تاثیر طلاق بر فرزند؛ مشکلاتی که طلاق برای فرزند ایجاد می کند و راهکار کنار آمدن با طلاق
طلاق و جدایی یک مسئله ساده نیست و وقتی فرزندان درگیر آن شوند، بسیار سخت‌تر و حساس‌تر از گذشته می‌شود. تأثیر طلاق بر فرزندان را نمی‌توان تحت هیچ شرایطی انکار کرد.
طلاق می‌تواند به شیوه‌های مختلف بر فرزندان اثر بگذارد. در ادامه به بررسی کامل تاثیر طلاق بر فرزندان می‌پردازیم و درنهایت راهکارهای کاهش این تاثیرات را بیان می‌کنیم، پس تا انتها با ما همراه باشید.
فهرست موضوعات این مطلب
طلاق چه تأثیری بر رشد عاطفی کودکان دارد؟
بطورکلی فرزندان طلاق بیش‌تر از دیگر افراد در معرض فقر، شکست تحصیلی، فعالیت جنسی زودهنگام و پرخطر، زایمان غیر زناشویی، ازدواج زودهنگام، اختلافات زناشویی، طلاق و… قرار دارند. به عبارت دقیق‌تر می‌توان گفت مشکلات عاطفی مرتبط با طلاق در دوران بزرگسالی افزایش می‌یابند. درنتیجه درک اهمیت این گروه از مشکلات و مکانیسم‌هایی که طلاق از طریق آن‌ها بر این رفتارها اثر می‌گذارد، پیامدهای اجتماعی مهمی دارد.
مطابق با مطالعات انجام‌شده در حوزه‌ی طلاق، تأثیر طلاق والدین بر کودکان به ویژگی‌های اجتماعی_ اقتصادی و رفاهی هر خانواده وابسته است.
طلاق بهتر است یا تحمل؟
همه‌ی افرادی که ازدواج می‌کنند، با امید داشتن روزهای طلایی و سرشار از خوشبختی یک زندگی را آغاز می‌کنند.
شروع یک زندگی جدید با فردی که قرار است در تمام چیزهایی که دارید و ندارید باهم شریک باشید، زیبا و غیرقابل وصف است. اما در برخی مواقع معادلات باهم جور نمی‌آیند و یک زندگی شیرین و زیبا تبدیل به یک زندگی پرتنش و ناراحتی می‌شود.
با به وجودآمدن تنش، عصبانیت، جروبحث‌های بی فایده، از بین‌رفتن حرمت‌ها، هتاکی و روزهای سخت، طرفین یک ازدواج از ادامه آن ناامید و دل‌زده می‌شوند. در این شرایط اولین و نخستین گام، صحبت‌کردن است. به این معنا که شما باید در رابطه با ناراحتی‌ها، دلخوری‌ها و هرچیزی که در ذهنتان است، با همسر خود صحبت کنید.
والدین باید از روزهای ابتدایی شروع اختلافات و درست زمانی که احساس کردند هیچ‌چیز مثل گذشته نیست، به دنبال راه‌حل باشند و اقدام درست و به موقع داشته باشند. در این شرایط درست‌ترین و بهترین کار، مراجعه به یک مشاور خانواده است. چراکه والدین باید صادقانه در رابطه با تمام اتفاقات و مشکلات با یکدیگر صحبت کنند. جالب است بدانید که در این مواقع برخی سوتفاهم‌هایی که حتی فکر آن را نمی‌کنید، منشأ اختلافات بزرگ هستند.
مشاور با شنیدن حرف‌های والدین در جلسات مشاوره، پیش از هرچیزی تلاش می‌کند اختلافات را رفع کند. شایان ذکر است که در برخی مواقع مشاور مشکلات و اختلافات را بطورکامل حل و رفع می‌کند. اما با این وجود بازهم پیشنهاد وی، جدایی است.
فراموش نکنید که تصمیم به طلاق یک تصمیم عادی نیست. اما اگر غم در اعماق زندگی مشترک شما پنهان شده است، بهترین و منطقی‌ترین تصمیم، جدایی است.
