تاثیر اسباب بازی بر کودک و مزایایی بازی کودک با اسباب بازی
بازی کردن و جنب و جوش کودکان در هر شرایطی، مهم‌ترین و اصلی‌ترین ویژگی یک کودک است. البته بازی کردن تنها مختص کودکان نیست و انسان در هر سنی نیاز به بازی و سرگرمی دارد. اما نوع بازی و اسباب بازی کودکان با رشد ذهنی و مهارت‌های حرکتی آن‌ها ارتباط مستقیم دارد. درنتیجه باید هنگام انتخاب آن‌ها حساسیت‌های بیش‌تری داشت.
بازی یک روش جهت ابراز احساسات در کودکان است و موجب تخلیه فشار و استرس‌های عصبی می‌شود. کودکان به کمک بازی می‌توانند احساسات، ناکامی‌ها و اضطراب‌های خود را بیان کنند. بطورکلی می‌توان گفت بازی یک تکنیک جهت تخلیه فشار و استرس‌های عصبی کودکان است. در ادامه تأثیر اسباب بازی بر کودکان را بصورت دقیق و کامل بررسی می‌کنیم، پس تا انتها با ما همراه باشید.
فهرست موضوعات این مطلب
بازی در کودکان
بازی یک فعالیت مهم، حیاتی و لازم‌الاجرا برای دوره‌های مختلف رشد است. از نظر روانشناسان بازی با اسباب بازی غذای روح و روان کودکان است. تمایل به بازی کردن و داشتن اسباب بازی نیز یکی از نشانه‌های سلامت عقل، کنجکاوی و هوشیاری است.
همانطور که گفتیم بازی راهی جهت ابراز و نشان دادن احساسات در کودکان است و موجب تخلیه فشار و استرس‌های عصبی در کودکان می‌شود. به عبارت دیگر می‌توان گفت کودکان در جریان بازی پرورش فکری، عاطفی، جسمی و اجتماعی می‌یابند. کودکان از طریق بازی احساسات، ناکامی‌ها و اضطراب‌های خود را نشان می‌دهند. به همین جهت می‌توان گفت بازی یک روش طبیعی شرکت کودکان در فعالیت‌هایی است که موجب کسب مهارت و ورزیدگی آن‌ها برای مقابله با مشکلات زندگی می‌شوند.
کودکان با بازی کنار آمدن را یاد می‌گیرند و درنهایت چگونگی درک دنیا را می‌آموزند. بطورکلی کودک هنگام بازی ۳ چیز را می‌آموزد که عبارتند از:
- یادگیری درباره خود
- یادگیری درباره جهان پیرامون و اطرافیان
- یادگیری حل مسائل پیش آمده
انواع بازی
بازی‌ها را می‌توان به انواع مختلف تقسیم و گروه‌بندی کرد که بطورکلی عبارتند از:
بازی‌های انفرادی
امروزه برخی از کودکان علاقه خاصی به بازی‌های انفرادی دارند. هنگام انتخاب و خرید اسباب بازی این نکته را در نظر داشته باشید که این وسایل باید به گونه‌ای باشند که این حس را به آن‌ها القا کنند.
بازی‌های انفرادی بطورمعمول نظم خاصی ندارند و ساخته‌ی ذهن کودکان هستند. اما با این وجود می‌توانند در رشد ذهن بسیار اثرگذار باشند. درنهایت لازم به ذکر است که مهم‌ترین و اصلی‌ترین مزیت این گروه از بازی‌ها، افزایش اعتماد به نفس یا حس مالکیت در کودکان است.
مطلب مشابه: روش انجام بازی جرئت و حقیقت + سوالات چالش جرات و حقیقت جدید
بازی‌های هیجان انگیز
کودکان به کمک برخی اسباب بازی‌ها می‌توانند از محدودیت‌هایی که سال‌ها برای آن‌ها در نظر گرفته شده است، رها شوند. بازی‌های هیجان انگیز موجب می‌شوند که کودکان رویاهای خود را به واقعیت تبدیل کنند.
بازی‌های خیالی
همانطور که از نام این نوع بازی مشخص است نیاز به وسایل اسباب بازی خاصی ندارد و با تخیل کودکان همراه است. لازم به ذکر است که بازی‌های خیالی موجب افزایش قدرت تفکر کودکان و آمادگی وی برای روبه‌رو شدن با مسائل جدی زندگی می‌شوند.
