اختلال شخصیت نمایشی و راه های درمان آن

اختلال شخصیت نمایشی یا هیستریونیک یک نوع اختلال روانی است که در آن فرد تمایل بسیار زیادی به جلب توجه دارد و سعی می کند به هر طریقی توجه دیگران را به خود جلب کند و مرکز توجه قرار بگیرد. او از هر ابزار و امکاناتی استفاده می کند تا مورد پذیرش اطرافیان قرار بگیرد و همین باعث می شود تا شخصیت او به شدت تحت تاثیر اطرافیان قرار بگیرد. اگر فرد مبتلا به این اختلال نتواند نظر دیگران را به سمت خود جلب کند، دچار سرخوردگی و افسردگی می شود.

افراد مبتلا به این اختلال اغلب دمدمی مزاج، هیجان پذیر و اغواگر هستند و اعتماد به نفس پایینی دارند. این اختلال در خانم ها بیشتر از آقایان شایع است و در دوران نوجوانی و اوایل جوانی به وجود می آید. شخصیت نمایشی رفتارهای خود را طوری بروز می دهد که گویی مشغول اجرای یک نمایش است. همچنین در ابراز هیجانات خود بسیار اغراق آمیز عمل می کند. به عنوان مثال با مشاهده یک فیلم درام، به طور غیر قابل باوری شروع به گریه زاری می کند.

انواع شخصیت نمایشی

1. شخصیت نمایشی کودکانه

این افراد به دیگران وابستگی زیادی دارند و با رفتارهای اغراق آمیز مانند گریه زاری یا غش کردن به طرز کودکانه سعی می کنند توجه دیگران را جلب کنند. کسانی که این اختلال را دارند مانند یک کودک که به پدر و مادر خود وابستگی دارد رفتار می کنند. هر چه بلوغ روانی کمتر باشد رفتار کودکانه بیشتر می شود. احساسات و هیجانات این افراد به سرعت تغییر می کند. در صورت مخالفت با آن ها، سریعا کج خلقی می کنند و نظرشان درباره فرد تغییر می کند.

2. شخصیت نمایشی سرزنده (هیجانی)

این افراد بسیار گرم و صمیمی هستند و در روابط بین فردی مهربان، خون گرم و خوش بین هستند. سرحال وارد جمع می شوند، نیاز به هیجان دارند، به راحتی دیگران را متقاعد می کنند و پرانرژی و با نشاط رفتار می کنند. اما بعد از مدتی از حضور در جمع دوری می کنند و رفتار خود را تغییر می دهند.

3. شخصیت نمایشی موافق (سازگار)

این افراد برای اینکه مورد توجه و تحسین دیگران قرار بگیرند، حاضرند هر کاری انجام دهند و تحت هر شرایطی با دیگران سازگار و موافق باشند. برای این کار حتی شاید رفتارهای اغراق آمیز مانند خریدن هدیه های گران قیمت برای دیگران را انجام دهند. همیشه تلاش می کنند تا دیگران به آن ها نظر مثبتی داشته باشند و آن ها را تایید کنند به همین دلیل آن ها هم تمامی نظرات دیگران را تایید می کنند اما از درون احساس دیگری دارند. بسیار چاپلوس هستند، خشم خود را بروز نمی دهند و همیشه خود را بسیار مهربان و خوشرو نشان می دهند.