مطلب مشابه: حق حضانت فرزند پس از طلاق طبق قانون با چه کسی است؟
بهترین و بدترین سن طلاق برای کودکان
اثرات طلاق بر فرزندان یک تغییر اساسی و آسیب‌زا در دنیای آن‌ها را به تصویر می‌کشد. چراکه طلاق به معنای از دست‌دادن خانواده است.
بسیاری از کودکان پس از طلاق غمگین، عصبانی و مضطرب می‌شوند و تغییر به وجود آمده در زندگی خود را به سختی می‌پذیرند. لازم به ذکر است سنی که در آن والدین یک کودک از یکدیگر طلاق می‌گیرند، تأثیر مهمی بر نحوه واکنش و درک کودک از ساختار جدید خانواده دارد.
زیر سه سال
کودکان از همان ابتدا همه‌چیز را درک می‌کنند و حوادث تلخ پیرامون موجب ناراحتی آن‌ها می‌شود. کودک سه ساله شما ممکن است دعوای پدر و مادر خود در دو سالگی را بیاد آورد. اما با گذشت زمان آن را فراموش می‌کند. البته این به این معنا نیست که طلاق بر نوزادان و کودکان نوپا اثری ندارد.
ضربه‌ای که پیش از رسیدن کودکان به سن پیش دبستانی اتفاق می‌افتد، بسیار مهم و اثرگذار است. چراکه اگر کودک بصورت ناگهانی نبود یکی از والدین خود را احساس کند، بی‌قرارتر و عصبی‌تر می‌شود. در این شرایط کودکان احساس ناامنی می‌کنند و وابستگی بسیار بالایی به والدین خود خواهند داشت. لازم به ذکر است که رشد کودکان با اختلال مواجه می‌شود و به نقطه عطف قبلی پسرفت می‌کند.
بطورکلی پیشنهاد ما به شما این است که اگر کودکان شما زیر سه سال هستند، پس از طلاق وی را بیش‌تر در آغوش بگیرید و به او احساس امنیت دهید. وسایل آسایش او را نیز فراهم کنید و حواس و توجه بیش‌تری به او اختصاص دهید. اگر پیش از طلاق یک روال خاص داشته‌اید، با شریک زندگی خود در رابطه با حفظ این روال‌ها در خانواده صحبت کنید.
درنهایت گاهی اوقات طلاق شکل بسیار زشتی به خود می‌گیرد و یکی از والدین از زندگی فرزند خارج می‌شوند. اما این نکته را فراموش نکنید که ایجاد یک محیط محبت آمیز، امن و حمایت‌کننده به فرزند شما جهت قرارگیری در موقعیت‌های جدید، کمک بسیاری می‌کند.
سه تا پنچ سالگی
در سن سه تا پنچ سالگی، کودکان درک بیش‌تری از محیط دارند، زیاد سوال می‌پرسند و تفاوت‌ها را درک می‌کنند. البته این نکته را در نظر داشته باشید که منظور از درک تفاوت در اینجا آشنایی با مفهوم طلاق نیست. بلکه کودکان به شدت به امنیت و ثبات حضور والدینشان متکی هستند و به تجربیات و احساسات ناشناخته عکس‌العمل نشان می‌دهند.
جالب است بدانید که کودکان پیش دبستانی فکر می‌کنند همه‌چیز تقصیر آن‌ها است و همین احساس گناه مشکلات بسیاری ازجمله مشکلات خواب برای آن‌ها به همراه دارد. البته ممکن است بعد از طلاق و ثبات زندگی و با گذشت زمان این اوضاع بهبود پیدا کند. برای کاهش تأثیرات منفی در این سن تا حدامکان با فرزند خود مجادله نکنید. دعواهای پر سروصدا را نیز به حداقل برسانید و به وی احساس گناه ندهید.