بازی‌های خلاقانه و فکری
یکی از مهم‌ترین و بهترین بازی‌های امروزی در میان کودکان، بازی‌های خلاقانه و فکری است. این نوع بازی‌ها فکر و ذهن کودکان را بسیار باز می‌کنند و می‌توانند موجب اختراع شوند. شایان ذکر است که والدین در سوق دادن کودکان به بازی‌های فکری نقش مهم و بسیار اثرگذاری دارند.
تاثیرات اسباب بازی بر کودکان
همانطور که می‌دانید یکی از تکنیک‌های مفید و موثر یادگیری در کودکان، بازی‌کردن است. یادگیری به کمک اسباب بازی را در کودکان می‌توان از سنین بسیار پایین شروع کرد. در ادامه به معرفی و بررسی مهم‌ترین و اصلی‌ترین تأثیرات اسباب بازی بر کودکان می‌پردازیم.
تقویت ارتباط اجتماعی
مهم‌ترین و نخستین تأثیر اسباب بازی در کودکان، تقویت مهارت اجتماعی است. کودک با اسباب بازی ارتباطات اجتماعی را می‌آموزد. برای مثال به کمک اسباب بازی‌های خانه‌داری، ماشین، مشاعل و… کودک خود را در یک شهر خیالی تصور می‌کند و به این ترتیب روابط اجتماعی بزرگسالان را تجربه می‌کند. البته از طریق بازی با اسباب بازی‌ها بصورت گروهی، تعامل اجتماعی کودکان نیز تا حد بسیار زیادی ارتقا می‌یابد.
شایان ذکر است که قرارگرفتن کودکان در بعضی از موقعیت‌ها که موجب پیروزی یا شکست آن‌ها می‌شود، حضور در اجتماع و رقابت با دیگر افراد را به کودکان می‌آموزد.
تقویت مهارت‌های حرکتی کودکان
برخی از اسباب بازی‌ها نظیر؛ کامیون مهارت‌های حرکتی کودکان را تقویت می‌کنند. به عبارت دیگر کودک با این اسباب بازی‌ها مهارت هماهنگی چشم و دست را می‌آموزد و با ارتقای این مهارت ممکن است در شغل آینده خود بسیار موفق‌تر شود. برای مثال مهندسین، هنرمندان، پزشکان و دیگر مشاغل مشابه بطورمعمول مهارت‌های دست‌ورزی را به خوبی از دوران کودکی آموخته‌اند.
مطلب مشابه: کلمات پانتومیم | معرفی کلمات پانتومیم جالب برای بازی با دوستان و فامیل
یادگیری مهارت‌های زندگی
کودکان با بازی کردن مهارت‌های مختلف ازجمله مهارت زندگی را می‌آموزند. به این معنا که کودکان به کمک اسباب بازی خود را در نقش‌های مختلف تصور می‌کنند. یا اینکه در بازی با دوستان خود نقش‌های مختلف برعهده می‌گیرند.
جالب است بدانید که کودکان تمام تلاش خود را بکار می‌گیرند تا نقش و مسئولیت خود را به بهترین شکل ممکن ایفا کنند. بطورکلی می‌توان گفت کودکان به کمک اسباب بازی می‌توانند مهارت زندگی را بهتر و ساده‌تر بیاموزند.
رشد کودک
همانطور که می‌دانید اسباب بازی‌هایی که امروزه در مراکز معتبر عرضه می‌شوند، دارای رده سنی هستند. شایان ذکر است که درجه بندی سنی موجب می‌شود که بهترین و مناسب‌ترین اسباب بازی‌ها را در بهترین زمان ممکن برای کودکان خرید. خرید اسباب بازی با توجه به رده سنی کودکان موجب بهبود رشد آن‌ها می‌شود. برای مثال واکرهای کودک و ماشین‌های سواری یکی از بهترین اسباب بازی‌ها برای کودکان در حال یادگیری راه رفتن هستند. البته در سنین بالاتر نیز وسایل بازی فکری مبتدی می‌توانند مهارت‌های فکری کودکان را ارتقا دهند.