مطلب مشابه: اطلاعاتی در مورد اختلال شخصیت مرزی و تشخیص آن

علائم اختلال شخصیت نمایشی

• در بروز احساسات اغراق می کنند و رفتارهایی مانند بازیگران تئاتر از خود نشان می دهند.
• معمولا با خنده ها یا صداهای نامتعارف سعی در جلب توجه دیگران دارند.
• به راحتی تحت تاثیر دیگران یا شرایط قرار می گیرند و شخصیت مستقل ندارند.
• برای جلب توجه دیگران از ظاهر خود استفاده می کنند و بیش از حد به ظاهر خود حساس اند.
• به دلیل وسواس فکری که نسبت به زیبایی خود دارند ممکن است عمل های جراحی زیادی انجام دهند یا بیش از حد آرایش کنند.
• هنگامی که مورد توجه قرار نگیرند، دلخور و ناراحت می شوند.
• سبک گفتاری آن ها کلی است و به جزئیات نمی پردازند.
• پیش از انجام کاری تفکر نمی کنند، رفتارهای عجولانه دارند و به عواقب کار خود فکر نمی کنند.
• به راحتی گول می خورند و نسبت به انتقاد بسیار حساس هستند.
• روابط را صمیمی تر از آنچه که هست در نظر می گیرند.
• صبر و تحمل کمی دارند، کار خود را نیمه تمام رها کرده و سراغ کار دیگری می روند.
• از رفتار ها و لباس های فریبنده و تحریک آمیز استفاده می کنند.
• می توانند هفته ها غمگین و افسرده باشند و ناگهان شاد و پرانگیزه شوند.
• احساساتشان سطحی و به سرعت در حال تغییر است.
• در موارد حاد ممکن است برای جلب توجه دیگران تهدید یا اقدام به خودکشی کنند.

دلایل ایجاد اختلال شخصیت نمایشی

1. عوامل ژنتیکی

عوامل ژنتیکی می تواند در بروز این اختلال نقش داشته باشد. مانند بسیاری از اختلالات، داشتن سابقه خانوادگی اختلالات شخصیتی، بیماری های روانپزشکی یا اختلالات مصرف مواد از عوامل خطر ابتلا به اختلال شخصیت نمایشی است. ژنتیک می تواند فرد را در معرض ابتلا به این اختلال قرار دهد، اما در حقیقت قرار گرفتن در موقعیت های خاص زندگی است که باعث فعال شدن این اختلال می شود.

2. عوامل محیطی

ممکن است محیطی که کودک در آن پرورش یافته است و آسیب های دوران کودکی، باعث ایجاد این اختلال در بزرگسالی شود. به این دلیل که تلاش برای کنار آمدن و سازگاری با محیط آسیب زا می تواند زمینه را برای بروز اختلال فراهم کند. کودکان به سادگی رفتارهای آموخته از والدین را برای خود الگوسازی می کنند.

افرادی که بیش از حد مورد محبت اطرافیان قرار گرفته اند و یا هیچ گونه محبتی را از اطرافیان خود دریافت نکرده اند، بیشتر به این اختلال مبتلا می شوند. کودکان ممکن است از رفتار نمایشی برای جلب توجه والدین خود استفاده کنند.

بعضی از پدر مادر ها به طور ناخواسته با رفتارهای اشتباه خود بر روحیه فرزندان خود تاثیر منفی می گذارند. هر رفتاری که باعث ناراحتی و خشم در فرزندان شود، می تواند باعث ابتلای کودک به این اختلال در آینده شود. همچنین جدایی والدین از یکدیگر ممکن است باعث سردرگمی و اختلال شخصیت نمایشی در فرزندان شود.

کودکانی که در خانواده های بزرگ و پرجمعیت به دنیا آمده اند معمولا کمتر مورد توجه و محبت والدین خود قرار گرفته اند. اکثر این افراد درگیر تله رها شدگی می شوند و به مرور زمان به اختلال شخصیت نمایشی دچار می شوند.

مطلب مشابه: اختلال چند شخصیتی چیست، چه نشانه هایی دارد و چطور درمان می شود؟

ویژگی های مهم شخصیت نمایشی

1. تجمل گرا

این افراد علاقه زیادی به تجمل گرایی دارند و معمولا خلق و خوی خود را متناسب با موقعیت بیرونی وفق می دهند. برای مثال، وقتی کسی قصد خرید لباس را داشته باشد معمولا انتخاب نهایی را با توجه به سلیقه و نظر خود انجام می دهد اما زنان هیستریونیک فقط به دنبال این هستند که دیگران چه فکر و نظری درباره او دارند و احساساتشان به نظر دیگران وابسته است.

2. مد گرایی

یکی از مهم ترین ویژگی های شخصیت نمایشی، مدگرایی است. زنان هیستریونیک تمایل ندارند با یک لباس به دو مهمانی بروند و به همین علت دائما به دنبال لباس های خاص هستند. معمولا افراد نمایشی، مد را می آورند و به دنبال مد گرایی و جلب توجه هستند.