مطلب مشابه: زندگی زن پس از طلاق؛ مشکلات بعد از جدایی و کارهایی که باید انجام داد
شش تا دوازده سالگی
سخت‌ترین سن برای مواجه با طلاق والدین برای کودکان، شش تا دوازده سالگی است. در این سن کودکان به اندازه کافی بزرگ هستند و همه‌چیز را بخاطر می‌آورند. کودکان در این سن با احساسات پیچیده درگیر هستند و ممکن است گمان کنند با نبود آن‌ها همه‌چیز درست خواهد شد.
کودکان شما در سن شش تا دوازده سالگی خود را دلیل اصلی جدایی والدین می‌دانند. درنتیجه این امر ممکن است افسردگی کوتاه مدت یا بلندمدت در آن‌ها ایجاد شود. اثرات آنچه در این سال‌ها اتفاق می‌افتد بر سلامت عاطفی آینده کودکان تأثیر بسیاری می‌گذارد و ممکن است آن‌ها را گوشه‌گیر، منزوی و مضطرب کند.
خوب است بدانید که والدین در این سن باید در مقابل کودک خود باهم مهربان باشند و در حضور او با یکدیگر مجادله نداشته باشند. بهتر است در این شرایط بهتر است والدین اختلافات خود را به حداقل برسانند و جزئیات طلاق یا جدایی را پشت درهای بسته یا به کمک یک مشاور طلاق بررسی نمایند.
درنهایت بهترین حالت برای کودکان شش تا دوازده سال پس از طلاق این است که والدین هر دو به‌عنوان حامیان بامحبت، بصورت فعال در زندگی کودک حضور داشته باشند. البته اگر در وضعیتی قرار دارید که کودکان مورد آزار و اذیت یا خشونت خانگی قرار می‌گیرند، بهتر است که یکی از والدین بطورکامل از زندگی کودک حذف شوند.
نوجوانی
وقتی فرزند شما دوران نوجوانی را سپری می‌کند، درک عمیقی نسبت به آنچه دارد که در خانه در حال وقوع است. فرزند شما در این شرایط سعی در حل و فصل اختلافات میان والدین خود دارد و نقش منجی را ایفا می‌کند. جالب است بدانید که فرزندان شما در نوجوانی در رابطه با طلاق والدین احساس گناه نمی‌کنند و به نظرشان با هم بودن به هر قیمتی بهترین راه است.
نوجوانان خودمحور هستند و برخلاف دوران ابتدایی، زندگی آن‌ها بیش‌تر در خارج از خانه است. فرزندان در این سن احتمالاً نگران این هستند که طلاق والدین زندگی اجتماعی آن‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد و ممکن است به این ترتیب وجه آن‌ها در میان دوستانشان خدشه‌دار شود.
بهتر است در مورد افکار و احساسات نوجوانان خود با آن‌ها صحبت کنید. به حرف‌هایشان بیش‌تر گوش دهید و در صورت لزوم به مشاور مراجعه نمایید. با فرزند خود رابطه دوستانه‌ای داشته باشید و ذهن وی را بیان‌کردن اختلافات و مشکلاتی که با همسرتان دارید، خراب نکنید.
درنهایت تصویر بدی از همسر خود در ذهن فرزند خود ایجاد نکنید. البته اگر پدر یا مادر مشکل رفتاری جدی داشته باشد و نتوانسته ظاهر خوب خود را حفظ کند، تلاش شما کاملاً بی‌فایده خواهد بود.
عوارض طلاق برای فرزندان دبستانی
کودکان دبستانی در ابتدای مسیر قرار دارند و با حضور در خانه و محیطی که در آن احساس امنیت و اطمینان می‌کنند، برای شناخت دنیای پیرامون خود، تشویق می‌شوند. در این سن کودکان دوستان جدید پیدا می‌کنند و با اطرافیان خود ارتباط خوبی برقرار می‌کنند. حال زمانی که امنیت کودکان با طلاق تهدید شود، آن‌ها غمگین و افسرده می‌شوند.