تقویت قوه تخیل و تفکر کودک
همانطور که می‌دانید کودکان باید قوه تخیل قوی داشته باشند و از طریق آن فکرکردن را بیاموزند. مطابق با تحقیقات انجام‌شده اسباب بازی‌ها می‌توانند موجب تحریک قدرت تخیل کودکان شوند. البته وسایل مختلف بازی می‌توانند ذهن کودکان را تحریک کنند و قدرت تفکر را به آن‌ها آموزش دهند.
بهبود مهارت‌های زبانی
زمانی که کودک شما بازی کردن را شروع می‌کند و در تعامل با دیگران قرار می‌گیرد، مهارت‌های زبانی و کلامی وی پرورش می‌یابد. برای مثال شعرخوانی، داستان سرایی و صحبت کردن‌های معمولی می‌توانند مهارت‌های زبانی کودکان را به خوبی بهبود بخشند.
رشد تربیتی
کودکان هنگام بازی با اسباب بازی ارزش‌های انسانی نظیر؛ نیکی، امانت‌داری، درست‌کاری و… را می‌آموزند.
انواع اسباب بازی
بطورکلی اسباب بازی‌ها را می‌توان به دو گروه سازمان یافته و سازمان نیافته تقسیم و گروه‌بندی کرد.
اسباب بازی‌های سازمان یافته
این اسباب بازی‌ها بطورمعمول برای کار مشخصی طراحی می‌شوند. از مهم‌ترین و آشناترین اسباب بازی‌های سازمان یافته می‌توان به جغجغه و وسایل رنگی آویخته‌شده در بالای تخت کودکان اشاره کرد.
اسباب بازی‌های سازمان نیافته
این گروه از اسباب بازی‌ها موجب تقویت خلاقیت کودکان می‌شوند. اسباب بازی‌هایی که با هدف تقویت مهارت‌های حرکتی دست و هماهنگی چشم با انگشتان طراحی و تولید می‌شوند، از آشناترین اسباب بازی‌های سازمان نیافته هستند. برای مثال اسباب بازی‌هایی نظیر؛ جورچین، کارت‌های مصور رنگی، لوتوی رنگ، ساز دهنی، بوق، سوت، کارت مشاغل، بگو ساختمان سازی، مداد و آبرنگ، خمیر مجسمه سازی، شن، ماسه و… را می‌توان در گروه اسباب بازی‌های سازمان نیافته قرار داد.
اگر دسته‌بندی انواع اسباب بازی را کمی دقیق‌تر بررسی کنیم، بطورکلی عبارتند از:
- اسباب بازی‌های عروسکی
- اسباب بازی‌های شخصیت کارتونی
- اسباب بازی‌های وسایل نقلیه
- اسباب بازی‌های ورزشی و فعالیت بدنی
- اسباب بازی‌های مهارتی
- اسباب بازی‌های معما و بازی
- اسباب بازی‌های سازه‌ای
- اسباب بازی‌های اکتشافی
- اسباب بازی‌های کمک درمانی نظیر؛ اسباب‌های بازی‌های بهبود لکنت زبان
مطلب مشابه: آموزش بازی حکم + نکات حرفه ای بازی حکم پاسور برای افراد مبتدی
پارامترهای مهم جهت انتخاب و خرید اسباب بازی
هنگام انتخاب و خرید اسباب بازی برای کودکان باید برخی پارامترها را در نظر داشت. در ادامه به معرفی و بررسی مهم‌ترین و اصلی‌ترین این پارامترها می‌پردازیم.
سن و مهارت کودک
اسباب بازی انتخابی شما باید مناسب با سن، علاقمندی، توانایی ذهنی و رشدی کودک باشد. این اسباب بازی نباید ساده یا بسیار پیچیده و خسته‌کننده نیز باشد. بطورکلی می‌توان گفت اسباب بازی یک کودک زمانی برای وی مناسب است که موجب پرورش خلاقیتش شود.
گرایش و علایق کودک
تمایل و علایق کودک با در نظر گرفتن سن و جنسیت وی از دیگر پارامترهای مهم در انتخاب و خرید اسباب بازی است. برای مثال کودکان از یک تا سه سالگی به تدریج به اسباب بازی‌ها و کتاب‌های مصور رنگی گرایش پیدا می‌کنند. به همین جهت در این دوره از رشد کودکان باید از اسباب بازی‌های رنگی بهره گرفت.
