اضطراب چیست و چگونه درمان می شود | انواع اضطراب و علائم آن

اضطراب یکی از شایع ترین حالت های هیجانی شدید همراه با آشفتگی درونی می باشد که معمولا افراد آن را به شکل ناراحتی، نگرانی و استرس شدید تجربه می کنند و می تواند زندگی روزمره فرد را تا حد زیادی درگیر و مختل کند. در این حالت فرد از رویدادهای قابل پیش بینی در آینده که می توانند یک نوع تهدید باشند، می ترسد. وجود میزان کمی اضطراب در موقعیت های استرس زا طبیعی است اما اگر اضطراب به صورت مداوم و ناسازگار باشد می تواند یک اختلال روانی باشد. در این مقاله می خواهیم به صورت کامل در مورد اختلال اضطراب، علائم، دلایل ایجاد اضطراب، انواع آن و روش های درمان آن صحبت کنیم. پس تا انتهای مطلب با ما همراه باشید.

اضطراب چیست؟

اضطراب پاسخ طبیعی بدن در برابر ترس، استرس و یا هیجان است. اضطراب زمانی رخ می دهد که فرد در یک محیط استرس زا قرار می گیرد. اکثر افراد در شرایط خاص مانند جلسه امتحان یا مصاحبه شغلی دچار استرس می شوند که این یک امر کاملا طبیعی است و حتی می تواند فرد را در برابر خطرات هوشیارتر کند و یا با تحریک لازم باعث تلاش بیشتر او شود. اما وقتی که اضطراب به مدت 6 ماه به طور دائم ادامه پیدا کند و بر روی تمرکز، خواب و انجام کارهای روزمره زندگی اثر بگذارد، نشان دهنده اختلال اضطراب می باشد.

اختلال اضطراب چیست؟

در سیر تکامل انسان، وجود استرس و اضطراب یک امر طبیعی و لازم بوده است چون در طول زمان به حفظ بقا و زنده ماندن او کمک کرده است. وقتی که اضطراب و نگرانی شدید و ادامه دار باشد و زندگی روزمره فرد را مختل کند، به آن اختلال اضطراب می گویند. افراد مبتلا به این اختلال، در مورد رویدادهای آینده بیش از حد ترس و استرس دارند و در واکنش به رویدادهای کنونی نیز دچار ترس می شوند. اگر به اختلال اضطراب توجه نشود و فرد مبتلا آن را نپذیرد و درمان نکند، این اختلال به مرور گسترش می یابد و جوانب مختلف زندگی را تحت تاثیر قرار می دهد.

علائم اضطراب

اختلال اضطراب، علائم و نشانه هایی دارد که این علائم ممکن است در هر کسی متفاوت باشد. توجه داشته باشید که وجود یک یا چند مورد از این علائم باعث اثبات ابتلا به اختلال اضطرابی نمی شود و در صورتی که فرد مجموعه ای از این نشانه ها را در مدت زمان 6 ماهبه طور متوالی داشته باشد، می توان گفت به اختلال اضطرابی مبتلا شده است. علائم اختلال اضطرابی شامل موارد زیر می باشد:

• سرگیجه
• احساس ترس و وحشت
• درد معده
• سردرد
• تعریق زیاد
• تنفس سریع
• بی خوابی یا بد خوابی
• تنش عضلانی
• بی قراری
• تحریک پذیری
• دلهره
• لرزش
• ضربان قلب تند
• احساس ضعف یا خستگی
• احساس جدایی از دنیای اطراف
• عدم تمرکز
• عصبانیت
• داشتن افکار و احساسات منفی
• حالت تهوع
• خشکی دهان
• سبکی سر
• تنگی نفس و احساس خفگی

مطلب مشابه: معرفی دمنوش های ضد استرس؛ 20 دمنوش برای رفع اضطراب

علت اضطراب چیست؟

اختلال اضطراب می تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود. مهم ترین عوامل اختلال اضطراب عبارتند از:

ژنتیک

یکی از دلایل ایجاد اضطراب، ژنتیک می باشد. اضطراب می تواند از طریق ژنتیک از والدین به فرزندان منتقل شود؛ به این معنا که والدینی که دچار اضطراب بیشتری هستند ممکن است دارای فرزندانی شوند که دچار اضطراب هستند.