همانطور که گفتیم ممکن است کودکان احساس گناه کنند و خود را مقصر اتفاقات پیش آمده بدانند. آن‌ها بطورمعمول فکر می‌کنند که رفتار بدشان موجب جدایی پدر و مادرشان از یکدیگر شده است. کودکان در این سن بسیار نگران هستند که پدر و مادر پس از طلاق دیگر او را دوست نداشته باشند. لازم به ذکر است که این افکار نادرست در برخی موارد منجر به رفتار نادرست در کودکان می‌شود.
بطورکلی مهم‌ترین و شایع‌ترین تأثیرات طلاق در فرزندان دبستانی عبارت است از:
- نداشتن تمرکز برای انجام تکالیف مدرسه
- گریه مکرر یا ناراحتی عاطفی
- بی علاقگی نسبت به فعالیت‌های سرگرم کننده
- داشتن سردرد یا مشکلات معده
- افزایش اضطراب جدایی
- و…
فراموش نکنید که برای کودکان دبستانی هرگونه بازگشت به رفتارهای قبلی نظیر؛ شب ادراری، بروز رفتارهای پرخاشگرانه و… نشان‌دهنده نیاز کودکان به حمایت بیش‌تر والدین است.
مطلب مشابه: زندگی مرد پس از طلاق؛ کارهایی که آقایان بعد از جدایی باید انجام دهند
تأثیر طلاق والدین بر روی نوجوانان
همانطور که گفتیم نوجوانان هنگام طلاق والدین، نقش حامی به خود می‌گیرند یا ممکن است به دلیل محیط پرتنش خانواده از آن گریزان شوند. در این شرایط به دوش گرفتن مسئولیت‌های بزرگسالی توسط آن‌ها بطورکامل فراموش می‌شود. فراموش نکنید که نوجوانان هنوز در سن رشد هستند و از لحاظ عاطفی به حمایت والدین خود نیاز دارند. ممکن است فرزندان شما در نوجوانی با پذیرش شکست در زندگی، رفتارهای پرخطری از خود نشان دهند.
نشانه‌های مبارزه با طلاق در نوجوانان طیف بسیار گسترده‌ای دارد که مهم‌ترین و اصلی‌ترین آن‌ها عبارت است از:
- منفی‌نگری یا انتقاد شدید
- رفتارهای جنسی پرخطر
- افزایش پرخاشگری
- عملکرد تحصیلی ضعیف
- روی آوردن به مواد مخدر
- و…
تاثیر طلاق بر فرزندان دختر
بطورکلی می‌توان به تأثیر طلاق والدین بر کودکان دختر و پسر مشترک است. اما تجربه دختر و پسر از طلاق والدین ممکن است متفاوت باشد. مطابق با تحقیقات انجام‌شده دختران تا یک‌سال پس از طلاق علائمی نظیر؛ افسردگی، عصبانیت و مشکلات روحی از خود نشان می‌دهند. البته این علائم بطورمعمول با گذشت زمان بطورکامل از بین می‌روند. در بسیاری از طلاق‌های صورت گرفته مادران حضانت فرزندان را برعهده می‌گیرند. شایان ذکر است که رابطه قوی میان مادر و دختر موجب می‌شود که با سرعت بسیار بیش‌تری نسبت به زمانی که حضانت با پدر است، از استرس‌های طلاق نجات پیدا کنند.
تأثیر طلاق بر فرزندان پسر
مطابق با تحقیقات و بررسی‌های انجام‌شده، طلاق والدین هنگامی که کودکان سن کمی دارند، رفتارهای بد نظیر؛ پرخاشگری، دعوا و… را در پسران افزایش می‌دهد. البته پسران نوجوانی که والدین آن‌ها از یکدیگر جدا شده‌اند، بیش‌تر از دیگر نوجوانان در معرض خطر بروز رفتارهای بزهکارانه هستند.
خوب است بدانید که طلاق موجب تغییر در رشد روانی پسران می‌شود. به این معنا که رفاه روانی و عزت نفس پسران در این شرایط بسیار کاهش می‌یابد.