ایمنی اسباب بازی
اسباب بازی انتخابی شما باید مطمئن و بی خطر باشد و در کودکان شادی و نشاط ایجاد کند. برای مثال کودکان ۶ تا ۱۸ ماهه به علت رشد دندان‌های شیری اشیا مختلف را در دهان خود می‌گذارند و آن‌ها را با آرواره‌های خود فشار می‌دهند. درنتیجه باید اسباب بازی‌هایی که در اختیار آن‌ها قرار داده می‌شوند، نرم و قابل شست‌وشو باشند. این اسباب بازی‌ها همچنین بایدکاملاً نشکن نیز باشند و نوک تیز، فلزی و برنده در آن‌ها مشاهده نشود.
شایان ذکر است که برای کودکان بالای دو سال بهتر است اسباب بازی را انتخاب کنید که کودک شما را به بازی و تحرک وا دارد. نه اینکه اسباب‌بازی خود بازی کند و کودک شما تنها تماشاچی باشد. در سنین بالای دوسال کودکان اسباب بازی‌های خود را به فراوانی می‌شکنند و به اصطلاح دل و روده آن‌ها را بیرون می‌آورند. لازم به ذکر است که شکستن اسباب بازی‌ها بطورمعمول با هدف ارضای حس کنجکاوی و آگاهی از اسرار درون اسباب بازی انجام می‌گیرد.
حال احتمالاً با خود می‌گویید که چه اسباب بازی‌هایی برای گروه‌های سنی مختلف مناسب است؟ در ادامه به بررسی پاسخ این پرسش مهم و حیاتی می‌پردازیم.
اسباب بازی‌های مناسب تولد تا یک سالگی
همانطور که می‌دانید در این سن کودک محیط اطراف و دست و پاهای خودش را می‌شناسد و به کمک حواس پنچ گانه خود با محیط ارتباط برقرار می‌کند. خیره‌شدن به دست‌ها یک تفریح جذاب در این سن است. همچنین وقتی وسیله‌ای در دسترس نوزادان یک ساله قرار می‌گیرد، با خوشحالی و ذوق آن را در دست می‌گیرند. در این سن نوزادان علاقه دارند همه‌چیز را لمس کنند. به همین جهت اجازه دهید کودک شما با وسایل معمولی خانه نظیر؛ بشقاب، قابلمه، قاشق، روزنامه، پارچه و… بازی کند.
در یک سالگی کودک شما مفهوم بقا را کم کم درک می‌کند. به این معنا که اگر اسباب بازی را از جلوی چشم وی دور کنید، با تصویری که در ذهن خود دارد سعی می‌کند آن را پیدا کند.
بطورکلی مهم‌ترین و بهترین اسباب بازی‌های مناسب برای کودکان تا یک سال عبارت است از:
- اسباب بازی‌های موزیکال
- کتاب تصویری با جنس‌های مختلف
- اسباب بازی‌های دندانی
- عروسک‌های نرم
- توپ‌های نرم و سبک
- کتب پارچه‌ای
- وسایل پلاستیکی یا چوبی
- اسباب بازی‌های متحرک و ماشین‌ها
- مکعب‌های چوبی یا پارچه‌ای
- و…
اسباب بازی مناسب سنین یک تا سه سال
در لاین سن کودکان نوپا هستند و بطورمعمول به سراغ اسباب بازی‌هایی می‌روند که نیاز به تحرک دارند. شایان ذکر است که کودکان نوپا پس از آنکه تعادل مناسب را به دست آوردند، با اسباب بازی‌های کشیدنی یا هل‌دادنی چالش‌های جدیدی امتحان خواهند کرد.
بطورکلی مناسب‌ترین و بهترین اسباب بازی‌ها برای کودکان یک تا سه سال عبارت است از:
- وسایل نقاشی نظیر؛ مداد شمعی، گچ، آبرنگ، قلم‌مو، مدادرنگی و…
- خمیر بازی و گل رس
- توپ
- سه‌چرخه
- الاکلنگ، سرسره و تاب کوچک
- انواع پازل
- مرواریدهای چوبی درشت
- لگو
- مکعب‌های چوبی رنگی
- عروسک و وسایل آن نظیر؛ تختخواب عروسک، لباس عروسک و…
- تلفن اسباب بازی
- طناب
- و…
اسباب بازی‌های مناسب سه تا پنچ سال
پیش از هرچیزی این نکته را در نظر داشته باشید که کودکان سه تا پنچ سال یک سازنده قهار هستند و می‌توانند از هرچه به آن‌ها می‌دهید، یک شاهکار خلق کنند. در این سن کودکان رنگ‌ها، اشکال و اعداد را می‌شناسند و قوانین را به خوبی درک می‌کنند. درنتیجه مسئولیت‌پذیری بیش‌تری دارند و به سراغ اسباب بازی‌هایی می‌روند که مشخصات واقعی داشته باشند.