عوامل محیطی

یکی دیگر از مهم ترین دلایل اختلال اضطراب، عوامل محیطی است. عوامل محیطی شامل مورد خشونت، تبعیض، بد رفتاری و یا بی توجهی قرار گرفتن می باشد. همچنین تجربه رویدادهایی مانند مرگ عزیزان، سوء استفاده و … عوامل محیطی اند که می تواند فرد را دچار اختلال اضطراب کند.

مصرف بی رویه دارو، مواد مخدر و الکل

مصرف بی رویه برخی از داروها بدون تجویز پزشک می تواند باعث بروز علائم اخلال اضطرابی شود. همچنین استفاده از مواد مخدر و نوشیدنی های الکلی به مرور زمان باعث بروز اختلالات اضطرابی می شوند.

ساختار شیمیایی مغز

بر اساس تحقیقات انجام شده، اختلالات اضطرابی ممکن است با مدارهای معیوب در مغز که ترس و احساسات را کنترل می کنند در ارتباط باشند. این مدارهای معیوب کنترل حس ترس را از دست می دهند و آن را جایگزین احساسات دیگر می کنند.

شرایط پزشکی

برخی از بیماری های زمینه ای مانند بیماری های قلبی، ریوی و تیروئید می توانند باعث ایجاد اختلال اضطراب یا تشدید علائم اضطراب شوند.

سایر دلایلی که باعث ایجاد اضطراب می شوند:

• موقعیت های خاص مانند دوران بارداری و زایمان
• رویدادهای تهدید کننده زندگی
• سابقه بیماری روانی دیگر
• تداوم موقعیت های استرس زا
• وابستگی، کمال گرا یا عزت نفس پایین
• سوء استفاده های جسمی، کلامی یا جنسی

مطلب مشابه: رفع استرس بیکاری؛ روش هایی رفع اضطراب و استرس افرادی که دنبال کار هستند

انواع اضطراب

اختلال اضطراب انواع مختلفی دارد که در این بخش آن ها را بررسی خواهیم کرد:

اختلال اضطراب فراگیر

اختلال اضطراب فراگیر زمانی رخ می دهد که فرد به صورت مداوم و نامعقول نگران وقوع حوادث ناگوار مانند مرگ عزیزان، تصادف یا بیماری فرزندان خود است و بدترین اتفاق ها را در ذهن خود می سازد. فرد مبتلا به این اختلال، نگرانی بیش از حد در مورد اتفاقات و فعالیت های روزمره دارد و علائم رایج این اختلال شامل خستگی، تنش، بی خوابی، بی قراری، تپش قلب و عدم تمرکز می باشد.

اختلال اضطراب پس از سانحه

اختلال اضطراب پس از سانحه یک نوع اختلال اضطرابی است که معمولا بعد از وقوع حادثه ای دردناک و هراس آور رخ می دهد. اتفاقات و حادثه هایی مانند تصادف، سوء استفاده جنسی، حوادث طبیعی مثل سیل، زلزله، جنگ و … از جمله مواردی اند که ممکن است باعث بروز اختلال اضطراب پس از سانحه در فرد شوند. این اختلال در برخی از افراد بعد از چند ماه بهبود می یابد اما در برخی دیگر ممکن است تا آخر عمر ادامه پیدا کند.

اختلال اضطراب اجتماعی

در اختلال اضطراب اجتماعی، فرد دچار ترس شدید از موقعیت های اجتماعی و مورد بررسی قرار گرفتن می باشد. برای مثال فرد در موقعیت های مختلف از صحبت کردن، اشتباه کردن و غذا خوردن در جمع هراس دارد؛ چون نگران این است که او را قضاوت کنند یا مورد تمسخر قرار دهند. این اختلال معمولا از دوران نوجوانی شروع می شود و جنبه های مختلف زندگی فرد را تحت تاثیر قرار می هد.