راهکارهای کنارآمدن فرزندان با طلاق والدین
امروزه راهکارهای بسیاری جهت کنار آمدن فرزندان با طلاق والدین وجود دارد که بطورکلی مهم‌ترین و اصلی‌ترین آن‌ها عبارتند از:
۱_والدین باید با آرامش با یکدیگر برخورد کنند
همانطور که گفتیم درگیری شدید میان والدین، موجب افزایش مشکلات روانی در کودکان می‌شود. رفتارهایی نظیر؛ فریادزدن و تهدیدکردن ارتباط مستقیم با بروز مشکلات رفتاری در کودکان دارد. هر تنش جزئی می‌تواند موجب ناراحتی کودکان شود. به همین جهت اگر بعد از طلاق در ارتباط با همسر خود به مشکل برخورده‌اید، تحت هیچ شرایطی کودکان خود را در حل مشکلات خود دخیل نکنید.
۲_بچه‌ها را واسطه نکنید
پرسیدن این سوال از بچه‌ها که کدام یک از والدین خود را بیش‌تر دوست دارید، یک رفتار مناسب نیست. چراکه کودکان هنگامی که خود را وسط پدر و مادر خود ببینند، دچار افسردگی و اضطراب می‌شوند.
۳_روابط سالم را حفظ کنید
ارتباط مثبت، صحبت والدین و درگیری پایین میام والدین موجب می‌شود که کودکان بهتر و سریع‌تر با طلاق سازگار شوند. مطابق با تحقیقات انجام‌شده رابطه‌ی سالم میان والدین و کودکان موجب می‌شود که فرزندان پس از طلاق عزت نفس بالاتر و عملکرد تحصیلی بهتری داشته باشند.
۴_به رفتار نوجوانان با دقت توجه کنید
اگر والدین به آنچه فرزند نوجوان خود انجام می‌دهد، توجه کنند و رفتار فرزند خود را با دیگران بررسی نمایند، نوجوانان پس از طلاق با مشکلات رفتاری کم‌تری مواجه خواهند شد. درنتیجه این امر احتمال استفاده از موادمخدر و افت تحصیلی در کودکان و نوجوانان پس از طلاق کاهش می‌یابد.
۵_روی توانمندی‌های فرزندان خود کار کنید
کودکانی که به توانایی خود جهت کنار آمدن با تغییرات شک دارند و فرزندانی که پس از طلاق خود را قربانیان درمانده می‌دانند، نسبت به دیگر افراد بیش‌تر دچار مشکلات روحی و روانی می‌شوند. به همین جهت به فرزندان خود بیاموزید که کنارآمدن با طلاق بسیار دشوار است، اما وی از نظر ذهنی قابلیت پذیرش این مسئله را دارد.
مطلب مشابه: بازگشت به زندگی پس از طلاق و شروع زندگی جدید پس از جدایی
۶_به فرزند خود احساس امنیت دهید
ترس از طردشدن و نگرانی در رابطه با آینده می‌تواند اضطراب زیادی در کودکان ایجاد کند. اما فراهم کردن شرایطی که کودک شما در آن احساس صمیمیت و امنیت خاطر کند، علاوه بر کاهش وابستگی مشکلات روانی آن‌ها را نیز تا حد بسیار زیادی کاهش می‌دهد.
جمع‌بندی
در مطالب فوق به بررسی تأثیر طلاق بر فرزندان پرداختیم. همانطور که گفتیم طلاق و جدایی یک مسئله ساده نیست و وقتی فرزندان درگیر آن شوند، بسیار سخت‌تر و حساس‌تر از گذشته می‌شود. تأثیر طلاق بر فرزندان را نمی‌توان تحت هیچ شرایطی انکار کرد. طلاق می‌تواند به شیوه‌های مختلف بر فرزندان اثر بگذارد.
فرزندان طلاق بیش‌تر از دیگر افراد در معرض فقر، شکست تحصیلی، فعالیت جنسی زودهنگام و پرخطر، ازدواج زودهنگام و… قرار دارند. درنهایت از مهم‌ترین و اصلی‌ترین راهکارهای کنارآمدن فرزندان با طلاق والدین می‌توان به واسطه نکردن بچه‌ها، حفظ روابط سالم، توجه به رفتار نوجوانان و… اشاره کرد.