3. آفتاب پرست

این افراد همیشه و در هر شرایطی خود را همرنگ جماعت می کنند و به هر رنگی در می آیند. یعنی اگر این افراد در کنار استاد دانشگاه هم بنشینند، کم نمی آورند و یا اگر در حال تماشای فوتبال باشند به اندازه یک بازیکن ، اطلاعات و مهارت دارند. به طور کلی این افراد همیشه همه چیز را می دانند و هیچوقت کم نمی آورند.

مطلب مشابه: دلایل اختلالات نوروتیک + روش های درمان این اختلال روانی

تبعات اختلال شخصیت نمایشی

1. افسردگی

این افراد زمانی که نمی توانند توجه دیگران را به خود جلب کنند احساس ناراحتی می کنند و این در بلند مدت ممکن است باعث ایجاد افسردگی در آن ها شود.

2. مشکل در پیدا کردن شغل

افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی به خاطر گریز از روزمرگی و کم تحمل بودن، نمی توانند در یک شغل بمانند و یک پروژه را به پایان برسانند. آن ها ممکن است یک کار را در ابتدا با ذوق و اشتیاق زیادی شروع کنند اما در ادامه به تدریج خسته می شوند و اشتیاق آن ها کم می شود. در نتیجه آن شغل و کار را رها می کنند.

3. اختلال در روابط

این افراد در روابط دوستانه، خانوادگی و عاطفی خود دچار مشکل می شوند. ممکن است دیگران به دلیل تایید خواستن و نظر خواستن مداوم و یا نحوه ی پوشش و رفتار تحریک آمیز جنسی این افراد، از آن ها دوری کنند. در اجتماع نیز به شدت مورد قضاوت قرار می گیرند و ممکن است طرد شوند. همچنین این افراد چون به تغییرات عادت دارند نمی توانند به مدت طولانی در یک رابطه بمانند.

4. بی ارزش شدن

ممکن است پس از مدتی اطرافیان رفتارهای اغراق آمیز او را بی اهمیت جلوه دهند و فرد با کلام و رفتارهای عجیب، خود را نزد دیگران بی اعتبار و بی ارزش کند که این موضوع باعث عصبانیت و ناراحتی او می شود و ممکن است مشکلاتی را به وجود بیاورد.

5. فریب خوردن

این افراد به دلیل هیجان پذیر بودن و تلقین پذیر بودن زیاد، به راحتی توسط افراد منفعت طلب فریب می خورند. فقط کافی است افراد سوءاستفاده گر کاری کنند که مورد توجه شخصی با این اختلال قرار بگیرند، در این صورت به راحتی گول می خورند و تحت تاثیر قرار می گیرند.

6. خودکشی و خودزنی

افراد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی دوست دارند دیده شوند و اگر احساس کنند که به آن ها توجه نمی شود، ممکن است به خود آسیب بزنند. برای مثال خراش، کبودی و سوختگی روی صورت یا دست های این افراد دیده می شود. در صورتی که این اختلال شدت پیدا کند و فرد دچار افسردگی شود یا چاره ای برای خود پیدا نکند، احتمال دارد برای جلب توجه دست به خودکشی و خودزنی بزند که این کار خطرات زیادی را برای او و خانواده اش به وجود می آورد.

7. اختلالات اضطرابی

این افراد به دلیل اهمیت زیاد به ظاهرشان و تلاش برای جلب توجه دیگران که بیشتر اوقات ناموفق خواهد بود، پس از مدتی دچار استرس و اضطراب فراوان می شوند و احتمال ایجاد اختلال اضطرابی در این افراد وجود دارد.

مطلب مشابه: اختلال هویت جنسی TS | دانستنی های کامل در مورد این اختلال و نشانه های آن

روش های درمان اختلال شخصیت نمایشی

هیچ دارو و درمان قطعی برای این اختلال وجود ندارد اما می توان به کمک متخصص، نشانه های آن را تا حد ممکن کاهش داد. همچنین بعضی از دارو ها ممکن است برای درمان اختلالات عاطفی که می تواند همراه با این اختلال باشد استفاده شود.