هراس اختصاصی (فوبیاهای خاص)

فوبیا به ترس های غیر منطقی در مورد یک وسیله یا یک موقعیت خاص می گویند. بسیاری از افراد از ارتفاع یا سوسک، عنکبوت، مارمولک و … می ترسند، اما در فوبیای خاص ترس یا اضطراب بسیار محسوس و شدید است. افراد مبتلا به فوبیاهای خاص تلاش زیادی می کنند تا از شیء یا موقعیتی که باعث ترس آن ها می شود، دوری کنند و اگر موفق نشوند، آن موقعیت را با ناراحتی و اضطراب زیادی تحمل می کنند. ترس از حیوانات، ترس محیط طبیعی، ترس از رانندگی، ترس از تزریق، خون، جراحت، ترس از آسانسور و … از جمله مواردی هستند که در دسته هراس اختصاصی یا اختلال فوبیای خاص قرار می گیرند.

مطلب مشابه: رفع دلشوره و اضطراب با استفاده از این روش ها و تکنیک های خاص

لالی انتخابی

لالی انتخابی یا سکوت پیشگی، نوعی اختلال اضطراب است که در آن کودک با وجود اینکه می تواند در حالت عادی صحبت کند اما فقط در شرایط و محیط خاصی صحبت می کند. این کودکان معمولا در محیط های خاصی مانند کلاس های ورزشی، مدرسه، جمع دوستان و یا در کنار غریبه ها نمی توانند صحبت کنند و فقط در موقعیت ها و محیط های خاصی صحبت می کنند.

اختلال وسواس فکری عملی

در وسواس فکری، افکار تکراری به صورت مداوم و ناخواسته به ذهن خطور می کنند که این افکار معمولا بسیار وحشت آور و ناراحت کننده هستند. افراد در وسواس فکری سعی می کنند این افکار ناخواسته را نادیده بگیرند یا به فکر یا انجام کار دیگری بپردازند تا جلوی افکار تکراری را بگیرند. در وسواس عملی، فرد به انجام کارهای تکراری مانند شستن دست ها، شستن ظرف ها، شمردن، نظافت کردن، منظم چیدن وسایل، بالا کشیدن یا خاراندن بینی و … بدون هیچ گونه دلیل منطقی می پردازد. این اعمال به صورت مکرر انجام می شوند، به طوری که فرد مبتلا احساس می کند که مجبور است این کارها را انجام دهد. در اختلال وسواس فکری عملی، افراد وسواس های فکری یا عملی را با شدت زیاد تجربه می کنند و زندگی روزمره آن ها مختل می شود.

اختلال اضطراب جدایی

اختلال اضطراب جدایی معمولا در کودکان 7 ماهه تا 3 ساله رایج تر است اما در برخی موارد به مدت طولانی تری ادامه پیدا می کند. کودکان مبتلا به اختلال اضطراب جدایی نگرانی زیادی در مورد جدایی از خانه یا والدین خود دارند. اختلال اضطراب جدایی در بزرگسالان نیز به این شکل بروز می یابد که آن ها معمولا بیش از حد نگران سلامتی اطرافیان و عزیزان خود هستند و ترس زیادی از این دارند که اتفاقی برای آن ها اتفاقی بیفتد.

اضطراب اخلاقی

اضطراب اخلاقی ترسی است که از روی وجدان ایجاد می شود. بسیاری از افراد این نوع اضطراب را منشا انواع دیگر اضطراب می دانند و تاثیر آن را در زندگی واقعی، ملموس می دانند.

اختلال پانیک (وحشت زدگی)

فرد مبتلا به اختلال پانیک، دوره های ناراحتی جسمانی شدید و حملات وحشت زدگی را تجربه می کند. فرد در مدت حملات وحشت زدگی احساس می کند، احساسات جسمانی بسیار ناخوشایندی او را از پای درآورده اند. این احساسات می توانند تعریق زیاد، احساس خفگی، نفس نفس زدن، لرزیدن، ناراحتی معده، تپش قلب، سرگیجه و … را در برداشته باشند. همچنین افراد در طول مدت حمله پانیک ممکن است احساس کنند که دیوانه شده اند یا کنترل خود را از دست داده اند.