بطورکلی می‌توان گفت کودکان در سنین سه تا پنچ سالگی به بازی‌های نمایشی بیش‌تر از بازی‌های خیالی علاقه دارند. بطورکلی بهترین و مناسب‌ترین اسباب بازی‌ها برای این سنین عبارتند از:
- انواع جورچین و چوب چین‌ها
- مکعب‌های کوچک و بزرگ
- لگو
- میخ و چکش
- دومینو
- قطار، ماشین، کامیون
- و…
اسباب بازی‌های مناسب سنین ۵ تا ۹ سال
در این سنین بازی‌های فردی که بصورت دویدن و بالارفتن بودند، بصورت بازی‌های جمعی درمی‌آیند. کودکان بطورمعمول با کودکان دیگر بازی می‌کنند، اما یک همبازی را ترجیح می‌دهند.
کودکان در سنین ۵ تا۹ سال بازی‌های مختلف ابداع می‌کنند و هنگام بازی قواعد و مقررات آن را تغییر می‌دهند. بطورکلی مناسب‌ترین و بهترین بازی‌ها برای این گروه سنی عبارت است از:
- وسایل باغبانی نظیر؛ بیلچه، شن‌کش و…
- فرفره
- طناب برای طناب‌بازی
- وسایل خیاطی نظیر؛ سوزن و نخ
- دوچرخه
- توپ با راکت
- قیچی و کاغذ
- انواع عروسک نظیر؛ عروسک خیمه شب بازی و…
- گل رس، خاک، شن
- و…
اسباب بازی‌های مناسب سنین ۹ تا ۱۲ سال
در این سنین کودکان به دنبال کسب اطلاعات جدید، چالش‌ها و تجربه‌ها در طول بازی هستند. کودکان بسیار اجتماعی هستند و شدیداً توسط همسالان تحت تأثیر قرار می‌گیرند. این نکته را در نظر داشته باشید که فعالیت‌های گروهی در سنین ۹ تا ۱۲ سال اهمیت بسیاری دارند و کودکان می‌دانند چگونه از طریق مهارت اجتماعی منصفانه بازی کنند.
بطورکلی مهم‌ترین و مناسب‌ترین اسباب بازی‌های سن ۹ تا ۱۲ سال عبارت است از:
- کتاب
- بازی بر روی تخته و کارت بازی
- تجهیزات ورزشی
- تدارکات هنر
- نمونه اسباب کار
- تجهیزات ورزشی
- دوچرخه و کلاه ایمنی
- کفش اسکی
- کتاب
- کاردستی بادبادک
- بازی بر روی تخته
- بازی‌های هماهنگی یا حافظه
- مجموعه ساخت و ساز و مدل سازی
- و…
جمع‌بندی
در مطالب فوق به بررسی تأثیر اسباب بازی بر کودک پرداختیم. همانطور که گفتیم بازی کردن و جنب و جوش کودکان در هر شرایطی، مهم‌ترین و اصلی‌ترین ویژگی یک کودک است. بازی یک روش جهت ابراز احساسات در کودکان است و موجب تخلیه فشار و استرس‌های عصبی می‌شود.
کودکان به کمک بازی می‌توانند احساسات، ناکامی‌ها و اضطراب‌های خود را بیان کنند. کودکان با بازی کردن کنار آمدن را یاد می‌گیرند و درنهایت چگونگی درک دنیا را می‌آموزند. از مهم‌ترین و اصلی‌ترین تأثیرات اسباب بازی بر کودکان می‌توان به تقویت ارتباط اجتماعی، تقویت مهارت‌های حرکتی کودکان، یادگیری مهارت‌های زندگی، رشد کودکان و… اشاره کرد.