افراد مبتلا به این اختلال ممکن است فکر کنند که نیاز به درمان ندارند و روال برنامه درمانی برای آن ها جالب نباشد یا ممکن است از نظر عاطفی نیازمند باشند و مرزهای رفتاری تعیین شده توسط درمانگر را به چالش بکشند. به طور کلی درمان باید حمایتی و متمرکز بر راه حل باشد. درمانگر معمولا پس از تشخیص درست این اختلال، برای کنترل نشانه ها و کاهش عوارض ناشی از این بیماری ترکیبی از راه های زیر را انجام می دهد:

روان درمانی

روان درمانی موثرترین و رایج ترین روش درمانی برای اختلال شخصیت نمایشی است. در این روش فرد مبتلا در مورد احساسات و تجربیات خود با درمانگر صحبت می کند. روان درمانی بر تغییر جنبه ای از شخصیت ناکارآمد بیمار تمرکز دارد و به بیمار کمک می کند تا با حل تعارضات ایجاد شده در ناخودآگاه، درک بهتری از خود و رفتارهایش داشته باشد. همچنین فرد تشویق می شود ارتباط خود را با دیگران بهبود ببخشد و روش های سالم و جدیدی را برای ایجاد عزت نفس یاد می گیرد.

دارو درمانی

اگر فرد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی، افسردگی یا اضطراب را تجربه کند ممکن است پزشک داروهای ضد افسردگی یا داروهای ضد اضطراب را برای او تجویز کند.

داروهای ضد افسردگی: این داروها به درمان علائم افسردگی کمک می کنند، همچنین می توانند رفتار های تکانشی یا احساس خشم و ناامیدی را هم کاهش دهند.

داروهای ضد اضطراب: این داروها می توانند به کنترل ترس و اضطراب یا کمال گرایی کمک کنند.

داروهای ضد روان پریشی: این دارو ها روان پریشی را درمان می کنند و می توانند برای کسانی که به راحتی ارتباط خود را با واقعیت از دست می دهند یا چیز هایی که وجود ندارند را می بینند و می شنوند مفید واقع شوند.

تثبیت کننده های خلق و خو: تثبیت کننده های خلق و خو به جلوگیری از نوسانات خلقی و کاهش تحریک پذیری و پرخاشگری کمک می کنند.

گروه درمانی

در این روش فرد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی همراه با روان درمانگر در گروه هایی که شامل افراد دچار این اختلال هستند، شرکت می کنند. گروه درمانی از گروهی از زنان و مردان با شخصیت نمایشی تشکیل شده است. بحث کردن، تبادل نظر و نقش بازی کردن در جلسات درمانی به فرد کمک می کند تا رفتار اجتماعی و رابطه های بین فردی خود را بهتر کند و در نهایت مسیر درمان شخصیت نمایشی را به خوبی طی کند.

گروه درمانی تا زمانی که شخص قصد دارد رفتارهای بیمارگونه خود را تکرار کند برای مثال در گروه جلب توجه کند و گروه باعث شدیدتر شدن یا مداوم بودن نشانه های شخصیت نمایشی او شود، توصیه نمی شود.

خانواده درمانی و زوج درمانی

زندگی اعضای خانواده فرد مبتلا نیز به شدت تحت تاثیر این بیماری قرار دارد، به همین دلیل حضور خانواده یا همسر برای بررسی، راهنمایی و تعامل با او می تواند روش خوبی برای همراهی فرد در روند درمانش باشد.

تمرین های هماهنگی ذهن و بدن

ممکن است روانشناس تمرین هایی مانند یوگا، تای چی، مدیتیشن و درمان بیوفیدبک را برای هماهنگی بیشتر بین ذهن و بدن توصیه کند. چون به این افراد کمک می کند تا بتوانند برنامه ریزی ذهنی خود را مجددا تنظیم کنند تا بر واکنش های احساسی خود کنترل بیشتری داشته باشند.

سخن پایانی

شاید بنظر برسد که فرد مبتلا به اختلال شخصیت نمایشی نیازی به درمان ندارد، اما اگر چنین اختلالاتی درمان نشوند ممکن است برای فرد مبتلا مشکلات زیادی ایجاد کند و به مرور زمان به فرد و اطرافیانش آسیب های زیادی وارد کند. پس درمان این افراد را جدی بگیرید و حتما از یک درمانگر کمک بگیرید.

مطلب مشابه: نشانه های افراد مهر طلب + روش های رهایی از مهر طلبی