مطلب مشابه: اضطراب شبانه چیست و چگونه درمان می شود؟

راه های درمان اضطراب

برای اختلالات اضطرابی، درمان های مختلفی با توجه به شدت و عوامل ایجاد کننده اضطراب وجود دارد. در بسیاری از موارد افراد می توانند با استفاده از روش هایی که روانگر ارائه می دهد، از احساس اضطراب رها شوند و بهبود یابند. اما در صورتی که اضطراب شدید باشد و فرد با جلسات روان درمانی به نتیجه مطلوب نرسد، باید از درمان های تخصصی روانپزشکی استفاده کند. در ادامه به روش های درمان اضطراب می پردازیم:

1. درمان رفتاری شناختی

یکی از بهترین راه های درمان اختلال اضطراب، درمان رفتاری-شناختی است. روان کاو یا روان شناس در این روش الگوهای فکری و رفتاری فرد را که باعث اضطراب شده اند، شناسایی می کند و به فرد آموزش می دهد تا آن الگوهای فکری و رفتاری خود را تغییر دهد و آن ها را با رفتار و الگویی که به مقابله با اضطراب کمک می کند، جایگزین کند.

2. روان درمانی

در این روش، روان کاو یا روان شناس از طریق صحبت با فرد به او کمک می کند تا ریشه اضطراب خود را شناسایی کند و با انجام تکنیک های مختلف، الگوی رفتاری و فکری خود را تغییر دهد و در نتیجه فرد می تواند با عوامل تنش زا مقابله کند و به آرامش برسد.

3. تغییر سبک زندگی

شیوه زندگی در ایجاد اضطراب نقش بسیار مهمی دارد. مصرف غذاهای چرب و ناسالم، مصرف الکل، کم تحرکی و اضافه ایجاد تغییر در سبک زندگی می تواند روند بهبود را سریع تر کند.

4. استفاده از روش های آرام سازی

امروزه روش های درمانی مختلفی برای از بین بردن اضطراب به وجود آمده است. به دلیل اینکه رابطه تنگاتنگی بین ذهن و بدن وجود دارد، به کار گیری روش های آرام سازی جسم به فرد کمک می کند تا تنش های ذهنی و انقباضات عضلانی خود را کاهش دهد و جسم و روان خود را آرام کند. همچنین انجام تمرین های خودآگاهی روش موثر و مفیدی برای تمرین حضور در لحظه حال هستند چون یکی از مهم ترین دلایل ایجاد اضطراب، فکر و نگرانی در مورد رویدادهای گذشته و آینده است.

5. دارو درمانی

با تشخیص قطعی اختلال اضطراب، روش دارو درمانی می تواند به درمان این اختلال کمک کند. در این روش درمان از داروها برای کاهش علائم اضطراب فرد استفاده می شود. این داروها معمولا خاصیت ضد افسردگی دارند و نوعی آرام بخش محسوب می شوند. این داروها می تواند شامل مهار کننده های باز جذب سروتونین انتخابی (SSRI) مانند سرترالین (زولافت) یا پاروکستین (پاکسیل) باشد.

در برخی مواقع پزشکان از داروهای ضد اضطراب (بنزودیازپین‌ها) مانند دیازپام (والیوم) و یا لورازپام (آتیوان) استفاده می کنند. اما این روش ها به دلیل خطر وابستگی بیمار، معمولا به صورت کوتاه مدت استفاده می شوند. داروهای مخصوص درمان اختلال اضطراب حتما باید از طرف پزشک متخصص تجویز شوند. دوز داروها نیز با توجه به نوع و شدت بیماری توسط پزشک تعیین می شود.

مطلب مشابه: برای کاهش اضطراب و استرس روزمره این تکنیک ها را به کار ببرید