دسترسی ندارند.
- افرادی که تحرک بدنی کافی ندارند.
- کسانی که قوای بدنی ضعیف دارند.
- افرادی که مشکل فشار خون دارند.
- کسانی که از مغز خود استفاده زیادی می کنند.
- افرادی که مشکل قلبی مغزی و عروقی مزمن دارند.
- اشخاصی که در فصل قبل یعنی زمستان فعالیت بدنی کم داشتند.
راهکار رفع کسلی در بهار
هر چند که کسالت در بهار طبیعی است ،اما می‌توان با مواجه درست و رعایت برخی موارد به کنترل آن دست یافت و مدت دو الی سه هفته ای ابتدای فصل و کسالت بهاری را بهتر گذراند.
تغذیه سالم و کافی:
اگر روی خوردن غذا های تازه و سالم تمرکز کنید، بدن به مراتب مواد مغذی بهتر و اساسی تری را دریافت میکند؛ بنابراین فرایندهای متابولیکی بدن که در بهار با شدت بیشتری فعال می شوند به خوبی میتوانند انرژی مورد نظرشان از این تغذیه سالم تامین کنند.
بهتر است رژیم غذایی خود را با سالاد میوه ها و سبزیجات پر کنید که دارای مواد مغذی ضروری و مفید برای بدن هستند مانند، ویتامین ها و مواد معدنی که در تغییر فصل ها به بدن کمک بسیاری می کنند.
همچنین نوشیدن آب فراوان بدن را هیدراته نگه میدارد،در مجموع با رعایت این موارد به بهبود خواب آلودگی در فصل بهار کمک می شود.
توصیه اکید دیگر این است که جدا از خوردن غذاهای سنگین در شب بپرهیزید تا خوابی نرمال در شب داشته باشید و بتوانید روز خود را به خوبی آغاز کنید ؛زیرا غذای سنگین موجب هضم طولانی به علت عدم تحرک در شب و خواب بی کیفیت می شوند.
تحرکتان را افزایش دهید:
ورزش ،هوای تازه و نور خورشید ،برای کمک به بدن در سازگاری با تغییر فصل ، راهکار مشترک برای تمام تغییر فصل ها در طول سال است.
کافی است به هر نحوی سعی کنید فعالیت بدنی تان را افزایش دهید؛ چه با ورزش کردن چه با انجام دادن کارهای ساده ای که باعث میشود فعالیت بدنیتان بیشتر شود ،مثل بالا رفتن از پله به جای پله برقی، پارک کردن ماشین قبل از مقصد یا چند ایستگاه قبل از مقصد پیاده شدن از اتوبوس و پیاده روی کردن به همین راحتی.
به اندازه کافی بخوابید:
خواب کافی و منظم در مدیریت تغییرات هورمونی موثر است.
با افزایش نور خورشید ترشح سرتونین افزایش می یابد و دستور خودکار کاهش تولید ملاتونین داده میشود.
همچنین می‌توانید یک چرت کوتاه و با کیفیت در وسط روز برای رفع خستگی و احساس خواب آلودگی داشته باشید،اما توجه کنید که این چرت بیش از ۲۰ دقیقه طول نکشد، زیرا بدن وارد مرحله عمیق میشود و بهم زدن آن حتی باعث زیاد شدن کسالت هم میشود.
اگر نمیتوانید در ۲۰ دقیقه بخوابید ، خوب است یک استراحت ۲۰ دقیقه به خودتان بدهید و چشمانتان را ببنید،هوای خنک نیز به این تازگی و تجدید نیرو کمک میکند.
آفتاب بگیرید:
تولید ملاتونین باعث خواب آلودگی میشود و بدیهی است که کاهش تولید ملاتونین در درمان خواب آلودگی و کسالت در بهار موثر است، بنابراین یک راه درمان کسالت در بهار کاهش دادن ترشح ملاتونین است،افزایش هورمون سرتونین در بدن باعث کاهش ترشح ملاتونین میشود.
ترشح سرتونین وقتی بدن در معرض نور خورشید قرار می گیرد بیشتر می شود، بنابراین یک راهکار ایده آل برای درمان خواب آلودگی در بهار این است که بیشتر در معرض نور خورشید باشید.
برای این کار دست و پای خود را تا جایی که ممکن است در معرض نور خورشید قرار دهید، حتی اگر هوا سرد باشد و هر فعالیتی که باعث می شود نور خورشید بیشتری دریافت کنید را در برنامه روزانه خود قرار دهید، مانند پیاده روی در صبح،جایگزین کردن دوچرخه با ماشین، بیرون رفتن از خانه به طور منظم و… که باعث می شود خواب آلودگی به شکل قابل توجهی کاهش یابد.
استرس را از خودتان دور کنید:
اگر استرس خوابیدن در ساعتی مقرر را دارید، در واقع نه تنها به بهبود کیفیت خواب تان کمک نمی کنید بلکه خود را از خوابی راحت نیز محروم می کنید.
باید اجازه دهید بدن با آرامش خود را با شرایط جدید تنظیم کند، به قدرت بدن خود اعتماد کنید و با استرس داشتن، این سازگاری را به تعویق نیندازید.
همچنین اگر موفق به خوابیدن نشدید، می توانید از روش های جایگزین خواب برای تجدید انرژی استفاده کنید؛ مانند:
چند دقیقه یوگا یا مدیتیشن
بودن در فضای سرسبز
ورزش هایی مانند شنا و…
از طب سنتی کمک بگیرید
برای کاهش کسالت و خواب آلودگی در فصل بهار بر اساس آموزه های طب سنتی، باید مصرف غذاهایی را بیشتر در اولویت قرار دهید که، بدن را از حالت سردی بیرون بیاورد، و موجب افزایش انرژی شود،در ادامه به چند مورد پرهیز ها و توصیه های گیاهی در طب سنتی برای رفع کسالت در بهار اشاره می کنیم.
- مصرف غذاهایی با طبع گرم
- مصرف جنسینگ
- تنفس عمیق
- مصرف دمنوش بهار نارنج، زنجبیل، نعناع، چای کوهی یا چای سبز
- کاهش مصرف نمک
- نوشیدن آب گرم آبلیمو و عسل
- بوییدن گل های خوشبو مانند، یاس، میخک، بابونه و گل محمدی
- پرهیز از مصرف غذاهای فست فودی و دارای نگهدارنده
- بهره بردن از نور خورشید
سخن پایانی
در این مقاله به علت کسالت در بهار و راهکارهایی برای رفع و درمان آن پرداختیم،کسالت در بهار امری طبیعی است و از تغییرات هورمونی و تغییر طول شب و بلند شدن روزها نشأت میگیرد که می‌توان با عمل به مواردی که در این مقاله به آنها اشاره شد کنترل این فرآیند را به دست گرفت و آن را بی اثر کرد.
